*4 A;-;M B O ./ Zy, berooHenp zonder aanzien vsm
perzQOT^^*-de lleden niet sdleen op de
ilrajt vari *t fiunne, maar zelf in hunne
huizen waren zyvniet zeker. Qüamen
Zy 3°.?cn Huis, daar iets van hun gading
•?Vasf Zunamen het mede , zonder daar
veel-6v er- te. zeggen', dan dat zy den
Ariiboinees, diens goed het was, noch
<fe een öf d’^dre bittere ileekreden toe-
. 4üwdcn.... ,
' Hoorden.^y ? dat hier of daar een
moye0 Airiboineefcbe dochter was, zy
haalden, zonder zwarigheid ’er V over
^.Jrtäken y ofzy (3milen, Mohhamme-
daanich, ofHeiaenfch was, die maar weg,
en als zy die, na hüri verfoeielyke luil,
lane genoeg misbruikt hadden, zonden
zy aie met verachting,als de walg ’ernu
afilekende', de ouders weer t'huis. Dui-
JSenderlei andere quellingen,, die zy de
Inländers aandcden, mobilen die bekla-
gens-weerdige menfchen tot een gunili-
gef tyd öpkjtöppen, zonder dat zy dor-
^ denken, om daar pve^ te . klagen,
dewyl; zy doch ... zagen, dat de Land-
vöogd, en zy n Raad , hen daär over geen
recht deden, en zy^ daärenboveri noch
meeilen tyd beipot, uitgelacchen, en hun-
ne verongelykers, onder d’een of d’an-
der voorwending, beguniligt wierden.
Hier by quam noch, dat de Portugee-
fche Pneiters door hunne oorbiegtal’t
geen zy voor andere willen tebedekken,
ei zuiver uithaalden, al hunne aanilägen
ontdekten, en ’er hunne wederpartyders
niet alleen kcnnis van gaveri^ om ’er zieh
tegen hen van te bediene^ maar noch
willpp zy dit menigmaal zulken llink-
zen. dtaay te geyen, dat het gemeenlyk
dien Inländer (zonder te können Sedenr
kehjiV&ir hem dit van daan quam) gold,
en hy ,in plaats van recht op zyne Machten
te krygen, als een misdadige geilraft
wierd. Dit deed hen van ldagen>wel
eeh aflchrik krygen 5 maar verbitterde
(als men denken kan) de Ainboineefen
uitnemende tegen de Portugeelen, endeed
hen alle bedenkelyke middelen in’t werk
Hellen, om uit hunne handen te bly-
yen. ' . •’>
Dit ichokte dus noch al eenige jaaren
even ongeregeld voort, zonder dat d’In-
i^de^ yan dit ondragelyk jok ontlaft,
of döör iemand gered wierden. De be-
lofte van Steven van der Hagen, Van hen
na 3 jaren te Icomen helpen, gaf hen
wel gedulds genoeg, gm. al deze ge-
weldenaryen vobf een tyd ,te yerzet-
ten ; maar het liep eindelyk zoo hoog,
dat hunne levens hoe längs hoe meer
onzeker, en de menfehen van deze ofl
gene moetwilligen op de ilraat onder I
de voet geilooten wierden, zonder dat
.00k daar over recht gedaan wierd >
N /S ,'Cf H ;E
weshalven de Inlanders, zoo ras zy zieh '
van de hulp der Holländers bedienen
konden, zieh zeer yCTblyd aan .hen o-
vergaven r en den benarden Portugee-
fchen Landvoogd (die-wel will,; dät hy
aan hen niet daft dooddyke wanden
had, en zieh vän zyn voHc oök niet al
te zeker. dienen kon) zonder moeite
drongen,'om alles, ’t geen zy daar, be-
zateuj aan de Ncsdetlanders over te ge-
yen, gelyk wy omÄandig hier na de wyze,
op welke de Nederlanders meeilcrs van
Amboina geworden zyn, zullen toonen.
Buiten het gene wy bevorens, als door
de Portugefen op die van Amboina ver-p0„ tde
overt, i aangehaalt hebben, zo hebbenfen ¡¡f*
zy °P Boero, met hulp van den Tido- ßoero,
reefcnen Kaytsjili. Salamqt, de Tematanen
verjaagt, en in de bocht van Tsjiko
Möraflä, zieh vaftgemaakt, en ’er een
Ideene houte veiting gehad, ’t; geen zy
cm ’t verzoek van de. Qelijivb's Czypde
Tidoreeien, gelyk de Temataancn Öeli-
hlima's. w^ren , twee Faäden, die zedert
| in Amboina quamen) van Tagalifa daar
gezet hadden; maar dit is maar voor,een
körten tyd geweeil, en hen door andere
Boerondfen weer ontnomen.
Die ya:i het dorp Liflabatta, op Ce- Ea oo
rams NoordkuH, hadden hen ook een Cerani
woonhuis vergund; maar dewyl zy daarrbezatcn-
mede niet te vreden, ehgeihdig bezigr
waren, om, onder allerlei voorwendin-
gen, den Inlander van ’t JVlöhamme-
daans tot het Chriilen gejoof o-
brengdn, en hem dat als op te
dringen, zoo hebben de Liflabatters,
dit werk al ^oyerlang wäre zynde, hen
m dp laatile jaren van daar vferdreyen.
° P de‘ Zuid-zyde van Ceram hadden
zy^al de Negryen van Latoe aftot Cai-
bobo toe onder hun gezag,enonderzoo-
damgen verbintenis, dat geen van
allen denken doril, zieh tegen hen aan
te kanten. Die van Latoe nochtans waag-f .
den dit, in ’t laatfte van de beftierme^ ^ hoe
der Portugeefche Landvoogden, en ¿a-
Ken, door de Temataancn gefterkt,- detoeonder
hooms tegen hen op> maar de Portuge-2'* dt-
ien, te gemoet ziende, dat,.zoo zyditi?n
vuur ten eerften niet-doofden, ’er een
vlam van zon können ontihian, die tot
veel andere daar nabygelegc Negryen
zo'u können overflaan , behandelden dit
werk met veel moedigheid, rukten’er .
na toe, eh namen die plaats ftormender-
hand in, waar door de Mooren van Latoe
hun wakkerfle beiden, te weten Ai-
melaha Djamali, en'de twee broedere
dnglafari en LanaJaddiett, de aanvoer-,
ders van *t volk daar lieten zitten, en
pok den moet en kracht verloren, van
ooit iet diergelyks weer tegen de Portugefen
te onaernemen. ^
Z A A K E M
D E R D E H O O F D S T U K.
Hedenen van de lochten der Nederlanders na Ooft-Iridien. Houtman de eerße ádni
■zétter. : Wanneer die eerß ondernomin zyn. WarwyK gdat A . 1 fpp. na de Ooilerie
@ylanden. Zyne ontlkoetmgeh, en komß /» Amboina. Wat daàr verriebt werd. Komfi
van eenige Javaandn tat ondeißand der AmboTnéefèh. jfccoàrd ovèt dsprys der nagelen.
Wárwyks vertrek -na Ternatei; Van der Hägens komß'in'Avsibov^,. Hie ben hieiß
iegen de^ Pòrtugeeferii Ongelut in ’/ fchip de Sori tjoorgevdllen. Eerße veYbondy door
Van der Hagen niet den Inlander gemaaktJ Een vefting op Hátoe Nöekoe gebouiud.
Wttar op hy eenig vòlk Het. Heemskerk neemt dit volk A. i d o i, ùit Amboina mede.
"Wat 'er zpaert door Fürtadöy van Hagen en Tepil ^ Verricht is. He Ämboinee-
fen zenden getagten, diey an der Ha:gen, A. 1 (Joy: voor Bantam ontmòeten. .Zyne ver-
Ytcbtingen oridehueeg, en1 komß in Amboina. Daar hj den Vovxxigtt&hcn Landvoogd
'dwingt -bett; KafteeL\en. geheel AinBöink y'aan hem over te geven. Sterkte des Kaileels.
'Waar de Portugeeien bleven. Frederik Hoütmanj eerße Làbdvoìtgd hier A.^ 160
Verdeeling der Vloot na Van der Hägehs verriebting, ’/ Cafteeí ñu Viélbriá hernoemd.
Hóiitmán neemt *s Lands groote/t^ eèh hiewwen età af. En doet de Hitoeíffeii ’/ contrail
met van der Hagen gethaakt, op niéáw befweéreh. Het contraft túffeben de^ Hitoeeíén
^ Stevéri van der Hagén aangegaetn. Staat van Ainboinn te dier iydi ìwee voor*
dame Fá6ti8n atdadr. Gefldtenis van ’/ Kafteél. De komfi van van Solt j en zjné ver*
riebting A . 1607. Mateliefs Verfcbynlng hier in dit jaar. Ais ook van eenige Ter-
ftataanfehe getaníeñ. Hödtman fielt ' in, de bulten-colnptoiren jaarlyx eens te bezoekeñ
inet de Höngi. Opfiand vati diè van Leilìdi Cabibello^ die hy weer tòt bun plichi
brengt. Mateliefs' onderzòèk ha Hoiitmaòs gedrag, en verder ordre. doór hem op alles
gefield. Neemd àrie Amboineefchéjbnge PHticen na Holland. Zyn tiertrek na Ternate:
Van Caarde.ns komß A. 1608 h ie r die nà Ternate vertrok. Hoen’s' vèrjchyning
hier A. 1609. Die V contrail met die van Hitoe enz. vernteywi , en tóen na Ternate
Vertrok. Houtman madkt eeñ contrail met die van Hatoeähaj; en het contrail zelf.
Coritra& met dié váh Roemakáy. Houtman verplaatfi die van. Hoetoemoeri aan ’i
I^íleel,r en vertfekt9tia zes jaaren rtgeetèns,T ptet eenige Aiùbòinèefen naH Vaderland.
Aúntherking over dezèri Heer.
"'Rede- « V Ät de ÿTedefianderà niet üit
nen van ;■ r eygeh drift en beweging,
ä t o I . 9™ ™ döpi de gedurige quel-
Xedolan-Æ_^^ lihgen " en vërvôigmgeft des
ders’na Ronings vaii Spanjen, de ïeis ha Ooft-
Ooft-In- Jhdieh'öhdemomen hebben,' is bevörem
al by ons getoont ter plaatfedaar väißi
^ fiurnie eerile reifen geiprpken ié.. _ ,r.
Men^ohÜèmathdiert tocKt oftitwèè re-
denen ; èerft j orù ons eigen voordeel daar
to'^o^'efl,' ten anderen om onze vyan-
den, die ,vari daar groote winften en
voordedfôijn hunf ^nd^bmçhtên, alle
bedenkelyke afbreùk te doenl “Daar waren
bevorens wel riiecr Holländers als
Li^çfi'bten A. rif83-; Comelil Hoütmdn,
; 'jdn^aÄdten geweeft ; doch dit\w&' maar
iS «Hfertfl^der Portügeefen, of der Span-
A ij99 jaarden ¿dchied. Nièmand fechte^ heeft
Houtman hier ontrent zyri Landsliedén nieer diértft
deeerfte ge£jaan^ àlf dèze Hbütmdri^ die, droevig
ametter-gevangen zittendé, zyn dîertft aàn,eeni-
ge^ kboplieden, met belofte van een net
bericht van den handel der Portugeeien
op Indien te geven, aanboo^, verzoe-
kende dàt zy hem wilden rantibeneren.
Zy dédéi dit kort daar na , en bedienden
zieh zieer geliikkig Vän1 zyn bericht en
goeden ràaa. '
\yjnneer Daar op heèft men goedgevonden A.
èe eerft ifpfj, 4 fcheperr vöbr refekenmg van de
II. D k e l van Amboina.
Compagnie vän Verre, met Houtman en ondemor
andren , en da^r na nog 8 fchepen onder mcn zy°*
den Zeevoò^d Jacób Come lisfoon van Nekf
en zynen Ortderzeevoogd Wybrand van
Warwyk, 1 I May idt te zenden,
van welke de Zeeyoogd met 3 fchepen
den* i 1 Jan. A. ifpp weder na ’t Vaderland
gekeérd, en den i'p Juli ‘er geko-
mèn is ;doch Wdrwyk bleefin ’t Land, met
voornemen om na de Moluccos fe ver-
trekken. Den 8 Jan. i f pp veitrok Wybrand
vati Warwyk als Zeevoogd , eri
Jacob Heemskerk, als Qnderzeevoogd,
niet'4 fchepenj ,Am(lerdam l Zeeland,
Gcldefland '¿n Utrecht,‘ yéi Bantam na
de Ooileriche Eylanden.
jLy gjérdeh dèn i 3 dito of) Jakatraäari, U^rrnji.
dén.zi op’Toeban, vän waär zy den 2Zgaat A,.
dito zyrt t’zeil gegaari/ en quamen dcniJ99°*
27 dko voor Joartan, vàrende na Land
orti eèn Loots, die hen in de MoliÌccostnSa/
brèrtrien zou. Zy bequamen die den 30
difö; doch kregen ’s nagts aäü des On-
dèr'zeevoog'ds ibhip de tyding(dat wel
140. man van den Zeevoogd j èn van ’t
Ichipi Utrecht, op Madurä gevangen, en
na Arosbaya,J een Stad op deszelre weiternde
, gebracht waren.
Den 1 February 1 ypp quam de Onaei'- ¿yne
zeevpogd, met de andre voor Madura by ontmo«^
den Zeevoogd, waar op men ddrf- y difo täigrii.
D goed