Ilo A f M B Ö
1638. bo-vrngemeld, tot volkomen beftegtinge
der gerezett. tjroubelen, en verzekeringç, dat
de Nîiplerianders in 'ttoekome¡íde volgens
dp pude vefnièùwdc bezworene contrasten,
dirhagelen:alteen, zouden genieten j ganfch
:j0Sbdtjf. gp4gt y en dietift ig geoor dceld, zyrfe
¡¡I Majefteit van Ternate by den Gouver,-
;'r neùt Generaal meer gepoemd perzonelyk
in : dèze quartieren verfçbeen , en derhal-
veri den~gè&ejden Koning met brieven, om
herwaqrdf.te komen y vrindelyk verzogt. ,
niitsgatfors daar op in antwoord ontfahgen
hebheqfâe ÿ dat zulx gerefilveeri was y
warineer hem gerefiitàeerd wierden zodanige
plaatzen, als ten tyden der verove-
iinge vdn 7 Çafteel Ambôina by den
Admiraal ' Steven. Verhagen'* A. 1607.
onder f de Poriugeefen niet fubjeSl, eri
zedert de Nederlanders toegevallen zyn,
hceft de Gouverneur Generaal zieh op
die bëhofde conditien op de twee de maal
met een aanzienlyke\ magt alhicr zoo ty-
delyk laten vinden y dat zyn Majeftit om
trent drfc mçanden isjtagekpmen, egter
P 4^ .sL b y ^ e^ heeft(faten ont hieden
allé deszelf s onderdanen y in deze. quartieren
reftderende , welke aïs nu nevens de
Neaerlândicfiè Chrifteneä e» Mooren,
fubjeclen , mitsgaders hunne bondgemten
(uitgezohdert den neutralen Capitein Hitoe,
die zig. abßnteerde) alpe zamenver-
fchenen, en ter dezer generaale vergaderin-
ge gecompareerd zyñj zoo zyn de Gouverneur
Generaal, en zyn Koninklyke
•Majefteit van Ternate meer gemeld, met
advys haarder- Raaden bevorens aandag-
telyk geht en overlegt h ebb ende, by wat
middelepffte onjußen dezer landen wegge-
nomeri.,. V&: nfteenidel.handelaars geweerd,
de Nederlanders van 7 genieten van de
vrugten. ter contrasten % ende hen alleen
compéterende nàgèîen, voortaan vérzeekerty
en den Kohink van Ternate daar en tegen
zyne tóégczegde pretenße ingewilligd en toe-
geftaan mogten werden , Jegenwoordig ter
wederzyde, voor. vaß bondig en onverbre-
kelyk overeen : gekomen y verfproken, en ge-
accordcert in 'maniere als volgt, tc we-
. ten.E
erftelyk, werden by dezen vernieuwd,
of in kragt gecopfirmecrt en gecontinueerd,
zodanige contrasten % accoorden, en verbin-
tenijfen, als van tyd tot tyd tujfchen ge-?
meiden Konink en psyn , onderdanen met de
Nederlandíchc Compagnie in de Mo-
luccos, ende in deze qitarticrengemaakt,
mitsgaders tégenwoordig ñog wel bewaard,.
onder den Nederlandfen Goiivemeur in
Amboina berußende z y n ,‘voor zoo veel
in deze niet contrarieren.
Ten tweeden, beloofd zyn Majefteit,
tot volkomen riefte der Amboihfe landen y
en verzekering , dat gemelde contrasten, ,]
zonder eenige inbrëüke voortaan precies zullen
agtervolgen, als mmenilyk. !
N .S C H E
•-:* Dat van hier, met ,hem na Molupco
zal voeren alle de Tematanen, zoa groote
als kleine, met vrouwen en hinderen,
flaven en, ommeftag, zonder .daar..eenige
creatueren, van te laten, of wk naamaals
buiten des Generaals kenniffe berwaards
te zenden. .
- jDat gene vreemde negotianten, V Zy
Europiaanfche , , of Indiaanfche natte, niemand
uitgezondert.y by zyne. hier verbly-
vende lands- onderdanen op hare ftranden
zullen werden gepermitteerd y anders fa is
die met. goede pcts-ceduls van den Gouverneur.
Generaal uit Batavia verzien komen,
Welke dan nergens anders zullen mögen
ankeren , als op de vier naarvolgende
hooft-pjaatzen y te wet en y voor 7 Kafteel
Vi&oria in Amboina, op Hitoe aan de
Reduit, op Loehoe en Cambello, zon-
der meer y om haren handel te dryven y
mitSA dat geen nagelen ' vervoeren. ; Item 4at:y alvorens vertrekken, -door de Neder-
landers., enße Hoof den der zelfde plaatzen
IperfeSl¡ zullen gevifiteert, en dien aan*
gaande by_. ondertekeninge. van de. vißta-
teurs op hunne pas-çeduls verklamg wer «
den gedaan, dat zy gern gtrojfeh-nagelen y
ßeeleny nog moer-nagelen-, zyn inhebbende,
op poene van te verliezen lyfen goedy ten
profyte. van den Konink, en. de Neder-
landiche Compagnie.
Dat mede insgelyks getraSleerd zullen
werden, die buiten vry-geleide van zyn
Ed: den Gouverneur Generaal, in deze
quartieren y of op eenige ongeoorloÆc plaatzen
.verfchynen.
Dat dè Nederlanders , zoo tot weeringe
der gemelde onvrye negotianten y en'dlle an--
dere onderkruipers y: met hulpe van. des Co-
ntnks onderdanen, als om de nagelen te ont-
fangen y te aller wegen, en acces-plaatzen
op des Koninx landen zodanigeTorten, va-
ftighedeny of mindere gebouwen zullen mögen
maken, en haar guarnizoen houderty
als ’t hun believen zal, en zy tepaden zullen
werden, waar in des Koninx onderdanen
ook verbonden blyven haar te akße-
Ken.. ■
Dat des Koninx lxüaxdchz fubjeSteñy die
hun tegens.de voorfz. contrasten , ofte des
Komnx bevel, eenigzints mogten komen te
vergrypen, by den Nederlandfchen Gouverneur
in Amboina, als 't principaalfte gezae
hebbende, en den commies ofte Stadhouder
welke zyn Majefteit voornemens is hier te
laten, of te zenden, naar bevindinge van
zaaken zullen worden geftraft. i
Dat ook *s Koninx onderdanen, zoo Oeli-
fiva s als Oelilima’s, en de Nederlanders
met hare fubjeSten, onder den andreren niet
alleen gelyk. vrienden y maar als'broeders 9
in eenigheid leven, en van(Wederzyde ge-
houden zullen wezen den anderen in ty-
den van nood met zodanige magt, als elk
bybrengen kan, prompt elyk te affi ft eren, en
te helpen defenderen. Dat
I j Z ]■:. A A U ■0M .. Dg^de zelve Koninx onderdanen.ÿy ee-
nige tvoorvallen, mede gehouden zullen wezen,
meide Nederlanders neffiens bare on-
defdanen, eens ¡s jàars te panggayen, om
de ronde te. doen , eenige quaadwillige zynde,
' te ßraffien , oft zodanige andere dietíften , - als
dyn Jiederlandlphen Gouverneur, cn 's Ko-
ninx Commies, top des lands ruft, en ver-
. . zekoringe zal hebben voor te dragen, wits-
1 gdders op */. ôàtÛggp veg&etfiejdefi£fàxr&:>'
mux. epns inftt Jaar' b f den anderen, te ko-
mejp.y namenilyk 't pene.jaar aan 't Kaftcel,
en. i vollende tp Loehoe ,. óf ter plaatze ,
daar. de \voornoemde Stadhouder zyn refi?
dentie houd, omme aldaar een ydèr te hoo-
ren, de differenten by te leggen, enelknaar
vermögen regt te doen.
. Ten derden , zoo accordeerd ^ Gouverneur
Generaal aan den Konink van T ornate,
volgens zyn verzoek, onder ' expreffe
conditien dat de méérgemelde contrasten aan
de. Nifideriandfehe - Compagnie’ voortaan
gepKeftéèrd i ende de nagelen tenpryze van
%eftig realen van achten in Jpecie, ofte ze-
ventig realen courant, de Bhaar van f. fo
pond Hollands zuiver en droog, ahn haar
alleen verkogt, en geleverd zullen werden ,
offft contrarie doende y dat dezen nul en vati
geender. wqarde , zyn zal. Èn beloofd zyn
Ed. niet alleen zodanige plaatzen, .en Volkeren,
als A. 1607. wanneer het Kafteel.
in. Amboina door den Admiraal, Steven
Verhagen, ván ¿fe Portugefen vermeeftert
wierd, buiten fubjeftie der Portugeicn |;#'-
weeft y .en zedert de Nederlanders by-gekö-
men zyn , maar ook alzulke landen , als na
die tyd met de Nederlandiche Compagnie
verbinteniffie hebben gemaakt, mmentlyk
Boero, Manipa, Kelang, Bòiioa, Af-
fahoedi, Liflabatta , Leflidi &e. in te
ruimen j ende zyn de verzogté plaatzen, die
den Generaal daarenboven, onder conditie
f f . als voren, aan den Konink inruimd, en onder
deszelfs fubjeStie fteld, de volgendo,
te weten.
Het geheelc land van Ceram, met alle
de dorpen, daar op gelegen, geene uitgezon-
•xdert. Item op het Eiland Uliafler de
Mooren van. Ihn, en Mahoe, met de
kleine negeryen.diedaar onder forderen, na-
métilyk , Pia NoUot, Oeroe, Hattala,
ende Mattelati, en op het Eiland Oma, of-
- te Boangbefli, de vier- Moorfe dorpen,
Hatuaha , Cabauw , Kailolo en Hola-
lioe.M
its dat ..egter begrepen , en behouden
-blyven, onder de zelfde poinSten., die hier
jvooren gefpecificeerd ftaan, en de Nederlandíchc
onderdanen evemvel, gelyk voor dezen,
op Cerams-Æ«/2 zullen mögen Zagoe
maken, mitsgaders haar gerieflykheden halen
zonder eenige t egenftand of misnoegen.
Zòo, en zal zyn Majefteit, of deszelf son*
der donen, ook niet vermögen de afgeftane
II D e e l v a n A m b o in a .
K • È j * Ni\ i i i
onderdanen , op Ccrams kufte, en elders,
meer laßen, of bezwaamiffien op te leggen,
als zy by i/i Nederlanders gefupporteerd
hebbenùc ; ; : ' '
Insgelyks: cònfirmeerd hem den; Gouver-
verneur Genétaàl ook met de uitjprake ,ge*
daan. by . de- vier r Hoof 'den van Hitoe, na-
mentlyk Käjoan, OrangKay Tocha, en
Tanahitoemeflìng, Baros , Noefatapi,
Barmailla. ,< Pani Toeban 3 ende de zoon
van den 2;e^e» <Keilifoe ToetÖ -Hatoe , in
abfentie van Kakiali, Capitein Hitoe,
en Töeloecabefli van Capaha gànfch: contrarie
haar verleden-jaarfe■ gezamentlyke
verklaring zum zyn gemelde Ed., dat de Majefteit
zw«-Ternate, als Konink engebieder
over de dertig HitOeefche rtegeryen, erkennen
en aatmemen op de zeven dórpen aan de
Zuid-zyde van dat land gelegen*, met namey
Oerien j Aflàloelo, Larike, Wak-
kafihoe, Akng, Liliboy en Hátóe, die
ten tyden der verovering ñan 't Kafteel «oe-
de onder de Portugeefen hebben geforteerd,
zulx die als nog zyn, en blyven onderdanen
van de Nederlanders, hoewèl zy hun
Zedert vier jâaren hèfwaards tegen de 'zelve
onder die van Hitoe geoppozeerd, en daar
over t'zyner tyd haare ftraffé te verwagteà
hebben, des dat gemelde dertig dorpen nu
fubjeSten des Koninx mede verbonden blyven
als voor en.
Zoo werd ook ter wederzyden beloofd, dat
,dcs anderen onderdanen ’t ■zy Ghriftenen,
of Mopren, zoo wel in deze, als de Mo-
lueiche quartierén, niet en zullen vermogeri
van haar aangenomen gèloof te brengen,
fchoon daar zelfs om mogte verzoeken, nog
ook malkanderen, op die of eenige andere
wyze, eenig volk te onttrekkén, maar elk by
*t zyne te laten, onder conditien als vorén
verhaalt is. .
IVyders accordeerd den Generaal aan zyn
Majefteit, dat, wanneer in de Moluccos
eenige Ternatanen, of andere zyne fubjec-
ten, vrye perzoonen, als by den vyand over-
gelopen wezende, en Gechriftend ö/Moors,
wederkomende, gelyk V contrast medebrengt,
en tot nogtoeisgefchiedyde zelve door de N e-
dcrlanders., of Ternatanen, niet dange-
fproken, maar hen toegeftaan zal werden, 7 zy onder de Nederlanders tot bet Chri-
ften geloof, of den Konink by het Moors-
dom , zonder eenige perfuafte, te blyven,
ondèr welke conditie ook begrepen blyven alle
Spanjaarden , Portugeefen , Tidore-
fen, Pampangers, Chinefen, Japanders,
en andere, die van de vyand komen over-
loopen.
r Maar eenige Jlaven, insgelyks overkomcn-
de, zullen weder by haar meeftèrs moeten
gaan, of, Mardykers willendewezen, zal de
Compagnie daar *voor aan den'tigenaar be-
taalen de zomma van zeftig Kyxdaalders
van. 8. en half in geld, en do andere helft in
kleeden. :J
Q_ Feer