480 BF. S C H R Y V
kcren' Landv'oögd , die henr daar half
fcn half nög ?oe‘ dw on g, 1 id o o Ryxd.
en vry benedqh de w e e rd e ,’ Verköj
,49g j ■ äl2ö Ey;zpo veel geld1 r iie tby kas
. hadj rwier<i ’e re en ördentelyk geichrift
Van gemaak^j 'waar by didn Heer be-
' Kende Zo Veel aan dien Chinees fchuldig
'"te z j n t i i& t l - '
D ? ,ty,d vsm betaalen verfcherien 'zyn
de^ wierd de Chinees ofltböden,om'zyn
geld tc Kalen* ' H y quamy en de Land
Wbogd begon reeds eenig gou d te teilen“
d o g vraagde den C h ine« na de Obliga-
' t i e , of- by die 'medegebrägt had 5 hy zei-
de, ja ,eutoondefc, de Landvoogd dezel-
v e m zyn handen hebbendc , ftreek het
; geld cerft weer ha zieh en fcheurde de
■'Obligatie aanftonds in ioo ftiikken.
• zeggende tegen den Chinees, dat hy hem.,
alzo hy hu geen bewys h ad , niet een
duyt claar a f dagt te geven.
■ D e Chinees, die lo o s j:v ry ftout, en
^daar Över als verwoed was , zey fiem
vpor a f* dat hy met hetfeheftren van
"dit papier njet ter wereld häd gewonnen,
- alzo hy ,d i t voör langen tyd vreefende,
daar tegen reeds geforgd had , met het
-Zehre niet alleen te doen authenti-
zeeren , maar met dit äffchrift 00k aanl
/een man van aaniien, dien hy noemde,
.in. bewaring te geven 3 dog ondertus-
f fchen denkende , wat fchelmftuk de
Landvoogd aan - hem gepleegd , en
hoc veel hy hem nu daar mede zoo
Godlops verkoft had , h y , Wiens pligt
w a s , zulk eendaad ten uyterften in een
ander- te ftraffen R s p niet verre van
daar een pennemes op tafel ziende leg-
g e n , vloo g daar na toe met geen andre
gedagten , dan om dien Godloöfen
Landvoogd daär mede te ontzielen 3 ’ t-
w e lk de Landvoogd te gern oet ziende,
liep hy niet alleen van hem a f , maar!
•fchreeuwde 00k om zyn w a g t , die ten
eerften toefchoot | en hem dus ontfettei
/Naderhand klaagde hy nog over dien Chinees
aan den Politycquen Raad wegens
*t g ew e ld , hem door den zelven in zyn
huys aangedäan 3 ontbood hem een- en
meermalen,om daar te verfchynen3 dog
de Chinees, antwoordde niet, te willen
komen voor een Vcrgädering, däar een
. Landvoogd , die hem zpo trouwlöos
gehandelt had, als Prciident zat j maar
dreigde na Batavia over hem te zullen
klagen. H y wierd over die on willig-
heid door dien Raad nog in een boete
vanzoo.Ryxd.gedoemdi d o g , behalvcn
dat hy daar noyt een ftuyver a f betaald
h e e ft, heeft hy naderhand door andre
overtuygende middelen dien Landvoogd
zo verre weten te brengen, dat hy hem,
in plaats van 13 , 3000 R y x d . betaald
h e e ft , waar mede de Chinees , fchoon
zyn Amber de Grys wel zoooo R y x d . j
I N G E •" v a n
weerdig geweeft was , vredes halven,
en om ’er maar af te zyn, zieh verge-
noegd houden moeft. *
Van dien zelven Chinees, die my dit
mede verhaald heeft, liep zeker Land'
voogd 12 zeer-fchoone Ghineefche leu-
ning-ftoelen eyffchen, met belofte, van
•hem die tot zyn genoegen tc zullen betaalen
, fchoon hy hem noyt een duyt
daar voor gegeven heeft $ hoedanige
ftoute bedelarycn , my dok ontrent andren
, die onder hem ftönden, veiteid
zyn-,; zonder dat hy voor let ,*dat hy
met belofte van bataling had laten ha-
len, *t welk men een Landvoogt njet weigeren
dürft, oit het allerminite goed-
gedaan heeft.
Dit zyn wel zeer vuyle dingen 5 maar
veel verder gaat het,als een Landvoogd
laaken ,, by den Raad van ’t Gerechte
uy tgewefen , op eygen gefag veränderen,
’t vonnis van dien Räad veridelen,
en zulk eenen, die ergens toe verwefen
is, daar van dürft vry fpreken, gelyk
ik wete in verfcheide llandvoogdyenge-
fchied te zyn.
Ook is my het geval bekend van een
Winkelier, die van den Landvoogd
eenige 1000 gülden , die h.y aan win-
kel-goederen ten agteren was , moe-
cende- hebben, tot zyn uyterfte verbaaft-
heid dien Landyoogd ftout hoorde loo-
chenen , een duyt aan hem fchuldig te
zyn, fchoon hy hem noyt daar iets van
betaald had, het gene dien man zo ver-
woed en dol maakte, dat hy zig zelven
niet lang daar na, in: tegenwoordigheid
van menichen, die my, dit weer gezegt
hebben , den hals afglfnpdkp h^ fti ’t
welk dien Landvoogd zeer ontzette, te
meer, als’er getuygen van aaniien voor
den dag quamen, die toonden kennis
van die gchcele faak , en van de deug-
delyk-heid van die fchuld, te hebben, om
welkers loochening die man aan zyn
eynde zoo elendig geraakt was, en die
hem raadden dezelve maar ftiltebetalen,
zoo.hy geen verdere fwarigheden over
dit geval wilde hebben j weshalven hy
die lomme ook aanftonds ten overftaan
van twee Gecommitteerden , my zeer
wel bekend, voldeed. Dit alleen is een
iäak, die de komft^van een Commiflaris
wel vereyfehte, en die openbaargenoeg
gefchied i s , om ’er aanftonds agter te
komen.
Uy t dit alles nu kan men genoegfaam
befpeuren , hoe gcvaarlyk die groote
magt, en ’t Oppergebiea in een Landvoogd
, en hoc naaeelig het voor Cen
Land, en voor des zelfs ingefetenen is,
daar fodanig onder te moetenftaan,zonder
dat men byna eenig middel heeft,
om ördentelyk over hem', te können
klagen , of om zig voor zyne gewelde-
A M B O I
paryen * zoö h y iemand ipyt aandoen
w i f , té dekken.
D i t is ’t geen w y in gemoede. oor-
deelden van dç m a g t , die een Landvoogd
in Amboina , en elders , heeft.
te moeten zeggen , om dat veelen op
B ata via, maar vooral de Heeren i n ’t
Vaderland, p f niet weten, o f niet zou-
den willen gefooven, dat zulke dingen
daar zouden können bedreven werden
van eenen > die daar wel uytdrukkelyk,
om dit in alle anderen te beletten, en wel
ftreng te doen ftraffen, gefteld is.
Jiarlyks . W rd opfc wel Uytmoetde
drukkelyk b e la lt , om alle jaar met de
Land- H on g i, o f Coracora-vloot, Ceram fdat
voogd in »t jaa,- ip p ? 27. November onder
romT, -Arabon gefteld wierd) rond te .fchep
fcheppai.pen ^ zoo om alle de Buyten-Comptoi-
ren te befoeken, en aldaar na ’t gedrag
der Opperhoofden, en der Inlandeis, te
verneinen, als o o k , om die kufteu van,
de Papocwen , en andre vyanden., te
’ fuyveren.
' T e rw y l h y nu op dezen T o g t is,
ryd de Fifcaal met eenige Gecommitteerden
rond i, om te beveclen, dat de
Brand-tuygen , en Bamboefen met w a ter
, op dat blyke o f z y dicht zyn ,
buyten iders huys g e fe t , en aldus te-
gen brand in ’ t drooge MoeiTon geforgd
wer4e. O o k werden dan de wegen in
de Stad alomme behoorlyk fchoonge-
maakt, op dat alles tegen de te rugge-
komft van den Landvoogd klaar zy.
Watver- Wanneer eenige Köningen , o f
drefaa- Orangkaja’s , komen te fterven , moet
kenhytede Landvoogd de Requeften der naaft-
heeft?611 geregtigde Sollicitantcn , en verfoekers
van zulk een Ampt in den Polityken
Raad brengen , en aldaar die Geflagt-
bpomen van die Inlanders openleg-
gen , om daar uyt de naafte en de be-
quaamfte te laten kiefen 5 dog ’t is
zqker , dat veel Landvoogden dat laat-
fte niet alleen niet gedaan, maar dat zy
zo een Ampt aan die genen^ die aanhen,
en aan de tweede Perfoonen, ’t meefte
geld ’er Voor geboden , o f gegeven
hadden, in weerwil van de andre leden,
die de nader geregtigden wel kenden,
dog z ig daar niet tegeu aankanten dorften,
opgedragen hebben s waar van men veel
overtuygende bewyfen in handen van
verfcheide leden, en van anderenvind, be-
halven dat deze faaken op Batavia ook al
te wel bekend z y n , dan dat men die ont-
veynfen zou willen j maar wat is dog
N A. 181
vooral.noit weer in eenigen dienft teHoezy*
gebruyken > maar Landvoogden ¡, al- zon*zeJden
digden zyook npg zo fwaai-, zag men^aaro-
zeer zelden openbaar graften , of zy Vermis-
moeften zoo ongelukkig zyn 4 als diedaaden '
wakkere, dog onnoofele , Heer
gewefen Landyoogd in Formofa, die, wcrden>
tegen alle tydelyke waarfcliouwingen
aan >. op verkeerde berigten van een
Heer in de Hooge Regeering van Indien
van de ecrfte Rang , die hem doodelyk
haatte, en alle zyne klagten voor laf-
heden uytfehold , eerft elendig verla-
ten , en daar na nog befchuldigd wierd,
die Vefting, en dat Èyland, trouwloos aan
Cßxinja overgegeven te hebben, daar hy
nogtans met zyn kleene magt alles toe
verdediging,’t geen hem mogelyk was,
gedaan, en ’t zelve niet èer overgegeven
had , als na dat hy j niet tydig genoeg
ontfet wordende , geen middel in de
wereld zag , om het langer te kopnen
houden.
Het is waar, dat men den Heer Hof*
man, Commandeur , en Hoöfd van de
Weft-kuft, en zyn tweeden Perfoon, den
Heer van Santen, in,’t jaar 1720. fwaar
en fiehtbaar geftraft,en den eerftenna’t
Robben-Eyland , aan de Çaap dç Goe-
de H o o p , en denlaatften na Roiingeyn, in
Banda, yoor 1 f jaaren (zo myn bericht is)
gebannen heeft j maar ik moet ook beken-*
nen, dat dit wat zeldfaams is, en dat ’er vèel
andren zyn , die zig nog*veel fwaardèr
ftraf, dan deze, weerdig maakten 3 die
nogtans niet het minfte daar over gele-
den hebben. Behalven dat ’er ook zom-
migen, in plaats van geftraft te werden,
weer op nieuw gevorderd zyn;
Hoewel nu een Landvoogd door haar
Edelheden van den beginne af ontrent
veel faaken bepaald , en hem aangewe-
fen is, wat hem te doen en te laten ftaar,
zo zyn ’er nogtans van tyd tot tyd meer
faaken voorgevallen, die hen genood-
iaakt hebben, of om nieuwe ördres en
beveelen aan de refpeÄive Landvoogden
van Amboina te geven, of wel om de
vorige nauwer te bepaalen.
Dus vonden haar Edelheden goed, Verfchd-
by hun fchryvens in ’t jaar 16 f6 , den de ordres
14 Dccember, onder de ftoffe van Ban- ¡¡°°V
da,die van Amboina mede aan te fchry- d^eden
ven , dat zy, zo voor hun zelven, als aan hen
voor alle Gouverneurs , Directeursj gegeven.
Commandeurs, Opperhoofden ,, Collégien,
en andere gequalificeerde Minifters,
zig hadden te verbinden, om geen Gifaan
zulke Landvoogden, als zy nu al'ten of Gaven van imand ,, dfteCt of
op Batavia quamen , daar over gedaan ? lindireft, aan te nemen , ’c welk byde
immers niet in ’t minfte , dat na ftraf I Heeren Majores geprefen, en nader uyt-
geleek 3 /ja in tegendeel zyn zy kort daar gebreid was , weshalven daar alommeaan-
na weder in andre Ampten gebruykt, bevolen wierd noit daar tegens te doen,
daar men zulke bloedfuygers ten fpiegel of daar in de minfte inbreuke te gedoo-
van andren behoorde te ftraffen, enlgen, nadien de wäre deugd , en reden,
II- Deel. - N n alle