7Z A M B O N
dien aangaapde finale decifie te termine-
ren « ende yder jp- zyn geheel gelaten te
wemenwant ’t, is buiten twyfliel, in
gevalle deze zaake, ofte de limdetTfchei-
dinge, in conferentie komt, ende ten
Fprincipalen qiet gedepideerd wert, ftaat
’t zelve meerder en grooter jaloufye, als
jegenwoordig ,te caufeeren,en alzooap-
parent ’t noodwendige oogwit dien aan-
gaande giet en zal bereikt worden, zpo
zal diti^ienvolgende mede herwaards dienen
gprenvoyeerd te werden.
4 Körnende vorder aan de dorpen, aan
de’andere zydc van den hoek van Sihel
gelegen, en zieh daar uitftfekkende, als
pamentlyk, Cambello, Löflidi, Bonoa,
Aflahoedi, Liftibatta, Hatoewe, ende
Permatta, deze Zyn al te zamen buiten
.dispuyt, des Koninks onderdanen
ende, fubje&en, gelyk ook nooit by de
pnze onderlegt is bange vah deeze voor-
gemelde plaatzen onder het Kafteels ge-
hoorzaamheit te; brengen, anders alsLef-,
Edij die haar. z,elfs hebbe^komen aan-
d^enen onder pretext, dat "de zelve onder
de Oelilima’s niet en wilden ftaan,
dog dit is met de jongfte contra&en yre-
der in voorgaande geftalte herfteld, dat
ook in diervoegen nodig diendegecon-
tinueerd te werden.
Item , de kleine Eilanden van fCelang
Hatepoeteh, ende Condea, anders
, Manipa.
Deze tnoeten in *t geheel den Ko-
nink. van. .Temate toegedppld werden,
gelyk ook -oni .de zelvc te incorporeeren
geemge middelen aahgelegt zyn, anders
als dat die van ’t Eiland Mänipa zieh,
ilit kragte dat die van Leftidi hun de ge-
hoorzaamheid van ’t Kafteel hadden on-
derworpen , ook hare onderzaten-als die
Van Leffidi onder ’t Kafteels magt
gefteld hadden, iynde hun mede aange-
boden van den | Heer Gouverneur van
Speult, als onderdanen geaccepteerd, en
hun jegens den overlaft der Tematanen
met geweld van wapenen gedefendeert
te werden } äter tyt het exploift van ’t
diftrueeren van de nagelboomen A. iö if
geeffeöüeerd is, wanneer die van Cam-
bello, ende Leftidide onze daar af ge-
dreven, ende vyandelyk verjaagd heb-
ben, gelyk *t zelve nog in dusdanige
termen continueerd ," dög worden mede
in de artikelen van treves gecomprehen-
deert, in voegen de onze aldaar liber
acces toegeftaan is, ende de nagelen als
die van Ceram gelevert worden.
s c h I
? - ; > f ä f a .. . : .
Item, V Land van Boero, en zyn in-
. leggende plaatzen, mitsgaders ’i klein
Etland van, Amblau, deze zyn mede
onderdanen van onzen Heere* den Ko-
nink van Temate.
Onder ’t Land van Boero worden be-
greepen de dorpen van
Loamite|
Waifamma*
Lejpali.
Ilat.
Kajeli.
Leliali.
TagaliJTa.
LeJJelau.
Gezamentlyk Oelifiva’s, zyn ai te Samen
Mohhammediften ,^nde geven kleine
quantiteit vah nagelen, deze. dorpen
hebben van den eerften af , dat de Portu-
geefen in deze quartieren quamen, het
met de zelve gehouden, ende den oor-
Jog jegens de Teraataanen, die vanLöe-
hoe,ende hare coniborten,gevoert. Het
is mede de iendevous geweeft , alwaar de
Portugeelen haar eerit geveftigt,. ende
Van de welke zy groote afliftentie ende
dienft genooten hebben,gelyk blykt,als
wanneer ’t Kafteel aan de Hollandere o-
vergingj dat nog in ’t zelven gevonden
wierd eenön Kimclaba Lepa van Loa-
mitd, aldaar tot afliftentie gefchikt, ende
hebben zy noit jegens de Portugeeieo
erebelleerd. Insgelyks mede deinwoon-
eren van Amblauw, onder welke -zyn
een party Qelifiva’s, ende een deel Oe-
lilirna’s. Die van, Boero hebben in den
jaare iözy jegens ’t Kafteel gerebelleercL
houden het jegenwoordig met de Ter-
nataanen, ende niet jegenltaande zy gehouden
wären ,tot defenlie van ’t landt,
met twee Corcorren den Heer dienft te
prefteeren, zpo en hebben zy ’t zelve
nooit promptelyk agtervolgdj derhalvcn
daar ook niet veel aan gelegen is , dat der
zelyer geregtigheit aan de Teraataanen
gecedeerd werde i warn gelyk men voor
een gemeen fpreekwoord gebruikt, met
onwillige honden is quaad hazenjte van-
gen. Zy zyn mede van i t Moorfch ge-
broedzcl, van welkers goede affe&ie ende:
genegenheid t’onswaards wy nimmer-
meer iets goeds te verhoopen hebben.
Die van Amblauw panggayenmet 3 Cor-
con-en, en compareeren prompt, hebben
alhier inftantie gedaan, dat men haar
dog aan de Teraataanen niet wilde o-
verleveren, vrezende voor quaad trafte-
ment. Voor dezen hebben wy aHaar een
Reduyt, ofte houte wambais, gehad, en
er 18 ä io man urgamizoen gehouden.
Welke vaftigheid gedemolieerd 3 *t
volk van daar geligt, en jegenwoordig
met
■Z • A À m|. met drie mannen bezetis,mede als de andere Mooren -d, oecehn ’ pt eisr fai-l
dieufen hoop, daar men zieh in geenen
deele mag op verlaten j evenwel zoo ’t
Zelve eenigfints konde, ofte mogte be-
houden worden^ zpude het in allen gevalle
Z4ien$lykhe!id .kön eneepnig vboaorredne,e lo emnd eh aaaamre*
magt te gelyk: niet äl té veél te krenken,
den Teraataan daar mede te verfterken,
zyn ipagt te vergrootenj" ende in zyne
gepretendeerde authpriteit té voldocn.
; Dit is fommierlyk den aard en' gele^
gentheit van de plaatzen, dewelke tot
aus lange disputane! gehoyden zyn, tot
1 wellcer jurisdiétie de een ouder geregtig-
Heid als de ander pretendeerde te heb-
ben, ende onder wat oorzaake de Ter-
nataanen- pretendeerdepn de onluften, in
. deze quartieren gefchept, beginzel en
yoortg^nk gegeven hébbèn 5 ende cdn-
ièqùentelyk tot de extremiteit van wa-
| penen vervällen ¿ynmaar wy vertroü-
wen vaftelyk, daß zy hèt zelve nietvóor-
der als tot eenen dekmantel gebruiken 5
doch haar oogwit vry wat anders ge-
* weeft zy, ende ondervindende, dat zy
hun geprpjeftecrt deflèin niet en hebben
ihogen erlangen , 200 hebben zy bedagt
^ . tot haar vöqrdeel en verfehooninge
«it te geven, gelyk wy ons mede ingee-
• nen deelé können inbeeiden , dat alwaar
zulx, en al was hàare: opredelyke , èn-
de abiurde eifeh^ Voören aarigeroefd, zöö
dit hèn ten vollen en in ’t g;eheel geac-
cordeerd ende, toegeftaan zal werden,
alzoo daar by des Companies ftaet eenig
émolument ten reipeéte van dé vruchten
trekken, maar egter ook wel eer in de
zelve meerder fauten, ende verkortinge
>V lyden Zal, dcrhalven mede van opifiie
■vvezen zpude, ingevalle de Ed: Heer
Generaal met den Konink in Temate tot
beflegting yan de differenten in ’t generaal
Cpfti niet en konde vaceereh , dezel-
ve tot nader opportuniteit aldus in ftaat
te laten aanftaan, ende tràgten gaandéte
houden, Zonder die .weder ftuks-wys te
laten in conferentie k’omen, welkè t’za-
rneniprake, ende onderhandelinge alsvoo-
fén aangeroérd veeltyds meerder onluftch
ende inisvertrouwen vergezelfchapten j
als däar van de exempelen ons ervaären
Zyn, dog om het gCwenfte ende nood-
wendig ibulaas van de vruchten te ge-
nieten, is, onzes pordeels, geen -ander
ende nader middel voor handen, als dat
men, ’t zy met vrindfehap,*oftewclmet
geweld van wapenen (’t welk ’t zekèrfte
is, en beft houdej tragtende de Macaf*
faaren van deeze plaatzen te diverteeren j ende met amiable kloekheit , ende fimu-
latie , voflehen met yoflehen te.vangen,
^vaar door haare . poncepten gepreve-
bieerd (haare gemosderen innig verbiß
II D e e l VAtf Ämboinä.
K t N. . ^ terd zynde) eh de eftrangieres van ons iiii."
dog arkerig gemaakt worden. Dit zal
na ons gering gevoelen, de prefente re-
medie ende ’t redres ^ pp de jegetiwoor-
dige geftalte der Compagnie, vvezen,
waar by ongetWy ffcld ,wel iets göeds zal
geobtinderd werden.' onderftond ontwor-
pen in *t Kafteel van Amböina ady Au-
guftus iö z8.
Hoc kragtig deze wederlegging in zidh Zyne
zelven was, men kon voor die tyd eg-jve4?r’ -
ter malkandren niet verftaan. Hier mvSd£
deden de Orang Kaja’s vän Hitoe, cüeifchdcs
die van Iieytimör, zeer veel (Juaad, omIÜJnela-
dat zy niet na wäarheid van de bezittirigS’i ^
der Länden, die de' Tematanen ten tydcien.
der Portugeefert gehad hadddn; fpraken,
’t welk zoo zy töen gddaan hadden, was
het niet noodig geweeft, om den Ko-
iupg van Ternate , of den Heer Opper-
landvoogd , daarom te doen h'ifcr körnen.
,
Dewyl ’er egter op gedn andre Wyze Waar
aan een goed einde 'van deze zaak te ge- do?rK.4c -
raken was, verzocht de Heer LacaszoönSnS
zyn Edelheit met veel eraft, otii zicbj.beOicht
zoo ras het mogelyk was,' na Hier te be-wierdem
geven, alzoö met Lellato niets td dodh
was, die, Zonder ’s Könings näder laft,
de Macafläaren niet wildd verdryven, en
met een önverzettelyk hoofd verhooging
van den-prys der nagelen eifchte. Sprak
rndn Hem $ om onze weggevluchte Säveri
weder te geven, om recht ovdf de be-
dreven moorden, en wat dies meer was,’
te doen, hy.veinsde, of daar niet van te
weten, of buiten den Koning daar in niet
tc durven doenj alles tot cfesZelfs nader
bevel, of wel tot-zyn koröft in deze Landen,
uitftellende.'
Men gebruikte öndertuflehen nog een
ander middel,' orrt hem doör Zächtheid
tot rCdeii te brengen, en men VondgoeL
den prys der kleeden te1" verminderen,
mits dat men dan al de hagelen ook aari
ons leveren moeft., waar vän Zy onszak-
ken vol beloften' deden 5 doch zonder
eenige vrügt.
Dit perfte önstvolk tC nieer äari, om de
aänplanting der nagel-bdomen op Leyti-
mor , eri in de Uliafler Eilanden', voort
te zetten $ älZoö zy te gemoet zagen-
dat räerijby vCrloop van tyd, aan die van
Loehc>e,en Hitoe,niet veel zoü hebben^
en dät het wel licht tot een oorlog uit-
berften kon.
Immers men was op Leytiihdr Zoo
verre gevorderd , dat men nu by een
groot nagelgewafeh honderdvyftig Bhaa-
ren ontfangeiihad. v - ■
Die van Afialoclo begönnen äl iri *’t
begin van de Regeeriäg vari deZe'n Heer
’t noofd en de höörns op te fteken, tot;
zoo verre,dat zy zeiden met ons,-ch mdt
K den