i S » B E S C H R Y V I'N G E
zieh qo4er-fetteri, opene-w inkcltjes , ten
kraamtjen% in hun huyfen | en .voor
H deiiren, r. ?watar inrZy alles te koop
hebben , en v opr een ¡geringe winft o-
vetlat®rt r v?^ttUeiide.o;geh,cel<? llraaten
met • zulke Winkels , welke' wel meeft
vppr dp Amboineefep dienen ? die niet
weeten y |ds yan koopenals zy maar
geld.bebbpn. .
. Z y zyn devoomaamfte Pagters, vopr-
al : van den-Arak, en van’t Beeftiaal, de:
Pagt yan !t .Hootd-geld j van de Viflche-
ryen, van de Saguwecr, &c. Öok zyp
zy goede Timmer- lieden , Kiften-ma-
kersj en Smids, maken ookallerley heer-
lyke Hoffen in hun land., diezy hier
verkopper): ,t jbehalven -dat zy de voor-.
naarofte Steen - en Pannebakkers zyn,
waar toc,zy zekpre erven ontrent den
opgangna’t gebergte van Soya, benoor-
den den grooten weg, bekpmen hebben.,
waar op vcele van hen groote Lootien,*
van 4 2 fOQ voet lang , en 100 voet
breed, geie.t j. en in welke zy ovens ge-
maakt hebben, om de (feen en pannen,
die zy onder die Lootfen (daar ’t onge-
meen koel is) maken,- te bakken; hoe-
danigen Steen - en Pannebakkery, als V
een weinig wel gaat, wel 3 ä 4 duy-
fend gülden (als raen ’er fQ.jongens,en
3 p f 4 buffels toe gebruykt). jaarlyks op-
brtengen kan. Zuike zy n ’er 6 o t 7 van
de Chineefen,en 3 & 4 van Hollandfche
Yryrlieden. * ■ - . . . . v , . . ; .
De vermögende Chinee.fcnyaren (gelyk
En hun EjneejJ
ring. |
:opL verfcheide Vry-borgeis) met
hun Ghialoepen, zynde' vaartuygen inet
een a twee maften , aie zy of 30 laften
voeren können,, na Ba.tayia, Makaflar,
en meer andere Geweftenj eh van 16
o f ,18 zulke Ghalocpcn., waren ’er ruym
een douzyn Chineelen, en niet boven 4
ä y de Vry-borgers toebehoorendei
De Ghinecfen, die in t jaar 170p
zulke Chaioepcn hadden, waren deze:
Sitbiongko ,Gapiteyn der Chineefen, had
’er twee , §)ue Seko, Öngfätje , ffiboko^
Hok-Sariy Soe-PaJ/o , Oingkoko , etsjan-
tsjamko,Njai%sjekoj6)ue Iko yMayNongko.
_ .Met hupnp^waaren nu hier gekomen
zynde, verkopen zy die als Groiiiers aan
deze en gene mindere kramers.
Daar zyn ’er 00k , die Araks-brandery-
en in Compagnie hebben. Dog op ho-
ge ftrafis ’t hen verbooden , Zee-qual-
len, Dutroa, of diergelyke dingen, ’er in
te mengen, alzo die de menfehen te eer
dronken, en 00k dikwils wel zoo dol
maken, dathet hen aan hunne gefond-
heid zeer benadeeld. :
Andere geneeren zig 00k met Hout-
zagerycn, tot welke zy 1 y o f zo Slaven
gebruyken , en die in een jaar aan hun
meefter. wel 3 a 4000 gülden op können
brengen, te weten , van de balken,
Y A U
ribben, latten, planken,en ander höut-
w e rk , dat ’er altyd. van nooden is ,en al
het welke hier contant, en aanllonds,
betaald werd. , ,
Z y betalen voor Hoofdrgeld, | R y ,x-
daalder ’s maands ider , dog. zy zyn
Wa gt^ v r y , ; #
: Zy ftaan pok onder een byfonder
Hopfil, ofte Capiteyn, die een grpot
aanüen en veriupgen onder,henheeft,en?lun^as
dpor den Landvpogd , en zynen Raad
aangelteld y?crd , dat gemeeneiyk voor magt.
zyn leven is , ten wäre hy. om deze of
genp misflagen , of wegens klagten, yan
den. L,andvoogt , mögt afgefet werden 5
gelyk dat; den ouden Capiteyn, Lim
Xbtangko , overgekpmen is , in wiens
plaats, Sithiongkpy den ip*jnly, in -t jaar
1797v gekoren, en dopr den Capiteyn
der Nederlandiche Compagnie, De VU-
ftber, den Heer S ip m a n , Hoofd derkuft
Hitoe, en den;;ßeerctaris der Politie,
Balthafar de JBruynei ten 4 uuren voor-
gefteld wierd , gevende ’s ayonds ten 7
uuren een pragtig maal op zyn Hollands
aan veel Holländers, en andere Lieden van
aanfien,' al ’t welke mct ecn gedans van
jonge Juffers, onder^-Bas en Violen,,en
veel heerlyke Vuurwerken, ’s nagts ten
z uuren , wanneer ,wy den Heer Land-
voogd t’ huys bragten, beiloten wierd.
Z y z y n , in -x ;iluk. van, N e g o tie ,, de
^ auw fte Kooplieden , die men in Indi-
hepft.j d ie , om eenpn ftiiyvertewin-
j. de Stad op. en neder zouden loo-
pen y d o s z y zyn ook, zeef loos j om ic-
mand, als men niet wel to e fic t, te be-
driegen, hoewcl ik anders onder hen
zeer'trouwe en eerlyke luyden bevon-
den h eb , op wellte men immers_zov.eel
itaat, als op den bellen Holländer, maken
kan. Ö o k weten z y alles , dat men
hen.voordoet, na te maken, z e lß heb
1 8f^en£^» die z ig ook op *t maken,
en beritellen van Horologien zeer wel
verftonden. Z y beminnen de Konften,
en zyn fterk voor de Zeevaart, en Land-
bouw 3 dog ’t zyn door de bank geen
Oorlögs-mannen 3 maar können over
beufelingen een groot gerügt maken.
W a t hunne gellaltc b e tre ft, zy. zyn
redelyk k lo ek ,en vecle al vry ly v ig , dat
z y geerne zien 5 want dikke lieden
zyn by hen mannen van aanfien, en. zo-
danig zyn z y gewoon hunne Helden,
die z y in langwerpige Tafereelen j- en
Prentcn , in de huyien ophangen , te ver-
beelden.
^ y . zyn niet blank 3; maar uyt den
bruyngeclen 3 en bleek 5 hoewel die
gene , die om de Noord in China ge*
booren z y n , in blank heid niet veel van
ons verichillen .3 dog die van Fpkjen ,
en de naburige G e weilen pm de Suyd,
zyn b le ek g e e l, niet p la t , maar reede-
. ly k
A M B O I N A. I fp
fchry^ens harer lyk welgemaakt van neus, w a t breed- Edelheden afgefèhafc,
uytileekend van bovenaangefigt, fwart
dog zeer nauw van pogen, byna zonder
winkbrau w en , groot van knevels , dog
o f geenen baard o f maareenigeidele zeer
lange hairen aan de kin hebbende, van
welke , gelyk ° ° k van ’t hair hunner
hoofden, zy zeer veel werk maken.
Hun Hoofd-hair, waar op z y zeer net
zyn , en dat.alle week gekemd w e rd ,
cn even als dat der vrouwen na ’s lands
wyfe met fware ftrengen (alzo z y ’t zeer
langdragen) tegen’ t h o o fd o p ,- o f om-
gewonden is , is p ik -fw a r t, en gemee-
Jyk zeer glimmende van d enO lie , waar
medc z y dat ftryken, over ’t welke zy
dan, om *t zo glad te houden , n o g een
■ dun netje van paarden- hair trekken,
ftekende daar agter in ook w e l een
fchildpadde - o f andre kam , behalven
ettelyke naalden, in welken toeftel zy
eer een vrouw , dan een man gely-
ken.
* Nie ts agten z y zo h o o g , als dit hun
Hair , en Baara , h o ew e l’er gevallen
geweeft z y n , dat dezen en genen, alles
verfpeeld hebbende , ook dat verfpecl-
den 3 dog dan hebben z y ook by geen
andren eenig aanfien 3 maar dit moet
men van de rechte Chineefen verftaan;
want anders moeten z y op verbeurte
van hpn le v en , zo z y in China komen
w ille n , hun hair feneeren en mögen
maar een tu y t op zyn Tartars dragen.
Z y d r^ en in ’ t gemeene enwyaewit-
tc lange Cattoene o f ook w e l een blau-
w e k e e l, tot een boven-kleed,en onder
dezelve een lange witte katpoene wyde
b r o e k , die onder fm a l, dog open is,
waar aan zy gemeeneiyk een groote rode
J^ k en fe Beurs met Quaiten , aan de 1
eene zyde onder die lange rok vaftma-
ken , waar in z y hun geld hebben.
Vorder gaan z y met bloote beenenj
d og dragen Chineefche muylen , die by
na als geftikte dubble vilten , o f als
bord-papier zyn* O o k gaan z y , b y ily-
kerig wed e r, w e l met Tsjeripoes. ;
D e vermögende gaan gemeeneiyk
o ok met zulk feen w itte k e e l,d o g alszy
op zyn beft opgefchikt z y n , hebben zy
oyer die keel nog wel een andere wyde
rok van Damaft, V io le t Gaas,. o f van
eenig ander fraey ftof.
H et zyn groote fpeelcrs met dekaart,
en Dobbel-ileenen , en op ’t Verkeer-
en Schaakbord verftaan zy z ig befonder
wel , ja fchamen zieh niet ze lf in ’ t 0-
penbaar op de ftraat te fpeelen , en dat
zo drifeig, dat velen z ig daar door in de
grond bederven. H e t is daarom ook ,
dat ’er op hun toppen en fpeelen een
exprciTe Top -p a gt al van ouas ingefteld
is , hoewel ’t weing helpt , zo dat zy
in ’t jaar 1(573. den 28. Fcbruary, b y ’t
hoewel naderhand weer in ftand ge-
raakt is.
Ook zyn zy groote Liefhebbers van
Comédien , en Bly fpeelen , en indien
zy (voor al die op Batavia woonen) een
goeden tocht gedaan hebben, zo moet
’er, ’t koft dan wat het wil , ten min-
ften een Wajang-fpel (dat een Comédie
der Chineefen i s , die hen ontrent 100
Ryxdaalders koft) op ftaan.
H et zyn ook groote Rekenaars , die
in een oogenblik , met boontjens aan
cenige fpyltjens ge regen , een groote
fomme können nytrekerien, en ons daar
in verre overtreffen.
In omgang zyn z y zeer bcleefd ,
vriendelyk , en zeer onthaalende, als
men hen komt befoeken. Als z y ons
zullen groeten , zoo iieken zy beide de
handen in hun wyde mouwen eerft waf
voor u y t , en brengen d ie , te rw y l zy
het lichaam zeer voorover buygen , zo
al bevende, en die al hooger allenskens
oplichtendc, na het voorhoofd toe.
Z y hebben geen vrouwen van haar ey- '
gen Na tie , maar gemeeneiyk Macas-
laariche o f Baliiche , met welke z y
trouwen, onder welke eene de opperftc
is , zynde de andre to t twee drie to e ,
zo veel elk ’er hebben w il , maar zyne
byfitten , en dienareflen 3 hoewel de
länderen van alle deze moeders g e ly k
deelen zonder eenig onderfcheid , o f z y
van de echte vrouw , dan o f z y van de
b y fit zyn. Staan hem die byfitten niet
langer a a n , h y verkooptfé, en koopt
weer andre.
M e t deze vrouwen eeten z y n o y t j
maar ider. van hen cet byfonder, en
de vrouw moet hen dienen, en op-
paffen.
De ze hunne vrouwen bemoejen z ig
niet alleen met de huyshouding , maar
verftaan en dryven den handel immers
zo w e l, z o neerftig, enverftandig, als
de mannen.
D e Dogters zyn z y gewoon van de van’t 9 o f 10 jaar a f op te fluyten, en geenoplluy-
Bruidegom zie t zyn Bruid voor op z y n tcnvan
trouwaa g , en indien het lieden van ver-
mögen z y n , vallen hunne huwelyken vanhare
zeer prächtig , zynde het aanmerkensHuwe-
weerdig , dat onder hen de Van altyd 1^ cn*
eerft, en daar na de voornaam uytgé-
fprooken , en dat by hen ook noit be-
vonden w e r d , dat b y voorbeeld een,
wiens Van Lim is ,m e t geen andre, L im
genaamd, o f die Q ue is , met geen andere
, de geflagt-naam van Q u e dragen-
gende, trouwen mag.
Ik heb den 18. Auguftus, in ’t jaar v an’t
170p. de Dogter van den voornoemden pragtig
Lim Tbtangko, gewefen Capiteyn der Huwe-
Chineefen, zeer pragtig, en fratelyk,
K k 2 - met