A M B O N S C H E
•'«#&. Iha. en NoITot, en den PriefterUJJa-
’tVcrdre ¡fääL alr vbornaamfte roervinken van al-
lcsJmct al hun fchietgeweer ,aan ons
ÜmÜ| ¿Brnen overleveren , om "de lelvc te
rieht. 1 ftraffcn, betovende nu aan ftrand tc ko-*
inen woonen, waar opdan hare 7 vait-
gehouden OrangKaja’s losgdaten5 do£n
P* deze dric wepr vaft gezet , en in ’t Kafteel
fjfcplaatft wierden. Sj®£*#g m g U S ^
Van Ihamahoe ftak: de Heer de Fläming
na=Latoe£ en Haloy, den 7 September
over, eifchende dicgenen,die ’t
met- Madjira gehouden * hadden >j doch
die niet1 vindende, nam hy hunne voor-
naamile kinderen als gyzelaars mede.
Zaaken,"* Teiwyf deze Heer nu buiten zworf,
Jan Pays * had de Heer - Vtrbeek-met^den Landraad
betreffen- de voomaamlte Orang Toeha’s van Ha-
dc- -tiveen Tawiri ondervraagd , ofzy 00k
geen kennis van de zaaken.van Pays
hadden} doch zyhielden zieh, Watgoe-
de beloften men deed, van hen geen
-leed te' zullen doen, van alles-onkundig,
verzoekende alleen eenige dagen daar na,
dat men doch'Jan Pays, nog imand van
de zynen£ oit meer tot. OrangKaja’s yan
hun dorp aanftellen wilde, alzoo hy een
•zeer tfots-man was , die hen als flaven
gehandeld, en dagelyks met Madjira za-
men gcheuld had, ondertuflehen keurde
men beft hem in deze maand na Batavia
te zenden. •
Alle de Volkeren van Hoewamohels
binnen- of Ooft-:zyde waren nu ,00k weer
tot de onzen uit, en over-gekomen (uit*
genomen die vanLaäla,jt ¡die. zieh aan de
moord van öns volk hadden fchuldig ge-
maakt) en wierden, ontrent n jioo zielen
fterk , op Loehoe onder den nieuwen
•Gapitein Radja Gorma,zoon van denge-
-trouwen Abdul Rahhman, geplaatft, en
op zekere v o o rwaarden, ;als pnderdaanen
-des Konings vaij Tcmate, weer in gerade
groot gewafch van nagelenjbeftaande wel täp-
m'zooo bhaaren j alleen uit Amboina 9jj°ot
en de j Uliaflers nu voor de eerfte maal^^f0'
verzamdd, na Batavia.
Zyn-magt dan op Hitoe byeen ge- DeVla-
trokken hebbende-, toog hy met j jag-nyngver-
ten j en zoo veel ehaloepenj van daar na Jexot
Boero, en yan daar na Xoela Befi j te r -^
wyl de Majoor Ferbeiden hem met de
Hongi volgae; ..
aangenomen, belovende Madjira tu
■Scbaydi voor hunne vyanden ;te zullen
.houden, en niemand anders als den Heer
-Landvoogd,als StadhouderdesKonings,
en den -Capitein Radja, te zullen gehoor-
zaamen , hoewel vele naderhand ons weer
, vertaten, en zieh by Madjira, enSchay-
di, na hun wederkomft alhier, gevoegd
hebben. Alles hier.nu in redelykenftand
Wispeli zyndek beiloot de Heer ^e Fläming den
turigieid Gapitein Laoet in de XöetafchefEitanden
d e r T " te gäah aant?iften,> en jiieInlanders weer
n a ta a n e n jg .Qnjjgg Mandatsjab. te hrengen,
r te meejr 5 alzoo de vyanden zieh: op.Gilolo
Hy quam den p Oftober Yoor Gay,
en Xoela Befi, liet eenige dagen de witte
vlag waajen 5 doch kreeg tot antwoordi,
dat zy niemand, dan alleen den Capiteih
Laoet, Scbaydi, wilden erkennen, of
gehoorzaamen, dip kort te voren na
Ternate gevlugt was, en daar eenige van
zyne fchepfels gelaten had, om die Inländers
hpe larigs hoc inecr verfterkten, en
dewyi de Temataanen zop wispelturig
waren, dat- de onzen aldaar .met veel re-
r denen yreesden , dat öok de Koning zelf
1 wel eens tot hen overloöpen mögt, ge-
• lyk zyn broeder Calamata nu reeds hem
. daar-in .yoorgegaan waso;:i!i;;i m//
Hy zoedi vpor zyn vertrek egter een
aan zyn zyde te. houden.
De Zeevoogd, ziende, dathier wag- L p o p t
ten maar tyd verliezen was , taftte hen^1^ 1^
ten eeriten met 70 foldaaten en 30 ma-^
troozen aan, liep het dorp Gay af, en
00k alle de verdere qp ftrand gelegene
dprpen, tot Fatoemata toe j alwaar. JSTi-
melaha lerbile zieh onthield,-die numet
alle de zynen na ’t gebergte ge\’lücht
was. k i m* ■■ -■ mm t,
• De Sengadji van Xoela, Mangoli een^mdaha
groot Eiland, hier tegen over gelegen
quam ten eerftentot ons over, die de onzen
veel dienft deed.; Hy was de zwager
I van Terbik, en maakte, dat wy in körten
tyd van hem, en van nog 16 voor-1
name Ternataanen, alle van Scbaydi’s
gevolg, meefter wierden, die men ten
eerften vooraf.tia ’t Kafteel zond.
;, Hy verdierf hier mets , maar nam der
ze Volkeren alleen. een! nieuwen eed af^
waar by zy zieh nader aan de E.:Maat-
fchäppy en den Koning verbonden. ;
Hy liet den Gnatohoedi met f Gorä-
eora’s hier, om ’t yerdre te verrichtenj
fpoejende zelf na Manipa.
Ook zond hy 200 man met 2 jagten
na Ternate, om den afval,door ’t over-
loopen van Calamatta begonnen, te ftui*
ten.D
en 8 November keerde hy weer na DeVla+
Boero, alwaar de Capitein Lieutenant
van öutboorn bezig was met alle de dor- Loehoc.
pen aan de Noord- en Zuid-zyde noch
eens door tc loopen, om te zien, of ’er
niets .meer te verwoeften was. Hy quam
den 14 op‘Manipa, floeg zieh by ’tdorp
Loehoe aan de Noord-zyde aldaar neder,
en was van voomemen alle de vrugtboo-
men van dat Eiland uit te roejen, om
edaar deior den vyand alle afbreuk tedoen.
Hy zogt ook die van Bonoa en Kelang z o g t t e
met zoetheid tot. zieh uit te lokken,vcigccfe
welke laatfte in ’t begin onzeafgezartten^cvan |
r fchenen gehoor te geyen j doch alzoq c
hen maar tc doen was, om ze aan Land, ¿at van’
cn in ’t net tc krygen, zyn de onze^.ditbctcrgc-
tydig
. i6pr, tydig gbwaar werdende ^ hetmaarnaau-
volgop jyks ontkomen.
Wa"0'* ' Die van Bonoa betoondcöiig genegen
hoofdyefting
ontdekt.
tezyn, om weer tot ons en den Koning
over te willen komen; doch als de Heer
de Fläming den 1 p November nu voor
Bönoa quam, was dc Sengadji noch al
bang om af tc komen, en verzogt 2 bf
3 weken uitftel,om met zyn volk nader
i tc fpreken, en dan voor zyn Ed: te ver-
fchynen. De Veldhecr ^ hen dien tyd
gevende, vertrok weer na Manipa, en
zond de Coracora’s weer na huis, mits
dat zy *t Eiland Kelang noch eens röoe*
ften over loopen. £ - ,
■’s vyands Na dat nu de onzen op Manipa vCel j
1 " Zagoe cn calappus-baomen bedorven, |
en alles op dit Eiland doorlqopdn ha(L
den,zoo was door ecntrocpvandcLieiy
tenant , Frans Mals de hooftivalbgliei<l
der muiters, hier in ’.t gebergte 2 uuren
agter Toeban , ontdekt, zyßde die plsdta,
dfie hen Madjira, voor: zyn vertrek na
MaCaßär, bclaft tod te Verfterken.
De Heer de Fläming, dit rieft geheel
willende uitroejen, trok Ter den 4 De-
ccmber met i yo foldaaten, en 166 Loe-4
hoeneefen na toe, vond (fezen Heb Be-
fetTy of grooten berg, bynai ontoeganke-
lyk voor een cnkel menfeh, zoo dat hy
van deze onderneming rceds begon te
wanhopen j doch van .den vyand door
fchcldwporden zeetf gßte^d, en. by die
gdegenheid gemerkt Zyhdc, dat ’er
andre plaatzen waren, va® waar men
i£en berg zou können begaanzond
kjf de Lieutenants Laurern Kelter? en
Frans Male , twee wakkere mannen, der-*
waaards, die 2ich die nagt in de ruigte
verborgen. Zy vielen* den y Dcccmböt
op- des vyanden werken aan,. en iloegen
’er hen hol over bd uit, zoo' dat. zy van
boven' neder , de fteilte äf na. Benedcn
fyiongen, daar zy-regt in de banden van
Frans Male vielen*,. en- weer op meuw
klop kregen. Nu hadden* de onoen noch
maair de agter-pagar y doch der Hoofdve-
fting niet, maar hepen» met dicr, Zelve
dsw, en hittte tew eerften dnai heen,
dremgen: ’err, na een* geringe t^enftand,
met geweld! ift, wierden ’er meefter
vany en dvrongon de vyatodr ook hier van
boven van die vreezelylae ftciltie nabet
nwden te: fpringen.
Z y hadden oin dezr vefting. dricdulh
Mc ryca» met wetängelsf eoi doomeni gc*
legt, doör'welkeiay nur zfclis heonm®e-
ften, wilden* zy niet «Jood geflhgen* Werden..
Doch der meeftön; ontqaamenvhet,
aizoö der onze' he» daar niet Iconmen vol-
gen,. en men vond .’’eir maar d f dooden.
Sengadji Cowafa zelf bloef mdfc voetan-
gels zoodanig ftekotdat debodevanden
Landraad hem by na zoude gevaogen hebben,.
en noch zyn geweer, cn tulbant
K E N; 183
kreeg.
"Ly vonden ’er cenig Hegt gefchut 3 dat
Zy den berg aflmeten, cen metaal ftuk, en
zes metaale ballen, die zy medenaboord
namen.
Mch deed de vlügtelihgeri door i2 De vyand
froepen vervolgen, zoo dat zy gedwon- V£v cr
gen wierden, om zieh den 27 Oecem-l^dT
oer op genade cn ongenade aan ons over over te
te geven. Doch zy wierden in genade geven^
aangenomen, en hen alleen deze laft op-
gelcgt, om. hunne overige nagelboomen
om te kappen, en ider OrangKaja wierd
belaft een van zyne zoonen tot gyzelaars
te geveri.
Ly wierden tot dit afkomCn ’t meeft
bewegen door eenen Kalleboe, Orang
Toeha, of oudftc van Tomilehoe, die
by de emzen ge vangen zat, en men beloof-
de hem, en zyn zoon, zoo hy dit uit*
Werkte, hunne vryheid, 100 Ryxdaal-
ders daar boven, eh dat men hem Orang*
Kaja van zyn dorp maken zou j doch,
Zoo hy trouwloös hindeldc,' Zou zyn
zoontje by de beenen werden opgehan-
gen j dat egter maar een dreigement was, .
om hem te fterker aan tc zetten van ons
getrouw te blyven.
Agt dagen daar na bragt hy Sengadji
Connafa met de meefte OrangKaja’s by
©ös af, cn deed ze. voor den Heer Zcc-
voogd verfehynen. . Hy vond niet goed
imand van hen jegenwoordig te ftraften,
süaöo’ *1 nu' de tyd niet was , hoewel hy
hen, en vooral. Sengadji Cowafa , geen-
zins quyt fchold, doch hy moeft , tot
cen'TOter tyd nog Veinzen, alzpo hy,
by de overkomft van: ’t Macaflaars ont-
zet, vrienden , en geen vyanden , van
nooden had.
Hy , die maar blyde was, Manipa zoo Lanoeroe
gemakkelyk veroverd te hebben, en nu vanBo-
zag , dat ’er van* de belofte vän- den Seng- noa on«
ad/i van Bonoa; niet quam , zond ’er }2 [°egcv
jagten na toe, om de Rivier van des Seng- yefiing *
adjis dorp te bezettCn, en te gelyk ook veroverd.
den Majoor Ferbeiden mtc een ilaaf van
Lanoero- ,; die men> op *t ftrand zette,
en die by zyn meefter gekomen, alles
200 wift te befchikken, dxa hy metdes
zelsfe breeders zoon, Idbalik, weder by
Ferbeide» quam , alzoo Lanoero, die de
onze nu al toegevaUen was, zelf niet mede
komen kon, om dat door den Seng•
adji te itherp op hem gepaft wierd.
Met deze beftclde’ en overlci den Ma-
joof Firhtiden de zaaken zoodanig, dat
zy-, na drie vergeefTeondememingen, den.
22 Decembcr Zekeren aanflag op des
Sengadji"s vefting önder ’t geleidevanTi*-
baltle nogmaal waagden, en toen daar
ook meefter van* wierden, doch zonder
den Sengadjii&t ’t met de overigen ont-
vlugt was ,• in handen te krygen.
By deze onderneming was de Heer de
Fla