28 . A M ß O N
ge andre omftandigheden ontrent dit ac-
cooni94ie w y hier bevorcns können zien.
Een N a d i t gcüotca verband begon de Am-
^«»Pboinces' 200 vierig aan die veiling, die
Nockoe Diea °P Noekoe, een hooge klip
gebouwidntrent Kayteato,begreep, te werken, dat
dezelve in körten tyd kuar; raakte. De
onze noemden dit ’t Cafteel van Verre j
doch de Inländers Kota W arwyk, of
Warwyks veiling. De Zeevoogd voor-
zag de zelvc van y metale enandere ftuk-
ken, gefchut met de verdre noodige am-
munitie enlevens-middelen, en fteldeals
hoofd eenen Jan Dirkfoon Sonnenberg met
Waarap2,7 viy willige foidaaten ’er op 3 nä ’t
hycenig welk verricht te hebben, Steven van der
volk liet. fragen op den 8 Odtober met die $ fche-
penjna dat hy beloofd had met een groo-
ter macht ten eerften weder te zullen
komen, na Bantam verzeylde, daar hy
den ip gelukkig ten anker quam.
Hy bleef daar tot den. 14 Febr. 1601,
veitrok doe na ’t Vaderland, alwaar hy
in Auguftus vooripoedig aanlandde.
Heems- ■ Ondertuflcben quam t’allen gelukke
M Jacob Heemskerk in ’t jaar idoi met de
fchepen Hollandia en Overyflel, vanwe-
1601 ,uitgeo de nieüweCompagnic, in Amboina
Amboina om daar lading te zoeken, waar toe hy
mcdg- goede gelegenneid kreeg, alzoo Sonnen-
borg, ’t hoofd der vefting, 500 bharen
ragelen verzamelt had, en genegen was
die aan hem over te geven, vermits hy
de vefting niet voor bequaam noch fterk
genoeg aanzag, om ’er die, en 00k hun
zelven, langer in te vertrau wen,temeer,
dewyi hen nu alles begon te ontbreken.
Hy keurde derhalven bell alle zyne na-
gelen in deze ichepen te laden, en met
zyn volk daar in over te gaan, waarme-
dc hy in Juni 1601 van hier veitrok.
. Een groot geluk was dit voor hem,
want had hy maar tot den p Febr. 1602
daar gebleven, zoo waren zy met alle
die nagelen zekerlyk weg geweeil, alzoo
Don Andrea Furtado de Mendofa toen met
zyn Vloot in Amboina verfcheen, en alles
als een onweerilaanbare vloed, gelyk
wy bevorens reeds getoondhebben, weg-
nam.
Daar ftonden die arme Amboineefen
. nu weder voor de woede der Portugeefen
. * zoo bloot als ooit, gelyk zy ’t volgende
61 jaar onder Furtado 00k niet weinig ge-
¿Qojf^voden daar'van gehad hebben j. doch al
tmU, van hun hope was op het yerbond raef den
der Ha- wakkeren Zeevoogd Steven van der Ha~ W. . . rieht Is. Deze met minder om hen bekommerd,
was A. 1605 in December met een Vloot
van i 2 ichepen uitgeloopen, doch quam
niet eer dan in December 1604 voor
Bantam, om dat hy eerft Moiambique
(daar hy een Portugeclchekraak verover-
de) en idaar na; de kuft van Malabar aan-
Q H g g .
gedaan, en aldaar met den Samoryn een
verbond geflohen had»
N a de verftroying door F u rta d o onder
de Amboineefen gemaakt, was Groiteii) Hicoe, 5T e p iigenaamd, yan NauenLain,
over Mamalo en Ihamahoe , na Banda
gevlucht, daar hy 2 Hollandfche; fche-
pen vond, met welke hy aan S te v e n v a n
der; Hagen na Holland fchreef, keereode
daar nä met eenige Javaanfche Joaken
weder na Hoe wamohel, daar hy de zynen
op Loehoe, en elders, niet weinig ver-
ipreid ypnd. -
Alzoo nu de t y d , by den Zeevoogd DeAm-
v a n d e r H a g e n geiield', al gekomen waSj^^ftn
vonden de Hitoeefen goed , met d e z e g ^ "
Jonken van Java 00k eenige gezanten na die van
Jakatra o f Bantam tp z e n d e n , om te ver- der Ha-
nemen, o f hy noch niet mocht am e e -^ “
land zyn.
De ze waren A r i g o e m , zoon van Gipi-,
tein H ito e T e p il, als o o k S ib o r i zoon van J a r
h a lü le T anibitoemeJJ'en cn Lecatom beJJi, welk
e twee eerfte uit naam der Hitoeefen,
en de laatfle uit naam van den Koning
yan Nocflanivel, derwaards vertrokken,
in hope van hem o f daar te vinden , o f
ten minften tyding .van hem te hopren.
Z y vouden hem by hunne komft npeh
niet 3 maar eindelyk daagde hy voor Bantam
in Januari 16 o y op en z y pordenr A* l6oJhem
m e t a l hun vermögen a an l* A i * 0 1 1 , om (rp oe--Zta0m01 Boan?t-"
icug na Amb o in a t e v ertrekk en . , ^ ^ .„.^moeten.
H y vertrok derhalven 00k den 1 7 ,
rn den i y Februari ontrent Bima,,
hy een Portugeefch fchip verpver-
de.r . waar in de Portugeeiche Land-
voogd der Moluceos was. H y quam vaiiZynever-
Malacca, om na Amboina te llevenen ,'H.chtin-
niet anders dan met buskruit en ammu-gen on‘
nitie van oorlog geladen zynde. . . / . ¿ n T S
Den 21 Febniaii liep S te v e n v a n d e r in A m -
H a g e n met p Hollandfehe ichepen , enM na*
dit Pprtugeefch fchip, in de baey van
Amboina tegen ’t vallen van den aypnd,
en noch die zelve nacht ontrent de Laha
ten anker. Daags daar aan met landen
bezig zynd e, begaven z y zieh na het
Kaiieel der Portugeefen , doch epr zy:
daar quamen,zond hem dePortugeefehe
Landvoogd, G a fp a r de M e lo , in een Pa-
rahoemet 2 P ortugeefeneenbrieftegp-
moet, met laft , om die aan den Zeevoogd
der V lo o t , die daar ten anker la g ,
te geven. D e inhoud van dezen brief-
wa s, wat z y daar te doen hadden, wat,
zy van die vefting begeerden,.<jie hem
van de Koning van Spangien toebetrouwt
was.
D e Zeevoogd v a n d e r H a g e n g a f terk Daarhy
ftont daar op tot antwpord, dat hy vaa^enPor-
G r a a f M a u r its van Nafläu derwaards gjif-^uSee“
zondenwas, om h e tK a fte e l, en ’JC E y - LaSd-
land Amboina in te nemen 3 een;ant- voogd
woord, dat hen ten uiterften vprb3asde,.dwingt ’t
ß Z A A
Kafteel, e n waar op 2y. ten eerften afleheid van
cn gclic^ den Zeevoogd namen, met belofte, van
Aaamn hbeomin ap, e m. . 0 weder befcheid te zullen overte brengen.
geven. ^'-.Ondertuflchen fchokten de fchepen,
die haar anker weer gdicht hadden, al
1 fägtjes na ’t kafteel toe, voor ’t* welke
zy ontrent thien uuren lmorgens ten anker
quamen, drcygende, by deminftete-
«mnftand, het' uiterfte 5 doch de Land*-
voogd, die zeer lafhertig was (gelyk na-
derhand. uit *t volk, cn de voorraad die
’er in was, bleek) liet het daar niet eens
op aankomen, en dewyl hy geen luft
had, om ’er zieh uit te laten ftormen,
begon hy ten eerften van een aecoord,
en van de overgave van ’t kafteel teipre-
iien. Hy zond dierhalven eenige gevol-
magtigden aan den Zeevoogd van der
Hagen, die na veel gefpreks over en weder,
het daar op eens wierden, dat het
alle viye en ongetrouwde Portugeefen
vry ftaan zou, uit Amboina te vertrekken,
doch dat de getrouwde vryheid
hebben zouden, om aaar tc blyven, mits
dat zy den eed van getrouwheid aan de
W‘ Heeren Staaten, en aan zyn Excellentie^
'i Graaf Maurits, doen zouden. Daar
benevens was bedongen, dat ider een
roer, of musquet, zou mögen mede nemen,
en verder zou al het gefchut,. am-
munitie, en alle wapenen des Konings,
of wat verder in ’t kafteel was, daar in
blyven. . ^
: .Daar op trok den Onder-Zeevoogd
met yo mannen op ’t kalted, ftekende
daar een vliegend vaandel op, en' men
fchoot uit de fchepen niet weinig iäl-
- vo’s.
Sterkte Wat nu de fterkte van -t Kafteel be-
desKaf- ¿aa,. wierden in de dertig ftukken
teds' metaal -gefchut, en ruim 600 Portugee-
% fen, die ’er uit trokken , behalven de |
gene, die in ’t Eyland bleven, gevon- 1
den, met welke de Landvoogd, zoo hy
maar eenige kloekmoedigheid, of eer in
zyn lichaam gehad hadae, immers zul-
ken wel voorzienenypfting noch lang zöu
hebben können verdedigen, maar zyh
gewifle overtuigde hem, dat hy veel meer
vyanden binnen in ’t Eyland, als daar
büiten, vindert, en dat nem dit eindelyk
dan zeer qualyk opbreken zou.
Waar de De~ - perfoonen, die hier iiog bleven,
Portugee-waren 4Ö Portugeefehe huisgezinpen in
fenble- getäl, die den eed Van getrouhei^ aan
Ten* 6ns deden. De andere wierden in 2fche-
pen , -äoor de onzen van hen veroverd,
ten deele na Manilha, ten deeleii na So-
lör,gezonden.
- Dus kreeg de dappere van der Hagen
die fchööne vefting, en Landvoogdy
van'Amboina*, het eerfte proefftuk van
de Mogentheid der Nederlanders in de
Öofterfche Landen, eri het eerfte Land,
K E : Ni 09
dat de E. Maatfchappy in Indien
veroverdec te wonderlyk-er, alzoo hy dit
zonder flag of ftoot , en zoo gemakkeiyk
in zyn gewdd bequam: een zonderlingc
genade van God aan ons, en een zicht-
bare ftraffe aan de Portugeefen, wegen»
hunne geweldenarycn en Wreedheden
aan die arme Ambomeefen geoeffend:
• Na dat de Zeevoogd het kafteel van Fredern
alles voor een jaar voorzien, met volk
wel bezet, en als eerfte Landvoogd Fre-
derik Houtman-, van Gouda {of, Zoo andre vobgd
meinen, van Alkmaar) daar Over gefteldhief Ä.
had, vond hy goet, rdat* vyf fchepen l€oS*
van zyn Vloot, te weten Dordrecht (dat . B
het ichip van (fen Onderzeevoogd Corne-
lis Sebaßiaansz.oon was) Weftvrieiland, Verdee-
Amfterdhm, Gdderländ en Medenblik, yio0te na
na Tidore Zeilen, en het fchip Hoorn van der
hier blyven , terwyl hy zeif .met zyn Hagens
fchip de Vereenigae Provintien na Ban-
da zeilen zou. Daar op zyn die vyf fche- tm&‘
pen met den Ondefzeevoogd na de Mo-
luccos vertrokken, om de Stad Tidore.
aan te taften, gelyk wy dat breeder onder
de ftoffe der Moluccos verhandelt
hebben.
Men gaf 00k voor ’t vertrek van van
. der Hagen na Banda, dit kafteel,inplaatsj\“^ L ^
van des zelfs ouden, nu den naam van n0emä,
Vi£toria, en men beval voortaan alle jaar
de verovering van Amboina op den z j
Februari te vieren, met ’smorgetis een
dimk-predicatie Ce doen, en’snamiddags
de boigery te laten optrekken, welker
nieuwe hoofdluiden men 00k belaftte op
dien dag te verkiezen.
Na dat nu de Heer Houtman tot Landvoogd
over Amboina gemaakt was,
heeit hy ten eerften zyne gedagten laten
gaan over de zaaken, die hy oordeelde
tot den welftand der E. Maatfchappy,
en tot zynen plicht, als beftierder Van
deze aanzienelyke Landvoogdy, te be-
hooren.
Het eerfte,' dat hy deed,was dathyal Houtman
de Inlandfche Grooten, de Köningen,neemt
Pati’s, en Orang Kaja’s by een riep,
den eed van getrouwheid afnam , aan-een .
gezien zy alle, door de Portugeefen by wen eed
verfcheide voorvallen, doch vooral A.^f.
1602 , door Don Andrea Furtado de Mendofa
overwonnen, en aldus onderdaanen
van de Kroon van Portugal of Spanjen
geworden zynde, buiten alle tegenipraak
00k nu onderdaanen van haar Hoog Mögende
, of Van den Staat der Vereenigdd
Nederlanden, en van de E. Maatfchappy,
geworden waren 3 doch die van Hitoe
zag men toeri maar als bondgenooten,
en niet als onderdaanen, aan, gelyk zy
00k zoodanig den eed van getrouwheid
afleiden 3 00k liet men hen noch by hun
oude wyze van ’s Lands beftier, onder
den Capitein Hitoe ^ en de vier Hoofden
D } of