iàkkcn.
Hoc
langzy
Rouwdragen.
i M B E S C H R Y V I N
reden , -dat zy zoo. lang uytgebleven
waren.
f In ’t wederfceerfen quatpejn die twee.
Lieden met de Tißi, en Gong , en de
vier Trompetters, of Pypers, ¡als in ee
ne i‘ey vooraf j op welke twee der naa-,
Ile Bloedvtienden volgden,met een lange
itok in de hand, die zy om hoog
hidden- ? aan welkers opperfte lang-
werpigvierkante bordetjes , 2 voeten
lang, en een halve voet breed , vaft-
gemaakt wären, waar dp- haar Gesagt
en groote Geboorte uytgedrukt
ftond.
Graeuwe Locn quameh ’e r i8 Vrouwen en
Rouw- Kinderen van den bloede, alle met
^genavde graeuwe gröveikkken, be-
kleed, öog onder en boven öpen, waar
uyt tnen’t.fatlben van de fakken der Ou-
den,waar ih zy• treurden, zien kan, die
^ hun aangefigr, Cn tot aan de kny-
en hingen j op welke Vrouwen de ver-
dere treyn der Mannen , älste voren ge-
meld is, volgde,
Nu brengfhün gewohnte mede, dat
de Kinderen drie jaren over hünne Ou-
ders rouw dragen. Ook hangen ’er wel
zes weken • na hun Dood twee Lan-
taarns met brandende keerfen ’s avonds
voor de deur der overledenen, die zy vaft-
ilellen, dat na de ziel leeft, pp datzy,
weer na haarihuys nog eenigen tyd wil-
lende wederkeeren, eeten ?drinken,fla-
pen, en andre faaken volgens gewoonte
veirigton, niet dwalen, en in geen ver»
kderd huya geräken mögt. Het is ook
daarom, dat in dat hüy§,gedUrehde die
?es' weeken , een- tafel met eeten en
drank voor de overledene gedekt , (’t
geen dagelyks van hunnc Priefters opge-
geten , cn ververfcht werd) een groote
Leuning-ftocl met al de kleedcren ’er
op, met de muylen voor haare kamer,j
klaar gefet werden , zyhde daar altydl
wat brandend reukwerk , en ook een]
Bekken met water voor haar Catil,
Rullbank , of Ledekant, bygevoegd,
om, eer zy ikpen gaat, volgens ’s Lands
wyfe, de voeten ’er mede te waflehen.
Dit alles doen zy , om nog hare liefde
aan den Överleden te bewyfen, fchoon
Zy wel weten, dat diefoyfe enz. haar
niet meer dienen kan, des niet tegen-
llaande veinfen zy te gelooven, dat
de Geeit zes weken lang alle avond
nog ontrent en in zyn huys koomt
waren.
De Killen , waar in zy de Dooden
begraven, zyn wel de helft dikker dan
de onze, en alle van fchoon Djati-hoüt,
dat als een foorce van Eyken-hout is,
gemaakt.
In deze. Killen leggen zy by den
Dooden (ider na zyn vermögen) veel
heerlyke pakken met Kleederen j als
G E VAN
ook eenig geld en andere fnuyfteryen,
die hem in de andere werdd zoudeh
können dienen » niet willende dat hy
ergens gebrek vari höbben zal.
Na dezeir eerlleh tyd gaan de Vröu- n
wen, die van den naailen bloede zyn,zeeftiV^
op zpkere gezette tyden (dat wel een VroZ
Jaar lang düurt) met'hare zakken overir wen.ota
aangeficht, y a d maal in dat jaar, nä^eGra'
de Graven, om bare Overledenen daar befbc^ '
weder te beweehen , en een weeklage ken.
op te heilen , hemende derwaards ook
öenige fpyfe en drank , die zy op de
Graven laten llaan mjforsdie de Ma-
troolen, en andre , ■ wel weten te vih-
den.
In oude tyden. plagten de Ghiheelen Gode,en
hier mcell van ichäccneiyen, die z v o b J^ en*
de arme foldaten fogteh j te leverij dolgeE^t
t befiaagde haar Edelheden op Batavia, ringde-
by hun lehryvens in ’t jaar i6yy, en inzerNatic
Verfcheide volgcnde jäaren, dit wel üytt ^'er‘
drakkelyk ce-verbicden, en aan de Re-
geering alhier tebeläflen, dat ¿y däar
tegen waken, en de Ghineeieri^ of van
den Landbouw, of van de Väart j en
Koophandel, zouden moeten zien te
bellaan j ordonnerende in^’t jaar VöfS»
öok, dat zy een Ryxdaaldcr Wagtgeld
zeuden hebben te betalen , en in jaar geld!
1670. den zp December hen , inaien
zy zelfs waken wilden , daar van ont-
llaande. Seif wierd Benin ’t jaar i 6 jf.
/t-Winkelhouden verbodeö , en aange-
fegt te moeten vertrekken , zo zy zieh
tot den Landbouw (gelyk vele zederd
deden) niet wilden bögeyen.
Om tegen het fterk inkomen van de- Beveeleo
zeNatie hier, en elders, te waken, ver- harerE-
boden haar Edelheden in ’t jäar iöyz.deihedcn
de 13 Februar! a l , dat geen Chinee-K"'1
fen meer na de Ooft zouden mögen komm '
;dert*c.
Opk vondeh zy goed dit Placcaät , tegen
het inkomen der zelve , in ’t jaar
I700- M 9- Februari tc doen ,ver-
nieuwenj hoewel het weinig eeholpcn
heeft. 0 0 r
Zy hebben verlcheide maalen verfogt Mögen
hier een Tempel te mögen ftigten j d Ä hiergeen
dae is hen by fchryvens barer Edelheden S ä ' 1
in t jaar 1687. den z t. Februari afge-
“ agen5 gelyk mede 1700. den p. Febr.
hun verloek om 'een Luytenant te heb-
ben s dog by fchryvens van den zelven
jare is hunnen Capiteyn toegeflaan een
vyffle parr in de Araks-pagt, ook mögt
hy niet, dan om hooge redenen, uyt
Amboina na Batavia, öfelders, vertrekken
, hoewel dat ixr ’rjaar 1701. by
fchryvens van den 27. Januari wat ver-
fagt is. Daarenboven is , by lehryvens Ver-
van den 24. Febraari 1697. ¿an huri- icheide
nen CCaappiitteevynn ttboeeggeelilkadann y1 v0*maa udce IkBanBt
van de raliir, of Markt, te mögen b^-regtcn
bouvatihun
A M B O I N A. iSp
boùWcn y öordeelende het ook zeer iiutj
Capi- voor deze en andere Landyoogdyen Ttse
xtp. zyn.j indien men deze Natie tot het zaa-
gen van allerlcy Houtwerkpn wat Iterk
aaafette , gelyk dit uyt fchryvais yan
dim zebe datum mede te fipn Uikättöfc i ;
Chinec- denCapdteyn zyn ’er ookppg
fcheBoe- Boedelmecfters der Chiqeefen t die de
del-Mec- faaken van hun Wcefcn, of de Boedels,
^ gade llaan, waar van wy elders, nader
ipreken-
(’Behalyen de Chioeelen, zyn ’<?. ook
zeer weinig Ternataanen ,die wy : onder
Ternate reeds belqhrcven , en da«r ge-
toond hebben, dat, die van dezeiNatie
nog a^n. de Laha, woonden, tc weten,
Kimelaha Haß , de Capiteyn Laoet, en
Bongafariy al pver vele jaäion vsua daar
weder na Ternate gekeerd zyn.
De Ter-4 De MacaHaareu j en Baliers in Ambon
zyn mcell of vxy-gegeyene ofvry-ge-
Maósv kogte Slaven, die aldus metter tyd
öaren, fmalle Vry-lieden geworden zyn, die
leben, en fagiiweer-oPfari-tyfFereii^’ be-
halven dat ook vcelcn zien wei ÿoor
matroofen t>p deze feti gene Chalóèpen
dér Vry-lieden, of Chin&efen , ypo'r arife
Ry^daaideis ’s maätids Vfeibhuiferi » oök
^¿yn ’er yfeéìéii^ 'dié hunne flayfen 'brarid-
Üöut laten käjijjfen | fen dät VÄ-köopens
Sommigfe .doea d.eize öf g^e Ambäch-
ten , ja daar zyn 'er , die ’ er WeÎ twefe
à drie té ; gely k kpuneii waaTnémen., en
daar véd irrcde wftmen.
I Veele van de^ Balilcbe Vrqit^éh ji'ee-
ieti voör fîoîtoréîlfen , ö f ¡v rö'eiVß>Ä* t
kódnénikr’smaaUds'weV 8 of iö .
dan met. een Tsjampan , of kleen Gha-
Ryxd : én meer vttdìfencàh.
nogL'vèrfchérâç àjïdefé rJmipVdie
"hier beviiiden \ konhfen .VefchiyVeii^ .
maar dewyj dît ^ é f t vbf ïlaytiii , o t^vâ.n
Üaven .¿ÿn , ;-)£uïïfeni;.ÿÿ..4lr
ÿkriâc i rdaär ^van dfe 5
i wel nader vindjpn 3 20. dit'.’éV/nü gfeen
andren, dafi dfe’ Ëtrropïaaïiéttöf lSleder-
lariders overfchieteil van welke in Tt
nog wo- loepje, hier.ofdaar na toe varen. Vorder volgende Hpofdlluk , te fpreken zal
nende. geneeren zy zieh met thuynieren, yis-t vallen. "
DERDE H O O F D S T U X
T T An de Europiaanen, en het getal van de, Dienaaren der E. Maatlehappy, dk V men hier heeft. En van de Vrylieden, en andre Volkeren alhier. Befnoe-
jing van V getal der Dienaaren zedert ’t jaar 1676.\ Fan den Landvoogd , en zyn
Ampt. Ongemakhlyb Maaltyd voor. ,*/*/* Prcdikant . Titel , door de Heer Paidbrug-
• ge aan den Opperkoopniän gegeven. Pfyfe van Leven van den Beer de Haas. Des
\ L^pdvoogds groote Magt in opficht van alle de andre Bedienden. Boe yualyk de
Hßeren Balling , en de Moor, by 'tdrtiyjfen tegen den Landvoogd, geüatjen zyn.
Ms öok hoe dit andren bekamen is. Wegenf een Gefchtl\ over de overWicht der Na-
gelen. Des Landvoogds Macht in . vorige Tyden. Des Sqhryvers gedagte opyr deze
Macht.,, Onbjllyke handeling van den Klager den weg tot Klagten af te fny-
deft. Des Schryve^s gevoelen, ovef .de Leden van den Raad den Landvoogd "by-
gevoegd\ Bn hoe 'er ook ee» Notaris, die van dtf Landvoogd niet afhangf fvereyfeht
wird. Seldfaame voor beeiden vah Gngeregtigheid, by zekenn Lündvoogä gepleegd.
Jm ly h woet de Landvoogd Ceram rond Scheppen. Wat verdre faaken hy te, befor-
gen heeft. Boe zy zelden openbaar over Mitdaaden geßraft vjerden. Ptrfthbidcöt-
dres door haar Edelheden aan hem gegeven. En ook dösr de Heereft iya^. Waar
b'y verboden werd Gefchenken aan te nemen. \ Hoedanig" hen belaß wer-d de Menagie
te behertigen, en hoe zy dit nahmen. Gern Landvoogd mag Pardon verleenen. Hoe
verre zfäezen en genen in Soldy mögen verbot nen. BeveilO» tot het intrekken van on~
noodige Boßen. Hoe by't Iterven van ^ Landvoogd te handelen. Wat zy belaßen
aan zyne' Weduwe te vtrftrekkeM. Andre Ordres aan den Landvoogd gegeven.
Zy« Inkomen.
Van de
Europiaanen.
M met Ordre van de Europiaanen
te fpreken , moeten wy
vooraf iteggen ,. dat inen^de-
zelve in Dienaaren van de E. Maat-
fchappy , en in Vryborgers , of vrye
Kooplieden onderlcheiden moet. Men
zou ’er ook de weinige Engelfche
’er geweeft zyn, können'J byvoegen3
dog daaf van zullen Wy onder de Saa-
ken van Amboina op 2yil plaafs ipie-
ken. ^
De Aänfienelyklle ondef dezen, gelyk
öok onder alle de Ingefetenen van dit
die l Land zyn de Compagnies Dienaars, die
L 1 3 vee