24 6 A M B O N 1686. dyken, water- eh kruit-meulens, een
corl-hms* fchutfluizen, eh andre zwarc
werken > zoo tot nuttigheid, als tot cie-
raad; der ftad, te maken 5 hoewel zyn
Edi* ook hier ontrent gezien heeft, hoe
grbote fchade de zware aftvateringenvan
’t fteil voor-gebergte Van Soya, en de
iierk-loopende Rivicren (en vooral de
Way Tomo) daar ontrent van tyd tot tyrd
gedaan hebben: want fchoon zyn Ed: in
zeker Latynfch vers (by ons bevorens in
de beichryving van de ftad aangehaald)
zegt, dat hy^den Way Tomo getemd
had, is het egter zeker, dat die Rivier
noch lang daar na een ganfchen dyk,
waar af zyn Ed: maar pas te voren op
een andren overgeiprongen was, in een
oogenblik weg nam, en noch een gc-
derlnkn- ^ee^c vleugcl zo° van de brug ontrent de
ders o v e r Mardheyka, als van de ringmuur (alles
zyne metzel-werk zynde) als nict met alle in
werken, ¡¿ec voerde.
Over deze werken hebben de Orang-
Kaja’s en andren geklaagd, dat oorzaak
was, dat hy vertrokken is.
Zyn Ed: deed ook zeer veel zwarc
klip-lieeneri door buskruit alle Zaturdag
fpringen, en van den Roodcnberg na ’t
Kafteel voeren, en tot verbetering, en
verder uitzetting van ’t Hoofd aan de zee-
kant gebruiken.
De dwars-ftraat, die op de Olifantsweg
naaft aan de Burgftraat volgt, en vlak op Noeffanivel aan loopt, heeft hy
gemaakt, en ’t Zagoe-bofch agter het
erf vän Pieter Nuyts,bevorens, maar een
moeras, en een ichpilhoek voor flaven,
en pngediert, tot zeer veel |nuttigheid
van {het gemeen (hpewei daar over by
eenige quäMwflnge Börgers S1 äfede gb-
klaagd wierd) weggenomen.
- Hy heeft op de weg in Halong, en
in ’t dorp aandenRoodenbergdzMang-
gas-boomen doen planten, die aan dezeri
weg een groot cicraad, en een aangena-
me lonamcr toebrengen. Ook heeft hy
de meefte ilraaten, en veel nieuweblok-
ken, uitgeroid} en längs de huizen, zoo
in de Olifants-ftraat als elders, een frae-
je water-gang van efterikken gemaakt,
ten einde men dat water zelfs in’t Kafteel
brengen mögt.
In zyn tyd is ook het armen- enwees-
huis gemaakt, dat een zeer fraeigebouw
is. Hy heeft ook een fteenbakkery. voor
de E. Compagnie hier opgerieht, die al
mede te niet geloopen is, yeel ledige er-
ven heeft hy aan de borgers, en Chinee-
fen tot lteen-bakkeryen uitgedeeld. Hy
heeft ook verfcheide ftecnc en houte I
bruggen laten leggen.
- Agter het huis van den Landvoogd i
heeft hy ook eenfteene punt gelegt, die i
door ’tr verleiden van de Way Tomo al j
mede ten grooten deele .weggefpoeld, i
S C H E
en daar na tot een fpeelhuis gemaakt is.
Ook heeft hy een fteene muur om!t
Hollands kerkhof laten trekken, en die
Kerk zedert tot e^n vergaderplaats van
den politiequen Raad gebruikt;
Op de pas Baguwala heeft hy de ver-
vallene Reduit Middelburg vernieuwdj
doch het allerbefte werk, door zyn Ed;
verricht, is de gracht,, die hy op den
weg na de pas, tot dicht by de zelve, j
een kleen half uur verre, door den Inländer
heeft laten graven.
Ider man, die hier met zyn vaartuig
aanquam , m.pcht. niet van den Ooltcr
na den Wefter-inham, en zoo over en
weder, over dezen weg gaan,voor enal
eer hy een mandeken met aarde tot het
maken van die gracht uit de weg gegra-
ven had.
Dit was zeer weinig werk voor ider
menfeh, zeer. nut voor ’t gemeen, en
nochtans zocrlaftig voor den luyen Am-
boinees, dat zy hem wel honderdmaal
daar over verwenfeht hebben: En echsi*
ter is het (gelyk de Amboineefen nu zelf
bekennen) een zeer loffelyk werkinzicli
zrlvcn geweeft, en van een groot ge-'
'mak en nuttigheid voor hen geworden,
alzoo zy hunne Orembaejcn met zeer
grooten arbeid bevorens, een groot quartier
uurs verre van de eene zee in de andre
over land fleepen moeften, daar zy dat
nu pas ruim 100 treden verre behoeven
té doen.
Hy had ook by placcaat laten afkun-.
digen, dat een y gelyk, en vooral de yyy?
borgers en Chineefep. (op verbeurte van'
een. Ryxdaalder voor ider beeft) zorg
dragen mocilen ,.dat hunne, büffels (die zy
in de Äeen-bakkeryenrpas buiten dallad
gebruikten) öf koebeeítén , nict door de
itad.quamen loopen: want dat zy door zyne
oppaflers gevangen,en hem metdie laft van
zulkeenhoetet’huis gebracht zouden wer-
den.Dit verbood hy, om ’tgevaar,dat men
ontrent kinderen, en oude lieden (vooral
van de buffels):,te.wachten had, behal«
ven, dat zy ook de openbare wegen be-
dierven.
Het zelve had hy ook wegens de ver-
kens, die door de ftad .liepen, met die
ftraffe verboden, dat, zoo.hy een verken
in de ftad ontmoette,van wie ’took
zyn mögt (alzoo zy de wegen, die hier
anders zeer net zyn, alomme bedierven)
hy ’t zelve door zyn oppaflers zoude
doen ichieten,en na het zieken-huis,tot
een verval voor de zieken, laten brengen
.D
it nu was een groot voordeel voor
den wöndheeler in ’t zieken-hüis, die
daar te gelyk 00k fchaft-baas was , en
nu en dan al een verken kreeg.
Deze quam A. iö8ö op zekeren tyd
by den Heer Landvoogd, terwyl ikjpr
ook
1686.
' " Z A A
1686. ook was', genegen zynde zyn Ed:'iets
Aardigc wegens de zieken te verzoeken. De,
zynEd-°rLandvoogd, tegen hem lacchende, zei:
aanden Mfe Boekhout, ik heb u daar weer een
wond- fchoon merken, dat myn oppaßets gefebotett .
heelerge-^£CÄ, m »/ ziekenhuis jäten brengen.
P Waar op de ander* niet wetendc.dat
het zyn eigen verken was, al ftrykvoe-
tende , en buigende zei j ik bedank u,
Heer Landvoogd, voor uwe groote goed-
heid^ maar toen ’er de Heer Padbrugge *
al voort lacchende by voegde* ja maar
Mr. Arie, 't is uw eigen verken (want hy
voede ’er, mede eenige op) enik heb flat
moeten doen, om geen uitzonäering van imand
te maken* te meer, alzoo gy nog ’/ voordeel
hebt van alle de doode verkens van andren
te krygen, ook diend het, om u in ’/
toekmende voorzigtiger ontrent dit ßuk te
maken.
Mr. Boekhout', dithoorende, was hier
zoo ontzet over, en trok zulke vreeinde
ployen in zyn wezen, dat hy aanftonds
afbrekende, zyn geheele böodfehap üit-
ftelde, en na ’t ziekenhuis vertrok, om
na zyn verken te zien, of ’er noch Zalf,
of pleiftcr aan helpen mögt j doch’t beeft
was zoo ongeneeflyk dood, en zoo wel
getroffen, dat het met alle de zalfpotten
van ’t ziekenhuis niet te herftellen was.
Doe hy daags ’er aan by den Heer Padbrugge
weder quam, om zyn boodfehap
te verrichten, vraagde hy alfchertzende
aan hem * hoe heeft het verken al ge*
fmaakt, is i oök^ea gevteeft ? ’/ was * zei
hy, goed Heer Landvoogd 5 doch zoo goed
niet, als ik in V eerfi wel gedagt had. Het
is te gelooven ^ zei die Heer * om dat het
vw eigen was 5 maar wy zullen het op een >- . ander tyd weer goed maken 5 waar voör hy
zyn Ed: bedankte. |
| Mocjc-. Deze Heer lag geweldig met Zyn
lykheden twecden , en den Capitein over hoop;
mrftZ5b1 dit bequam hen beiden zeer qua-
dkndenriy^ - getyk wy elders reeds getoond heben
met d’eben , daar wy van het amptvandeLand-
Kerkely- voogd in ’t byzonder fpraken. Wat gc-
tcn- fchil hy met den Kerken-Raad gehad
heeft,zullen wy onder ’t Kerkelykeaan-
halen.,:, Hy wüde ook niet dulden, dat
men (hoewel hy anders zeer nedrig, en
met alle Zondag twee maal ter Kerk te
gaan een voorbeeld was) imand anders*
aan hem, en de Prcdikanten, myn Heer
noemde j dat egter meeft uit drift tegen
den Opperkoopman gefchiede.
Laftha- A. 1684 den 12 Decembcr en den ^
itrEdcl- Februari iö8f fchreven haar Edelheden
h®gen A> (vooral na die van Banda enTernate)dat
i6S6^n-Z0° ^aar eenige Europifche Volkeren
trent ver-mogten komen, men die zou hebben. af
fcheide te wyzeny’t geen zy den 1 Juli vemieu-
zaaken. ^en y bcvelendc hen niet te fpraak te
ftaan. ..
Zy bclaften ook den 24 Februari iö8f,
K E N. 24 f .
dat inen den Inlander , by zwarfc nageU >'680.
sewaflehen, van de Hongi-tochten ver*
fchooncöy en met het uitroejen der nagelboomen
op de ongeoorlofde plaatzen
maar yoortgaan moeft.
In yt begin van A. rtfStf den f Januar!
verbieden zy andre boomen, in plaati
der verftorvene aan te planten, en in
Maart belaßen zy jaarlylcs ’t OrangKa-
ja’s-feeft te hotlden.
Dit jaar nam eeq ilegte intrede, alzoo
in Januari de geheele Chineefche ftraat,
nevens veel andre huizen, en twee rycü
met fchöonc lommeryke Mangga’s-boo-
men (die de ganfehe ftraat overfchaduw^
den) afBrandden.
Door de goede ordres vari Wyk-mee- ¿wäre
fters,en de noodige wachten by de werk-
tuigen, om den brand te leflehen , en1
vooral, by de nieuwe laft, om voortaap
alles met pannen te dekken, wierd deze
fchade, zoo veel ’t mogelyk was, toen
geftuit, en verder voorgekomen.
In ’t begin van dit jaar haddenhaarE- ZynE<i;
delheden dezen Heer Landvoogd ■ook Raad vad
'Extraordinaris Raad van India gemaakt,Indic" .t
op welken titel hy zieh in ’t minfte nictgema •
verhoveerdigde.
In dit zelve jaar ben ik medt hier ge-
komen,vindende toen maar eenoudPrei
dikant.
Niet lang na myn komft quam hier
den ^ Augufti 1 <S8ö de.Hecr Landvoogd
d e r Moluccos, Jacob Lobs, met zynzoon,
den gewezen Fifeaal, Pieter de Neyn , den
geheimfqhryver tVarrenfbout, en meer
andre Teniataanfche bedienden.
De Opperkoopman, de'Heer Wittern ßcMee r
Bafiing, de Eerw: D. Cornelius van der Lobs van
Sluis* cn i t , wierden afgezonden, om?yn^
zyn Ed:, uit de naam van de Hcer Pai-¿'g ^ tr
b ru g g e te verwelkomen, en aan land tenhaali *
huize van zyn Ed: te brengen, die dezen
Heer zeer vriendelyk ontfing, en
gedurende zyn aanwezen veel vermaak
aandedc , alzoo wy toen alle dag een
groot feeft , ’t zy by den Heer Landvoogd,
’t zy by dezen of genender voor-
naamfte ingezetenen, hadden, waar by
dan de meefte lieden en bedienden van
aanzien mede verzocht wierden. | j
Dan ging men eens op de nabürigfe
heuvelen te peerd op de harte-jacht, (dat
op zekeren dag haafthetlcvenvandejon-
ge Heer Lobs koftte, terwyl men naar
een beeft fchoot) dan eens na Hatoemoe-
ri met een groot gezclfchap uit ryden,
blyvende in ’t een of ’t ander dorp , tot
dat de fchoone lichte Maan op qiiam, by
welke dan ’t ganfeh gezclfchap weer ni
het Kafteel arzakte, daar men dan tot
diep in de naet vrolylc was. -
Op andre aagen ging men hier öfdaar
pa toe varen, of om de zegen aan de pas
Baguala, pf elders te trekken 5 welke
vreug*