546 B E S C H R. Y V
Weshalven; ik hem , die Mättdööt, of
MätirihB ’(da? is, hoofd) over myn andre
flaven'en in ftaat wäs, otü alleeh
ceri huys üyt .de gfond op te Metfelen,
cn op te -Timineren, 1 töefey , indien
By ridg ¿en jaar bftwee myrie feäken
Wel waatißqft, hem zyn Vryheid te zullen
geven , gefykik dat ook voor myn
eerite veitrek ha Holland gedaan heb.
Andren zyn vetf fluftig- in ‘ 4t Goud, -
Sjlveri - cn Yferfmedön. ' Daar zyn 'er
die Kieet- en Schoen-makers zyn j ja
men vind menlchcn, die flaven van al-
lerley Athbagten in Hunne huyfen xhebben
,o f ook wel voor anderen laten wefe-
ken, dätf hün veel geldöpbretigt.
De Bengäleiefs, Boeronders, Timo-
reieri, Keyateh; , Aroeefeh, en meer
andre, zyri':2o götfd , zo vefhuftig, en
dierbalven dök zoo veel geid niet waar-
dig, de wyi men die ottt ä fo , of So
W m . Vhel bekomen kan j fen onder de
eerfte zycr veel Dronkaarfcs.
Eveirib i^ t : bök met de Meiden j de
Macaflaarie, Balifche, Niasze, en'dier-
gelyke blahke, zyn zeer gewild, om
üätzy verniiftig, zeerarbeidfaam , en van
veel edeihfibtdlgef aard zy'ny weshalven
Z V oök tot flo, 9ö , tbo i ja zoo Ryxd
ider btäaald werden. Men vind 'er ori-
der de Mäcaflaarfe vobral ,* zeer Fraey
bdheedene van aaniigt, die ook door
hare lieftaligheid, cn geeft, veelen ver-
lokken. ‘ Zy zynjw je en weinig plan
van oeus } dog *t misflaat haar, niet*
öök heb’; ik % gefien, dib veer Fraey
van l^et^s Yyaren.
m DeZe: ohgeliikMge menfHth Yyn; ted
'Aee!6 ’flaVdÜr; ‘.db&r tfe gehobm ,: nfeaf
-meeft y^of-dbof;'tc lot. des Öbrlogs, of
-oök wei Jdb,öf verrattety van tun eygeri
■VfifertdetV, «die-'htn zeerliifegb-p ’t eeri of
anderyaaftüygbrengen, ¿bxMr aan dezen
o f getfen Kbopman vbör tVein5ggeld,bui-
1 ten bun tveteti Verkonpen, •'daar' zy dan
'ter'ft dfotilcdii :getmakt, en' .yejyölgejüi
terftont fei de boejenS gekluyfterd werden.
:Gb d l(Ä daueri ^ die itnmers vpor.
Gbd, tjfeg voöi* de m&iiraehyfeitttfc ver-
■»t^vopfden'zyh: "/
' egter onder ¿ ediert beter
■by ftnhtte^Mteilers , dan b y 'hub eygen
’ Oirdete ', ’ hebben^ en; die ihetter tyd he?
^ k > t y V e y r e ;b reng i^ '.JeH"veä mjdde-
ien d oo f Vty g e worden;
ifcyrf3'^ vergadbrefr- | 1 Ik h e b ' ’er
van diei(^ b i t , g6kehd!5,:dfe 'ftefvende]
wel i u ^ r t i i d ö b o b goldennagelaten heb*
’beh: 033 1 w u w •• {•- : ' - V
Het' iä '2iset c^merKtlyk' ,: en by vb-
a P j ’.vaö yddn 'tyottdtylykb ^bd il^rie,: düt
men T ^ h f fg ^ ö n d ty ‘d&eiye^feely'k.lty
S eh gil^i
TSi' andefe .Ejmdeh', die. zo fwidt,
-als Ebbeöhbut fcfynj 'in deHfl%eüs‘, vän
I N C E “■ V A N
waar zy zoo ftvart komen , daar andre
tóènfchen zo blahk zyn. -
Daar zyn 'er,die aezelve voàr Gbamsnr,
vervlockt Zaad houden, en dezelwartfwaa^
heid als een gropt deel van den vibek^bf om fom.
wel als den geheèlèn vlock, aamnerken • 5?‘8e
Van waar zy tìrt hebben, kan:fkrßiet^^
bedenken } alzò woord niet het zyn.
minfte daar van meid , behalven dat ik
geen reden kan fien, waarom de fwarte
kouleur meer vendoekt zou zyn j als
een andré. • i ^ $
Gods Geeft drukt het Gw.9: 27. dus
■uyt: Vervloekt ty Canaan} een knegtder
knigteh zy by zynen Broederen } en vers
2.6, eri 17. fteld hy hem in *t byfon-
der weer tot een knegt van Senijtnja-
pbefhì zoo dat dé Heere den Vlock,
daar niet in de fwarte kouleur ¿ ihaar
álfeeh daar in fteld, daf zy de veragtfte
flayeri in de wereld , en wel iñ ’t by-
forider ook flaven-vánf de nafaateri hun-
ritr bröederen ; wefen ’ zbuderi.
Indien men ook de Länden, waar
hä tbe zy verdedd * zyn, eens nafpeurd,
zo'zyn het die -van Cus, en Miisráim,
Put , en Canaan.
Door de‘cerile vetílaat Gods Geeil
de Landen van ASthibpien , of Abylß-
tiien , in África gelegen. Dobr 't
tweede werd Egypten, ook in A -
jfrica , door ’t deitle , Arabien , dat eeh
flcel . yan Afia is , en .door ’t yierde,
Paieftina verilaah. Nu is het imtnefs
fckeryjdar feiet alle de inwóondérs Van
f^ ^ iten , of Arabien^ ja zélf “met al-
:1c mBoòrìingen Vafe ®hk>picn, Vobral
geene der Canariiten of Weltyhéiìf, ’ ölt
fwärf , en dat zy triede pogtans Onder
den vioek begreepeh' geweeft zyn } "zb
dat het ongegröiid1 is , den VlofelÄ
die Fwarte koulenr tc wiflen zoeken.
Soitimige willen deze kouleur aan:de
Lugtftrèek toefòhryveh, raeyriefedè, dar
die menfchen door de hitte def Sonde
zo fwart verbrätid zyn. Was dat
wáar, dan moeften bb'k de Holländers,
Engèlfchttr,en anderen, in die Läntfei
gefeoren ,' mede %ò Fwart z yndbg dit
ß'y^rch ¿"aangéfién ¿Cn H olkiidèr'¿n
éeri Etì§^dnéan bláík ; ■éá'^a!'tfcií:'áaitl
vari hifn geflatht.,;io!Weliri die Laii-
denj, ais in Hbllatìd,',en in Epgekrid}
'Cn ni tegendeelre¿n ;fWart :zo wef í-e¿n
ftväfl tn ‘Hofland' ás ^ hi zyn^Earid,
Voòrffcrengt.. ' ' :
Was oft ook W á a r ,zb :z¿íf3éñ ¿y
de„2jy¿jirtfte mpeteh: zyn:, die vf naäfte
'Hy de Linie léggèir^dog-dat :
•tìréde , /älzo nieti ^étf’òrider' dìe lödi-
iche Vd'kereri 1 infmers op Mabaflàr,
éri ^ Eyhrnd G¿idbes , als oo^’-öp Ni-
'ben der' NiébbsRiííe EylañHén^ dìe
•pas''vòp y 'dp 6 graden1 beíiiyd^t de Lì-
‘ leggen, zeer blanke ‘menfchcn
P ‘•hefcft}
A M B
o 1 N A. u l
die bevofens wel in dienft der E. Maat-
fchappye geweeft, dog daar uyt gc-
gaan „ en Vry geworden zyn , tc melden.
heeft} behalven dat de Ternataanen,
Ambbirtefpn, en ändere Indianen , die
onder de Knie , of päs 3 a 4 graaden
’er äf leggen, ook in verre na zo
fw-art niet zyn ak de Bengaters, die
wel op tuflchen de 20 en 30 graaden
benoórden de Linie leggen , zoo dat
da. reden uyt dien grond niet op tc
dèlven is.
Zeker Schryver geeft voor , dat die
Swarten, die men als Chams vervlbekt
Zaad te houden heeft, entrent de fçha-
ïnelhcid met een fwarte vlek geboren
werden, die zig daar na ’t. geheel lic-
haam over veripreiden zou. Ik heb
dit öoit aan imand., maar anjeen outrent
de hinderen der Swarten bevon-
den , dat zy alle ,. als zy eerft ter wereld
komen, niet (wart, maar vaal en
in ’t eerft veel blanker, dari naderhand,
zyn 4 dog dat zy allenskens hoe langer
hoe fwarter , en wel zoa fwart werden,
als Hunne; Ouders.
r Het fchynt my derhalven idel over
c de reden van die kouleur meer , dan
over de blanke , te willen twiften,.
want hoewel het ielcer is , dat de Zon
imand , die ’er lang in ftaat, veel
bruyner , als anders , maakt, zoo is,
dit ook zeker, dat de Zon noit imand
¿0 kool-fwart , als die van Bengale of
Angola, zoo'zy dat uyt den iirdnict
zyn, heeft doen worden.
Ik fteüe derhalven vaft, dat hier van
geen andre reden, dan de blootc wil
van den Schepper, te geven is , dien’t
behaagt heeft in een en’t zelve Land,
en ook in verfeheidene hier cn daar
gelegene Landen, aan deien een blanke,
:/, aán genen een bruyne , en aan andren
weder een kool-fwartc verwe te ge-
yen > dog een natuuriyke reden daar
van te foeken , geloove ik , dat idel,
en zonder eenigpn vaften grond is en
uyt den vloek dit te willen opdclven,
is nog immers zoo ongegrond , gelyk
wy meinen reeds klaar genoeg getoond
te. hebben. Men moet dan befluyten,
dat de wäre reden allccn in ’t zaad der
Öuders , “door den. wille des Schcppers
i o of zo gefteld zynde ,. te vindemis}!
wäar mede wy van defë Stoffe afftap-
Na." dat wy nu. omftandig genoeg
van de Compagnies Dienaaren alhicr,
uvt alles , ’t geen eenige betrekking
tot hen heeft, gefproken , en yande
zelve uyt veel omftandighederi klaar
genoeg gétoond hebben , dat. zÿ niet
anders ,. dan. van hare Gagie en Emolumenten
leven , en geen particulicren
Handel ergens mede dry ven mögen , zo
ftaat ons nu nog met een woord vari
andere Ambonfche rngeietenen, die men
Vrvbureers of VfyeKooplicden noemd,
Welk Vry werden egter noit mag
gefchieden , dan nä dat zy eerft met de
E. Maatfchappy effe$ ftaan , en niet aan
dezelve fchuidig zyn} volgcns Ordre,
in ’t jaar i<5py. 23 Februari van Batavia
gegeven,
Onder dezelve nu behooren mede de
Chineefen, en voor al ook veel Miftice
icn fwarte Vry-licden , die anders ook
iwel Mardykers , of groene Geufen ,
|(na hun Groen Vaandel) genaamd wer-
iden. "
! Deze Holländers, en Mardykers zyn
¡in twee Compagnien, jder ontrent270 capitey.
, mannen fterk, vcrdceld , over ider van neu.
¡welke twee, Çapitcyns, tweé Lieute-
¡nants, èn twee Vaandrigs gefteld zyn,
lidie ider twee jaaren aan den | anderen
dienen, en dan raalkandren , by zekeren
optrek, vervangen.
Zulk een Capiteyn waakt noytj maar
wel de mindere Officieren alle nagt ider
op zyn Wagthuys , om tegen Brand,
wegjoopers , verraderyen , en allcrley
vyanden ,, of ongevallçn, goede toefi^.
t.e houden } -om welke reden ook de.
Borger-Capitcynen , en die der Mardykers
, of wel hunne Officieren alle-
avond om ’t woord by den Landvoogd'
komen.
Geen Borger s of Mardyker, mag
buyten de Stad , met een Chaloep , of
ander Vaartuyg , zonder verlof vän Zyanen
Capiteyn gaan-, die hem een Fas
verleend, en den tyd bepaald, welken hy
; niet overtreden mag , op zekere boete ,
moetende egter zyn Wagtgeld betaaleri.
Aan deze Vry-lieden nu is zekere be-
paalde handel , om fommige goederen
ite yerkoopen , by haar Edelhed’en toe-
geftaan. Weshalven zy ook met hunne
Vaartuygen mögen vaaren , na Ma-
caflar , Java , Batavia, enz. dog de;
Chatoepen,' die na Batavia , en Macas-
fer gaan füllen, moeten niet minder dan
50 laften, volgens bevel harer Edelheden
van 2 Maart, in’t jaar iSpi., houden
} hoewel dat in vorige tyden vry
üof Hier toeging , ,zoo dat ’er bevorens
Chaloepjes van 10 ja van 6 laften na Ma-
caflar vóeren. Dat in ’t jaar 1679. 27
O&ober, en 1680.. 16 Jaq. al afgefchre-
ven , en waar nevens hen dan geordbn-
¿neerd is dire£t na Batavia , of jKva, tc
'ftevenen. ;
• D e z e Chaloepen zyn alsgroote böejeis,
feldcnmct 3, of z ¡ enmceftmçtebne maffi
voorzien j cn al vry. bequaam , om Zce
cc bouwen. Zulke waren ’er in ’t jaar
'1710. ontrent 40 of fo in ’t geheel j
waar onder de groote van 30 laften,.
niet bovett de 10 zyn, met welke de