$4*. B E S C f f R Y V I TSî
makeriy^zö füllen \vy *t-jaär 1708. by
ce# nette uytbröiding van ider , ren te
igelyk öok op wat wyfe die zielbefchry-
f Ving jaarly'ks van ider foorj' van men -
ftiheij ih ’ t byfonder gedaati Werd , uyt-
driikken | i?t geen aanftörids een zeer
groot dicht aan een igelvk in ¡deze faak
geyen zal. > " ‘ ; ;c ;'.
§ / ,, Mannen Vrouwen Kindcrcn.
Europjancp - 71S5 j 28 74
Mifti^en--. r.-;-. 71 ‘ IOJ* 25p.
Chineefen . 127 8« 170
Vrye S warten - 271, 504 . 500
‘ VryeMacaifaarön 172 2.1p. 177
Amboineeien, 7.0
. Chriitenen, als
r Mooren 4 en
; ..Hcidencn - i8fi2<5 18014 “ 3875
Macaffiiarfe Slag
P i si8 727 i« r
Äfierley andre ■
■ 3*77 34>r I90i
24182 2270<s 2S888
227017
2d888
Slaven
Zielen ' 73777-
Warne-i-t „ « ^wCSiq ,1d2Í C7qagaenn dveono r dc verovenngR aväand
de Leden
van
dejufti-
tie; en
Borger-
Offieie-
ren gekoren
Amboina (die op den 23 Februari,-wan-
neer ’er by den' Landvopgd een groote
maaltyd isy gelyk dan ook de Vaandels
van de punten des Gifteels cn van de
ring-muur afwayen) uyt een dubbelde
Nomiñátie , door de Leden van- de fu
werden, fticie gemaakt, een verkiefing van nieu-
we Leden gedaanj gelyk dus op die tyd
by verfterf of anderfins , de Bürgen
Officieren door den- Raad*mede' gekoren
werden.
Wannecr "de Ländvoogd in deze
Landvóógdy cen braaf, fagtfinnig, en
Edelmoedig "Heer is , dan is de t’iamcn-
wooning hier zeer vermakelyk. Men
weet hier van geen fehatting , verpon-
dirig , hönderftc of zoo Penning. Men
keñd hier geen Accys , Familie-Geld,
nog diergelyke andere Lallen, als- men
in de zeven' Vereenigde Landen heeft.
De wyfe Ider is geWoon onder de Lieden van
van Le- fatioen den ganfehen dag, ’t- zy in huys,
ven hier, ’t zy ider op zyn Comptoir, zyrie fäa-
ken te verrichten., ?s namiddags na den
eeten,*t geen zy meeit allen om de gro-
te hitie doen, (hoewel ik het noyt de-
de) een uurtje te flapen, dan weer ider
Zyne béíighedehte vervölgen , cn te-
gen f uuren , wanneer de Hittc meeit
geweken , cn-’t zeer aangenaam is , of
G ^ E V A N
malkanderen te gaan zieh, öf VriendCfl
af te- wagten , en die dan feer nobel,
eerft. met een kopje Thee , met een
neerlyke bak met Confitùuren, en al*-
lerJey; andre verfnaperingen, van Sa-
g o e , Canari , Qébi, drooge gebrade
boute Vifch , Dinding , of gedrobgd
Herten-vleefch , enz. , dog naderhand
met overvloed van Keurlyke Franfehe
Wyn, en fchoone Hollandfche Bieren,
Canari-fek, Perfiaanfche Wyn , Sacki,
en wat dies meer is,te onthaalen. Door
de bank leven de menfehen hier Edel-
moediger als in ’t Vaderland} jaikheb
hier Vrylicden , en Comp. Dienaaren
gefien , die y kinderen van eenen Predi-,
kant y.-die zeer weinig naliet , onder
malkanderen verdeelden, ider ’er een na
fîg nemende 5. van welke een universel
erfgenaam van dien Vryborger, die
hem aànnam, en die zeer'wel iat, ge-
worden is. Dit zouden geen bloedvrien-
den. in ’t Vaderland doen.
, zyn veelen , na het afdoen van
hunne affaires, wel gewoon ,' de Stad
rond, of hier of daar na ’t Gebergte
eens te peerd te ryden , alzo veèle
facioenelyke- Licden, zo van Compagnies
Dienarcn als Borgers , ten minften
een Peerd (dat hen 30 , 40 , à yo Ryx-
daalders koft, en weinig in ’t jaar, en
maar 10 à 12 maaten Padi, koft) op
ftal houdenj aangefien dit een zeer ver-
™akeiykc cn gçfonde oeffening is, ge-
iyk ik dat mcnigmaal ondervonden j en
vecltyds de gewoonte, vooral Saturdags
na de middag, gehad heb, van na büy-
ten m t bofch te ryden, en daar dan
by de eeneofde andre fchoone Waterval,
een uur 3 à 4 te ftudeeren , terwyl ik
myn peerd zo lang döor ;een van raync
llaven gints en weder leiden liet.
f>aar gaat ook naeulyks een Sondag
voorby , aat’er by dezen of genen Hol-
lariaer, of Inländer, niet een Trouw- o f
Doop-maaltyd is, waar op gemeenèlyk
(zo t maar een man van eenig vermögen
S Î?C Landvoogden, en de facfoenelyk-
fte lieden, en vooral een , of wel meer
1 redikanten verlogt werden.
_ Veel fatfqenelyke Lieden, of hunne
Kinderen , jarig zvnde , zyn gewoon
een maaltyd’ aan de meefte lieden van
qualiteit te geven j dat vooral den Land-
voogd ook doet 5 cn liilksgéefteen groot
verband van vriendfchap' en famiuaren
ommegang tuffchen allen} behalven dat
men hier in een groot vcrtrouwen en in
ccn vafte onverbrekelyke vriendfchap
leefti,'vertrouwende malkandren duyien-
den,zonder eenig handfchriftj cn dôen-
de malkanderen allcrley dienft met een
sprecht hert.
Wat de Huyshouding hier aangaat,
‘ valt in ’t jaar, zoo men eenigiints
' fatfôen-
A M B Ö M N A.
fatfoenlyk tevèri wil, al vry fwaar, voor
al, zo men wat fterk van familie is.
De myne, die maar in 7 of 8 perfoo-
nen (behalven 20 flaven , en 7 dilcipe-
len , of inlandfchc Leerlingen» die by
my-Woonden , ora in de gronden van
onze Godsdienft onderwelen, en mctter
tyd Schoolmeefters tc werden) beftond,
quam my in’t jaar meer dan 2000 Ryxd.
te koften j hoewel ik geen man was,.die
eenige onnoodige onkoften gewöon( w-as
te maken. Echfer zyn ’cr , die’t Wel
met de helft , en met minder ftcllenj
dog dan leven zy ook zeer oaöuw.
fcoege- Een Vrouw heeft hier een zeer plei-
makke- fierig, en byfonder gemakkélyk leven,
lykeen moeit zieh hier met geen koken ,
¡ S e r tvaffchen, ftryken ,naejen,of diergely-
liceft ke dingen 5 en zëlf ook niet met na de
ilavinnen, die alles ftryken , en ’t geen
¡gebroken is, naejen.
Zoo dat een brave vrpuw maar heeft
toe tc lipn, dat alles ordentelyk inhaaf
huyshouden j. en pnder harc flaven 5 toe*
gaat.
markt te gaanj dat door harén kôk , of
andere flaven, ordentelyk verrigt werd.
Voor ’t koken, of om hare tafel van
ïpys te yoorfîen, heeft zy een Kok (die
nog cen hulp in de keuken heeft) den
welken zy maar belaft, wat zy eeten
î1 wil , die hau: voor de dagclykfe portie
door een vertrouwdc meid , die over ’
fiivcr, en linnen gaat, teilet) laat, nade
wafeh , waar toe zv , na ’t huyshouden
fwaar is , flaven houd, die niet anders
Indien zy eenige gaften krygen zal)
zegt zy tegep haaren Kok * dat ’er
zo veel menfehen zullen komen eeten-,
noemende raaarde voornamc fchotels, die
zy hebben willen vorder maakt hy,dac
’er eeten in overvloed is, en dat welbe-
reid, werdende alles zeer net, op hare ordre,
heeft , daar in ik redeîyk gelukkig ge-
weeft ben) befchikt.
Het groptile ongemak in cen huys- Dequà»
houden aldaar, is, quade flaven te heb-v^ng¿_
ben , ’t zy dat die zieh dronken drin- Ycn een
ken , of die u, en hare raedeflaven, be» groot on*>
ftellen , of wel die Madat (dat is, Ta-,8ema^‘
bak met Amfiocn gemengd) rookenj
dat alle drie zeer quade kaken zyn -, in
hoedanigen geyal het allerbcft is zig ten
eerften van zulken te .ontflaan, ;alzQ ’c
my zeer tegen de borft ftond/, dit quaad
dagelyks te ftraffén. Men mag dat zelf
wel doen j dog men mag hen noit vaft
binden 3 weshalven veele om zig hier
in, door toorn dikw-ils niet te buyten te
gaan , liever voor 12 ftuyvers 2 Gaffers
van den Fifcaal doen haalen, omdezelve
zo als het behoord, en buyten eenig ge-,
vaar of verantwoordiñg te ftraffen,
want dat ’er zyn, die den geduldigften
en gdedaardigilen menfeh .dol zouden.
können maaken , hoe veel goed men
hen ook doet, daar aan moet niemand
twyffclen. 1 , Werdciö:
6 à 7 fchotelen , bçftaande in vifeh,
vleefch y hoenderen , ganièn , cndvo-
geis, Boboto, gefioofdc vrugten , fa-
lade^ &c. beflbeldv ;
Daar is cen yaite flaaf, die op het
dekken van de tafel, *t fpoelen Van gk-
fen, ’t flypen van.meffen, ’t uytkrygen
van drank uyt het difpens, of de Pro-
vilie-kamer der dranken (die apart is) en
ook op’t fchenken, paft, behalven dat
’er altyd ook eenige meiden, en jongens,
zyn, aie op ’t aanbrengen van de fpÿs uytl
de kombuys, en op ’t dienen aan de tafel
, gewoon zyn te paffen.
Boboto. Boboto , waar van wy zo flraks/gc
meld hebben , is een foort van Indiaan-
fche zeer geroemde koft , waai* op niet
aíleen inlanders, maar zelf Hollanders vaij
de cerfte rang malkanderen orvthalen.
Men neemd eenige v ifch, of een hoen,
dat men in ftukken verdeeld ^ynde,
met eenige groene bladeren , die mede
in ftukken gebroken zyn, mengt, waar
van -het goemira-bkd een van de voor-
naamfte is, gelyk daar by nog andere
biaden van ’tOius Album , van de Arbor
Gïutinofa, de jonge Pompocn en Cacara
, of Boontjens-bladeren, mede ge-
voe-gd werden , na dat z-y wel gebroeid
ïym _ . ,
Verder doet men’er Sout , Conanderj
Comyn , gerafpt Calappus-pit, Peper,
en A juin by. Dit decg nu,-lang gerold
zynde, wind men in verfche Pikng-bla-
deren, ftoofd dezelve in eèn Coecoefvn,
of Corf ken van bladen, en werd daar
na zo op cen Tafel gefet., en.gegeren.
Alle week fend de vrouw van den
143
doen, en danr r p ’er weer zckçre
door harcJflaven (zo mendie goed
Als men nu zulke flaven heeft, zoo aanmer-
moet men weten,dat men dezelve, zookingop
zy Ghriiien zy«, aan geen Mooren of ^eze^vc*
Hey denen mag verkopen, alfo dat by
fchryvens harer Edclheaen in’t jaar 1678. 1
n Jan. en i:6po. 1 Maart, ea 1697.
20 November verboden is.
Men is van defe flaven ook veel andre
gevaren van brand, voor al van weg te
lopen, en iemand na ’t leven te -ftaan,
(daar egter da« redenen toe moeten zyn)
onderwdrpen.
Ook maakt men (gelyk met de ziel-
befchryving blykt) weluitdrukkelykon-
derfcheid tuffchen Macaflàarfe en andere
Slaven, om dat die de gevaarlykfte
zyn.W
at de weglopcrs belangt,, die zyn
menige jaren herwaar-ts zedert ’r jaar
i.6po tot ,I7©Q.. en vervolgcns;, zofterk
buyfc-taar linnen, datiyteld, of wel vermcerdert , dat
men ’er verfcheide
troe?