234 A M fi O N jiï4* », Säen droogeásgeimeten , van waar zy |
» voortAi de noogte vluchteden. De
f> fergçan^zelft wierd met de cerfte baar
n w^génomen ; doch raàkte, in’t af-
| jßyven , ' aan eenige ruigte yafi; j daar
»^ecn driftige foldaât mede by quam,,en
»y-hem bÿ sde beçnen greep, waar. mede
à hy forgeant woriieicnde, om los tera-
Y » ken; dreef zyn dochtertjè yôorbÿhem
« héeneri na zee, erbarméfy k haar vader
»v om hulp ¡Poepende ; deeh, eer hÿ los
,V raken konde,, Had *t wàter haar al weg
»s gerukt , en doen vertrinken. Zeker
flavinne-kind , omirent een half jaar
o oud, mede met ’t water vervoerd, yond
» meñ, na ’t ophouden van de vlôed, on-
» befchadigd aan ftrand leggenfchreyen,
» en ’t wierd geborgen. Een gcdeeltè
» van de negry Binau was weggenomen,
» met verlies vaq 86 zielen, wfear onder
» 3 p man, welke nà Hila ycítrbkken
» waren, om een Balepe voor Intsjeh
» Tay te helpcn inaken, ende aldaár ge*
» fiieuveld zyn., Daar waren 4 gezondë
” mannen van de bezetting over, deove-
» rige waren magtig bezfeerd, behalven
» twee verohielukte,'te zänien, met.de
« ichade van ae voorgenoemdeJefgeants
>> huisgezin 12 zielen fterk. Op Ceyt
» was ’t water tot aan. de Reduits ven*
„ fters, of tot‘5d¿ fchietgaten geklom-
„ men, met zulken kragt, dat de kap
» der zelve daar door overgeweken is.
a De fergeant, en andere'Compagnies
p dienaaren,leden hier groote fchadevan
„ hare huisgezinnen.; maar wel voorna-
„ mentlyk de Inländers, wyl ,de negryen
„ Ceyt ,.. Lebelehoba^en^Waflela geheel,
en van Ldyn 6 huizen,/weggcifföeld
ir-zyh,
' ¿ behalven de zeer zwaar gequetften,
„ waar onder 29 van Hahoctoena, die
„ om een jvermaakje in de weggenomen
„ negeryen gegaan waren, met eenige
k Öpperhoofden, en de oudften der zel-
„ ve ; anders bleef de negery Hahoetoe-
„ na, die wat hooger op als de andere
„ legt, onbefchadigt. Daar werd ge-
„ zegt, dat veele der verongeluktenop ’t
¿ gevoel der aardbevinge, denkende dat
t„ het de jongfte dag was, in de Maf-
„ figit, of Tempel vlugtedën, en haar
» tot bidden begaven, en datze zoo met
n dit huis en al door de zep yerflonden
» zyn: Vier dageri,'na dat dit gefchied
»;was, wierd men ’s nagts, ontrent 11
» uuren, wederom zwaare aardbevinge
» gewaär, en volgde daar op zoo feleen
» gefluit -längs heèn de fchflder-huizen,
» dat ’t in l een iders ooren ichaterde, ’t
» geen men daar voor eenwonderlykge-
f» fluit hield : want niemand van alle de
,»• wachthouders, die zeer bevreeft wahren
, zulx gedaan hadden; 'doch ande-
» re houden ’t daar voor, dat eenonders
C H E
aardfehe damp, uitbïekende; en géen \6j*i
qpenrng genoeg hebbende, dusdani-
gen gcluid zal veroorzaakt hebben.
Een kind uit de negery Waffda, maar
7 dagen oud, wierd 3 dagen na de
aardbevinge, in de tak van een Za-
goe-boom noch levçnd gevonden, hoc-
wel de mpeder verdto.nken was.
n Op Hila retireerdc de bezetting,
op ’t ¿evoelen van de aardbeving, die
men zegt hier heftiger, dan op andere
plaatzcn,geweeft isybehalyen weinige,
van boven de Reduit na beneden in ’t
plein gekomcn,, denkende daar beter
bewaard te we?en j maar hclaas niemand
vras verdagt op ’t water, ’tgeen
eens klops .tot aan de galdery van de
Reduit Amfterdam opfteeg, en ookal
kjbbclende tot boyen tegén ’t dak aan
ftçcg., en van haar dus 28 man, waar
onder den lèrgcanç, en beide de cor-
ppmals, mct al de muragie wegnam,
die nochtans beneden over de- o voeten
dik, en 10 voeten .hoog was. Be-
halven andere wopnhuisjes, in ’t ge-
noemde plein , en de negeiyen,rondom
de vefting leggende; doch twee huis-
jes waren op haare ftylen biyvenftaan,
waar door hier 1461 zielen mede om-
quamen, waar onder nevensvoomoem-
de krygsliedcn, de huisvrouwc van ’t
Opperhoofd, den Koopman, Willem
van Zyft, met 2, en die van denwond-
liceler Ephraim met 4 kinderen, mits- j
gaders Abdul Rabhman (in ’t gemeen
Jntsjeh Tay genaamd,; en Hoofd van ’t
Campon Latim op Hila zynde) nevens
hoch z i perzoonen vari zyn maagichap,
en den jongen QrapgKaja Boelan (in
Wiens ftedc gemelde Intsjeh Tay, het
Carnpon - Latim regéerdê) en den
Hopfd-OrangKaja van Caytetto , nevens
verfcheide OrangKája’s van andere
negeryen, geteld wierden. Twee
buiten-puntjes der gemelde Reduit,
Amfterdam waren wat befchadigd bly-
ven ftaan, waar op ’t kanon zeerwon-
derlyk geflingerd fag, hangende ’t eene
met de tromp om laag in de fchict-
gaten, en andere van de aftiiiten gc-
imetcri, van welke ook eenige aan de
affen, en widen, zeer befchadigd wa-r
ren. Verfcheide foldaaten hadden zieh
met armen en beenen aan ’t kanon geilagen,
latende ’t water over haare li-
chaamen loopen, dat tot twee maal
gefchiedde, en bleven alzoo behou-
den, Beftaande nu nog de ganichc
bezetting, anders 40 koppen fterk, in
12 mannen , van welkc Jjaac de Vijfcher, ' x
namaals Hoofd op Lanke, en Honi-
moa, mede een nagt, en een dag in
zee gedreven heeft. Een bas, ontrent- .
1 f o pond zwaar , is uit Irttsjeh Tafs
huis mede wel 60 voeten ver gefinee-
„ ten.
? ;z r A A
1674* », ten*f ’Een zee-fteen , lang/ vóet,
■ » eif ook zoo breed, mitsgaders 8 düi-
„ men dik, is mede 41 roeden van ze-
^^ere graf-ftede, daarzc gelegen hadde,^
»»^gevonden. Agter 4® yelting om, wel
» een musquet-fchppt.in’t ronde, lagen
» zeer veele doode lyken ; zoo die door
de zee weder aangefpoeld, als hier en
» daar , in, de ruigten vaft gebleven wa-
» ren; dic al eer dezelve ter aarde ge-
» raakten, cen zeer peftilentiale Hank
»,, van zieh afgaven. Op Wakal was
» mede cen perzoon met een deel bni-
». zen weggenomen. Öp Hitoelama lifcp
» ’t water na giifinge io voeten hooger,
» dan gemeenelyk, ap; waár mede des
» forgeants, en andere Compagnies hui--
» fingen beneden- de Reduit weggeno-
» men Wierden. De forgeant was mede
» driftig geraakt ;.doch in een boom bly-
» ven hangen. Een ioldaat, en 3f In-
» landers, zyn hier gefiieuveld,, en is ’t
» dak van de Reduit door de aardbeving
» wat.ontzet. Öp Mamalo zyn ontrent
» 40 huizen der negery weggefpocld,
1» doch geen menfchen gebleven, ftaan-
ft de ’t voords op Lien, Tblchbe,
» boeli, en Way wel, maar op. Way is
» de cene punt van de houte Baricade
» vin malkanderen gevallen. Voorts heb-
» ben alle de huizen der laatftgenoemde
j> negeryen van geen ongemak geweten,
» hoewel zy de aardbeving g^peld heb-
j» ben , en ’t water wel wat hbbg$rvHän
„ gemeenelyk ; geweeft is 5 op Pafir Poc-
v teh, dat wät iager;als de voomoemde
j» negery, op Hitoe’s Ooft-hoek legt,
,y is- de Mafigit des Priefters, en nog een
» gemeen mans Huis, door ’t watqrweg-
» genomen. Voorts was ,’t land Hitoe
n aan de Noord-wcftzyde, doorgaans zeer
» bcfchadigt. ;r en van ,’t geboomte 6e-
» roofd.j»apch wel voorimmentlyk tuf- 1 feheü Negrilima, eñ Hila, zyndetuf-
» fchen de laatftgenoemde plaats cn Ceyt,
„ tot aan de toppen der naafte bergen,
„ of na giflinge, wel yo a 60 vademen
• „ hoog , .tuflehen Ceyt, Negri Lima,
„ en Hila gefteigerd, met ’t :wegnemen
„ van alle de hocken, en fteenige ftran-
„ den5 üitgenpmen die; daar de Reduit
„ Ceyt op ftaat; zoo dat men nu op ver?
„ ieheidc plaatzen aankomen ; en de zee«
„ gen trekken kän,’t geen,om deftecn-
» »gtigheid, vobr heen niet konde ge-
„ fdhieden. Het gebpomtd tuflehen
„ Hihi Y en Negri Lima y en : tot
„ grppíe ichadc, de koftelyke nagel-
j, böflehen van jonge boomen; die maar
„ 2 a 3 jaren hadden begonnen .tè dra-
„ gen; ert in een ontelbaar getal befton-
„ den,zyn ook vermeid, gelykooEweg-
„ ^ppeld zyn de kalk-ovensvan Mama-
i, lo, Eli, Sinalo, Caytetto, Ceyt,Le-
b belehoe; ende NcgriLima ; die toen
K F, N .. i j f
„ ter tyd zedert anderhalf jaar in ftede 167$
„ van ’t jaarlyks fcheppen met de Cora-
„ corn’s tot Hof-dienft van de E. Com-
„ pagnic opgemaakt zyn, ccnelyk die
„ van Hauiihol; Wakal, en Hitoelama;
„ die wat hooger als de andere lagen;
„ bchouden gebleven zynde. Het land
,, van oud Lebelchoe, wezende-in voor-
„ tyden zeer vermaard, en de voomaam-
„ ftc markt; en vergaderplaats derMoo-
„ ren ; is wel een musquet-fchoot in de
„ breedte verzonken, zulx daar geen
„ ftrand,maar een verichrikkelykegroo-
„ te ftciltc is5 als mede tuflehen Ceyt;
„ en Hila, zelfs aan de ftrand vah ge-
,y melde Hila, tot de Weft-zyde derve-?
„ fting , of onder de Wooning van Intsjeh „
„ Tay door; is met de daar op gelegene
„ negeryen Ñoekoehali; Jehalaa, eii
„ Wawani, nevens ’t gehecle vlakke
„ land jn de fcheeps-reede; weggezon-
„ ken. Het is gelooflyk, dat voorge-
„ - noemde:waterberg recht van onder de
„voomoemde plaats, te weten,oud
„ Lebelehoe,opgekomenzy,’ oftenmin-
„ ften, dat .’t water zclfs uit ’t land van
„ Hitoe gekomen is; om dat verfcheide
„ lieden met vaartuigen-, maar weinig
„ van de wal geweeft zynde, geen meer
„ beweging des waters vemomen heb-
ben, als alleen eenige kabbelinge. De-
„ ze berg, een weinig t’zee geloopcn
zynde, heeft^zichr in 3 deelen-yerdecld;
eene Ooft op, na Ceyt»^' en ’t ande-
„/re Wdft bp , na NegriLima; en Oe-
„ rien, het derde regt na de kuit van
Ceram; of op de dröoge ryft-hoekäan;
’„•'zyn loop nemende. Gemeld water was
„ zoo Hinkende, dat de lieden, die in
„ Vaartuigen maar een weinig van de wal
„ waren , qualyk of flaauw daar van wier-
den, en zoo vuil; dat die gené , die
„ ’er in gelegen hadden 5 gelyk als liit
„ de modder gehaald fehetrien. In ’t
„ aankomen zag men ’t boveni’te deel des
„ waterbergs flikkeren als vuur, en daär
onder was ’t water pik zwart, maken-
„ de zeer groot gedruis. Het hadde ook
„ een bezondere kragt, zoo dat; na
„ zommigen gevoelen; ’t meer als wa-
„ ter moet geweeft zyn : want zöö ’t de
„ kloekfte mannen maar aanraakte, of
„ ter halver been beliep, zoo moeftenze
,fonder de voet, en wierden weg gc-
„ voerd, verhalende eenige die al t’zce
„ geweeft; doch gelukkig weder telan-
„ de gekomen waren daar döp’r vet-
*„ foheide malen, dan met het hoofd,en dän
,, met de beenen onder getrokken te 2.fh.
L Rondom dé vefting Amfterdam had het
,i veele huizen op cen wondcrlyke wyzc
„ weggehaald: want als daar maar eCn
„ huis was, buiten afftaande,! liep ’t wä-
„ ter, als,met een arm ’er na toe; éni
» haalde ’t oin ver ; zonder een tredever-
G g ¿