■i7,4 B E S,C H R Y V I N G E
p D e b e fte is g la s -gro en , h a lf doorfchy-
tiende , ;d o g z o 4 dar m e n y als men z e
fai t wn.ttegcn ?t Jrcht- h o iid , ’e r woHcjes o f een
w a t e r in g , o f g o lf je s , Gahie lots g ew y -
f c ,i.in m o e t z ien fp e e lem
-\ ßiiyten defe is ’er ook- een , ,die don-
ker-blaeuw , met wat peers gemengt
¡dobrichynsnt y ookgewolkt , en mede
rondagtig vanrug- is. Over defe twee
zyn zy het felf nog niet eens ,i welke de
beite zyft. alzo foihmige defe, andere
gene,« kiefert, dat van iders finlykheid
maarafbahgt yweshalyen wy de beide
opreen enicfe-zelve wecrde (teilen, om
dat zy ook zo van den Alfoerees betaald
Werden , zynde echter in beide zoorten^
diedemeefte en klaarfte watering hebben
,< döbelte.
Dan is ’er nög-een zoortyvry flegter4
en hierbok zo veel niet» als wel op ’t
, eiknd Timor-, geagt, -die ook iyel vari
gröpni,-blaauw , eq brnyn Glas,dog
.. . • yol gaatjesymet Lak-aangevult is* welk
$& kj^van-een geele etriroöde-konleor!,
cn met twee geele, en dan met een roo-
devlek ;’ef tulfcheii beiden jy ep zo ver-
volgens gefchakeert zynde, zecr licht ’er
körnt iiyt te vallen.
- Oök zyndczeal mede driekantig-, en
met- een rpndc ■ rug * boven, van binnen
o ntreöt i een * vi nger breed, en alle die dne
zoorten ontrent zoo groot-, dat? men ¡’er
päs de hand, doorfteken , - en> die1 aan de
Zelve dfagen kan.
Hare • Men geeft vöor de gemeene zevön *
waarde, crt vOot-de befte , vooräl ab zy wat
blaeuw , öf violet van wolking, zyn y
Wel; vÄö-i<i--t0t ;Z© y en meer-ryksdaafc
ders. Daar zyn ’er zclf, vööfWelkczy-
niet alleen eenen, maar verfcheide Slaa-
yen ,, ziillen -gevett y en die- vpOr-ori^
Waardeerlyk houdeny tot' zoo verre, dat-
de-gtöote Alfoereefche 'Köningen röm
ftilk-een-Mamacur te b e z it t e h , ja a re n l
aan den anderen, even als in oude tyden
de K ö n in g e n van j Pegu , en Siam 4 om
Set befit - van den witien Olifant - zul len
oorlogen* Vöor die Mamacurs, - die1
Zy- Ditter-Radja , noemenj werden weh
zo of 30 ilayen bctäält.
Oorlo- 1 De'Ambönfehe HeerenLandvoogden,
gen daar hebben daar over veel -moejely kheden
oragc- „jßt deze Alfoereefen- gehad >, en zyn
voer ’ zomtyds genoodzaakt geweeft , zulke
Mamakurs-, waar over zy oorloogden,
na Zig te nemen, en dus een einde vkii
zulk een.oorlög te maken:
Van wat W at; nu de Hoffe van deze Mamakurs
Hoffe zy is heeft niemand nog regt weten te zeg^-
*yn- gen. De inlander oordeelt die zoo uit
de nätüur gegroeit, maar wy oordeelen
dat die met handen zo gemaakt zyn,
zonder dat wy egter de nette ftoffe we-
renj hoewel het waarfehynelyk een zanende
ftcenkens, die te zamengefmol-
ten zym-
D°g zy mögen van zulk een ftoffe zyn,
als zy willen,;.’t is zeker dat de Alfoereefen
tuflchen de rechte, en de nage-
maakte, zo veel onderfcheid weeten te
maken , dat zy zulk een-rechte aan-
-ftonds uyt thien andre zullen onderfchei-
dcn-, zonder dat wy. echter hier ofdaar,
eenig onderfcheid ’er in , können bc-
ipeuren.
-Men heeft dat aan zekere Mamacur,
wel eer door- Radja Sahoelm , een van
de drie opperfte Köningen der Alfoe-
referr, bezeten^ en. waar over lange jaa-
ren oorlog gevoert is, gezien.
- Zy viel'eindelyk , oy een : klugtig
voorval, in handen van ons volk , die
ze by. de Landvoogd bragten , welke
göedvont, dezelve na Batavia te zen-
den , -van. waar ze na het Vaderländ,
gezonden is , om ’er andre na te maken.
Als deze; regte met eenige* zeer I
nagemaakte - weer overgezondön wa's, geval I
bevond men dieTzo. fraay , dat men oor-meteen I
deölde , voof ieder der zelve , alzo ’er I
geen onderfcheid -tuflcben de eene , i&fderland I
de andre , by^ de onfe te vinden was , Zb’gefon- I
veel^ -als v.qorvde rechte, te füllen kry-<*en* I
gcn- . . . .
fl Meö toonde ze derhalven -alle^ onder
malkanderen , aan- de Alfoereefen, -dbg
die wiftem de rechte^ aanftonds rUyt
nagemaakte, tot bnfe gtoote Verhaafirtg^
te- onderibheyden-, zonder dat ’ zy een
van.;; de andere- begeerden te hebben,
mogelyk, om dat fig in de nagemaakte
Wer en daar wat<fand3dpdSed;
• Oök heeft- men dien; arm-ring aan de-
fen Koning, wilde men ruft met hem
hebben, weer ter hand moetem; Hellen ,
in hope dat men de-andre döor de - tyd>
wel quyt raaken zou, dat* echter noir
gevölgt is>, alzo zy te fcherp van gefigt,
en in ’t ondericheiden Van dit-Juweel,
’t geen henzo eigen is , tfe net, en te
beareven zyn.
Men zegt dät-het ook een -eigenfchap p.o !
vart de rechte-Mämacur-is, dat zy 1^ ® ^ !
nacht moeten vuuren , en met het flaanf Armriß-1
van eenig ftaal ’er- op , vuur , even. ¡ab Sen* ' I
een vimr-fteen, van zig zullen geven j
hoewel my zulke- noofi; voorgekomen
zyn.
Men meint dat ze -in deze Landen,
eerft door de Mäccaftaaren, en Javaa-.
nen, die ze van-Afien , op de Weftkufb
van Sumatra, wiften te bekoomen, en
däät opfogten , allereerft , en nader-
hand öök door de Pörtügeefen, hier gebragt
zyn. Andere houden ftaande,
dat ze in Bengale, en op de Kult van
Chormandel van allerlei gecouleurtglas,
menmengfel is, van glas, en doorfchy-j dat men eerft onder- malkanderen finelt I g<?‘
bruikt,
als een
middel
van
Raadyjeging.
Enhoe
inen die
* a * m ß: xb
gemaakt, en aldaat als gefchenken der
Priefters aän die offerhande in hunne
Tempels komen doen,gebruiktwerden.
' Der Alfoereefen gebruiken die op ver-
Boege- föhcide wyfen , niet alleen tot fieraat
der armen (gelyk Ook aiidre Volkeren
doen) maar Ook tot ‘een middel van
raad-pleging, ab zy ten Oorlog zullen
üittrekken, aan die Mamacur könnende
zien, of zy bthöoren te gaari,- en ge-
lokkig zulleri Zyn-, dah of *t hen 'geraden
is, niet te gaan. Een raadpleging-,1
die ook hare vöör-eh'toe:bereidleleri ver-
eaföht: : want dan fzullefirzy
by de hieuwe Maän vandehbalk , waar
aan hy hangt (alzo Zy ^ in 'geen kift wil
beflotön' zyn); afhälen'i'; ibn den zelven;
offerhanden doen inet een h o e n th oök’
zomtyds de Mamäkür wel in ’t hloed'1
van dat hoen ihdömpeieri ,bm zyne cpü-
leüren (immers zo zy^ zfeggen) te betej:
te doen doorföhynen, en om zö uit dien
helderfchynenden ärmring dan te klaar-
der af te zien , Wat hen in ’t vervolg.
van tyd te doen ftäat, en Wat geluk , of
öhgefuk, heii over *t hööft hangt;
Zy zyn gewoön die met rotang, 1 ka-
toen-en gamoeto (zekere draaden,‘of
hair aan de Gamöetö-boom vallende.)"te;
me« aic bewinden, en zoo lterk te oöjwoeleri idat
kewaart. men lang werk heeft , om z t los je kry-
geh. Deze zyn-5 zy diui gfewoon, ofaan
eäi balk op te hangen , öf ln de aardp te
begraven, *t geen Wen beide dus onder
hen ondem>nden-, enoiitdekt heeft.; :
By ’t afloopen VariLiflabatta, opCe-
iams Noord-kuft , ten tyde van den
Landvöogt, Hermäh van Speült j yond
men’et een aan'een balk hangen, gelyk
men’er ook-by andere borkigen , op ’t
bericht van overloöpers, in de aarde tsfe-
graven gevonden ;, en die daar nitge-
haaltheeft, ^ -■ / - 1 .
Sekere Van hunne vOorha^e juveelep,
Porcely- en dierbaare fchatten , is oöl: dp j^lög- -
negift- gan Batde, zynde zeei diRke, grpve,!
zwirnt graauwagtige Porcelyne Schdtels, die,
de onder öok wel wat na den’Dreckgrperien trek-
hare ken, beneSen Wel een vihger, dog aan
fchatten ¿je kanten , maar .een halve dik , heb-
gere ent. bende gladde omgeweldd kanten. Men:
Ziet ook wel fomtyds eenig bloemwerk
’er doorfpeelen. Ook moeten zy glad,,
en zonder eenige fcheurkens zyn , al-i
200 die de waarde geheel vetminderen;.
Men oordeelt j aat die fchotcls, zoo
ras ’er vergif in komt, aanftonds ’berr
ften, en fcheurcn zullen j dog al zyn’er
maar zülke fcheurkens in, zoo ineent
men, datze dan- doof eenig vergif hare
kracht al verloren hebben, en daarom
wil niemand zulke gefcheurde Pinggan
Batoe koopen. Zy wierden in oude tyden
in China gemaakt j en daar maar
yoor ilecht Porcelyn verkogtj dog al5-
n zoo dät z'pört VanPörcelyn, everi gelyk>
het Öüd KraakWcrk, hedendaags-niet
möer uit China gevoert, eh door ''een
üitdrukkelyk bevel der Tartaaren zoo
men -zegti ^öpwei ’er een andre redeh’
af is,) verbödeh werd j ’p zelve1 uit. te mögen
Voeren ^ zoo -is het’ .gfeyreldig in
wäerde geffefgert, eh by veeie Obftei-
‘lingen-1 in zeer hdoge agping gekcürieni
waäf väh'ddiÄmbdineefpn, eh öhd^fhen
de-Geraihfe Alföereeferi j geerifins vandd
minfte.zyny die' de iclve by huhne dier-
bäarfte fchattfen pnäer de Aarde begra-
ven, riiet in . hunnc hpizen, maar n ie tW ä S
of daar in ^t^bofchr.j of iii de thiiinen *
ftellende da*r di;h riherk b y ,Jdät zy wbl
Weteh te ondeffcKpideri y !en dit alles^bp
dat dög die föhätteh vän hühne vyahded
niet ‘bntdekt , °of^: by ’t verbrahden ^än
hunne ^uizpn , niet bedorven. mogteh
worden; - ; 7°. f ’r ".
Zy böwfndeh eh beWoelen dfe, edrsqty/ahÖ
zö begräaven, 60k eerft met ’R o ta n g zy die
eh Gäteöetö,"gelyk wy vart den Mama- T°°f ^
cur gezpgt hebben 3 .en zuUen die ook?^ -
niet-, dan op zeer groote Feeften, of
wanneet zy den Duivel offereh, voof
den dag breiwfeh, of uit de Aafdrhaa-
löh , hoewel ’¿Took vdel in de kärde'ver-
f jS f g i hin dat zy hhfine 'kin^
dereri! zelf inet zeggeh zullenW'aar
die begrayen hebben. Komen zy'¿itfte
fterydn ,f zod1>l^:di’e fchät daar teftyd' v :::
tbc,J ldatze doof een fwaare äfWaterihd^ :
of 'dbor ecri gfobte Aardbeving"bntdekt
werd V gelyk dfehü en dah van cmS1vö&: j '
Wel in ’t^gebbrgte^ gevpiideh zyh. ’ f’
' Nög- is ’et eenynder veel kbMykeir Eeii:i«p-
zoort vah deze dikkeichotels, ook' vlak, derzoom
glad, en met bloemwerk4 en drajken,
kleener als de vQprige, wel met bfedde,
dog geen omgckrulde-randen y geelagplg
Varigrond y en wat paarsagtig; m!et den
kring van bihhen op :Heh bodeÄ1,"-die
licht blaeuw is^ hier en daar inet bnii-
ne- fpickels er op, cn .van buiten afch-
verwigj en nadeh blaeuwen ttekkdnde,
zynde vol fyne fcheurkens; ? - f
Zulke komen wel iooRykdaaldcöte ^ . .j,
gelden, hoe%cl de'gemette vb«twin- ¿ 3 ?
tig Ryxdaaldcrs cc krygen zyn.
Was. het waar-, dat zy ’t vergif ont- «. .
dekten, ’t was niet te veel, a lg a fm e n p S * .
er dan altyd 100 Ryxdaalders voorivoor ;
Maar *t is maaf een blootc inbeeldift 9^-
van den inlander. - i ote^
' Dit hu zyn fchatten, die men hietby den?U'
alle de Alfoereefen yind, want het möet
wel een groot Koning zyn, die zoo eenen
Schotei, of een enkelcn Mamacur,
bezit.
Wönderiyk is öok hün gemeene fpys
want fchoon zy nu en dän wel wat.ryft ai^oc-
(die zy zelf al begonnen te planten,) of reden,
ook Wel een ftuk Van een wild Verken
K i ectcjjj.