B E S C I Î R Y V I N G E %
Oude;
lEháp
vanHoé- wamohéL
door ecn vüile zamenrötting, by eenen
Djabatyßton vanKiay Tomelaie, gewe-
VuileM- ¿en Märitt-meefter op Loehoe begon-
tin^op" ncn j'in verder door cenigc ftoute op-
Hitoe, röeriniakcrs van Leflidi en Cambello
<n gevol- yoortgezet, waar aah zy mede de hant
gen* geleent hadden, met-een öpzet en dolle
drift, om van l\unne befcheide plaat-
• zen op Hitöe; weg te lopen, en de E.
Maatichappy te dwingen, otn hen toe
teftaan, weerophürioud land te mögen
wonert,öf wel hen in een byzonder dorn
by malkänder te plaatzen , over welk
äse« werk de.vQoynaamfte belhamels na Bata-
? v'-' via gebanrien, en de andre nog erger,
dan bevorens, verftroit zyn, terwyl de
overige onder den Gnato-hoedi aan het
kafteel Viftoria beichciden blyven.
Men gilt , dat dezielen van Hoe wamo-
hel wel 12000 in \t geheel fterk geweeft
Zyn", Waar onder 2030 weerbare mannen,
en 1045* Dati’s waren.
Dus verre nu Loehoe befchrevenheb-
bende, zullen wy van daar al verder
Zuiden aan, na den hoelc van Siel, met
onZe befchryving der verdere dorpen, die
tot de i j onder Loehoe behoorden,
voortgaari-, dog moeten’er by zeggen,
dat wy die onmogelyk in de kaart, alzo,
’t beftek zo groot niet valt, vertonen
können.
‘ Het naafte dan aan Loehoe is Liela j
’ t geen ontrent een myl Zuidelyker, en
een myl benoorden het dorp Way Poe-
teh legt } dit was maar een kleen dorp-
je , in een zant-bogtje gelegen, en kon
pas 170 zielen, 80 weerbare mannen,
en 22 Dativs uitleveren.
Een half myl van Liela, pasbezui-
Lauwa. y en ¿en hoek van Lauwa, die anderhalf
myl benoorden den hoek vän Siel legt,
was een fraje baay, by den inlander Pica,
cocSbaaien van on2en de Coeicoes-baay, om
een goe- de menigte van die dicren, genaamt. Dit
de phats plagt oök de vergäder-plaars van de Hon-
■ H gitezyri} dog ’t was voor de Coraco-
ra’s daar niet lang te harden, alzo ’er
maar twee kleene ipruitjens zoet water
vielen, sag
Een weinig verder, pas benoorden
de rivier Poeteh Lefli, oi de rivier van
Way Poeteh, ontmoet men deklip Ba-
toe Calo way, alzo genaamt na een oude
gewoonte der Höewamohelefen, vol-
gens welke de mans der bevrugte vrou-
wen met Galowayen na deze klip wier-
^ * * | ; p e h , verzekert dat, als de Cafloway,
te. ’t geen wel gevallig eens gebeurde, in
die' klip lleken bleef, dan buiten alle
twylfel hunne vrouwen geen dochters,
maar zoonen , ter wereld zouden brengen.
Hoek Weinig verder in ’t Zuid-Zuid-We-
i Läuma. ften. doet zieh de hoek Lauma anderhalf
myl van den hoek van Siel op, even
Dorp
Xicla.
Manfchap.
Hoek
derHon-
g i f “ '
^Rivier
P’öeteh
Lefli
Galo-1
oude
zeltzame.
benoorden welken hoek het dorp Way
Poeteh op een hoog gebergte lag,
alwaar het land zig vry verheft , en
zeer hoog vertoont. 1 "
Dit was een dorp vol volk, hebbende^*]!^
overvloet van Nagelboomen, en können- zeer
de,in oude tyden wel 4001 zielen, ipoyolk-en
weerbare mannen, en 34 Dati’s , op-ij^"*
brengen. - I ,
Het droeg zig vry ftout, en wasfcha“";n
zeer moedig, zo op zyn Edele a£kornft, moetop
alzo de Orangkajarf«£z//<«, die dit dQrp hunnen
als Capitein Laoet (of Zee-vooed) re-.^jfo
geerde, met de vloot van Prins Djami~
loe van Gilolo hier aanquam, als wel op
de menigte van Nagelboomen , en .op
hunnen llerken en ongenaakbaren berg,
die , waar men hem 00k opkiimmen,
wilde, zeer ftyl, en fmal van opgang,
inzonderheid van voren, was.
Maar ’t maaktehen voomamelyk trots, En ande*
dat men hun het water niet aflny den kon, re iaken.
alzo de rivier Poeteh Lefli, met een
fwaare en iterkfehuimende ftraal, die zig
zeer wit vertoont, en waar na dit;dorp
in ’t Ambonich den naam van wit water,
of de witte rivier,’draagt, van de
hemelhooge rotfen, tulTchen de Sagoe-
boomen, die’er overvloedig zvn, komt
afbruifen, Hortende van een iwareklip,
die men van buiten in Zee zeer wel on-
derfcheiden kan , met groot gedruis
verder in Zee.
I Zy twiften 00k met die van Leflidi, Voor-
en Cambello, om de eere , zeggende, wendinS
dat zy eerder, dan deeze twee dorpen, Naeeica
de Nagelen uit T ernate .gebragt hebbep, hier ge.
hoe wel het zeker is , dat die eere die’kragt te
van Cambello toekomt, die, met hunne
Coracora na Makjan geweeft zynde de
Zelve in Bamboefcn, met fwarte aarde ge-
vuld ,> op de te rüg reife , ontrent de
komft der Portugeelen in Ambpina, of
een weinig eer , hebben mede gebragt,
en in haar dorp geplant.
Gelyk nu.de Hoewamoheleiep:, o o k „
lang voor andere Amboinefeß, Nagelen SSS*'
gehad hebben, alzo isHoewamohel 00k oudflc
de oudfte Nagelplaats der Nederlanders Nagel;
geweeft} van waar de Nagelen, en Na- ?,aa[^n
gelbooraen , zieh verder over ganfchnam l~
Amboina verfpreit hebben 3 maar dit en 00k
kan men egter tot eere van Way Poeteh der Ne-
zeggen, dat die van de kuft H itoe, de ^ laa"
Nagelen eerft van hun bekomen hebben
.H
oe zeer men nu al van de tyden van w _
den Heer Herman van Speult af, getragx poetdi
heeft, de Nagel en Nooteboomen, opgeeftaaa
dit Land, nietalleen by verfcheide oor-
logen, maar zelf nog later, uit te roe- ^geien
jen, zoo heeft men daar van tot heden ahercerlL
toe, waar van wy elders redenen zullen
geven, geen meefter können worden.
T W E E .
g I A M 0 O ï N A» 40
T W E E D E B O E K.
EERSTE HOOFDS TUK .
BEfihryvtng van GrpóV Ceram,. En verdeeling deszelfs. Çeram’s Nporfl^kuft:
befçbreven.. Grooie Inham 'Bf de ,pas van Tanòerip, Nöella Ela. Sfwaar Rif
HatpealTa. Dorfen Poepelowi, en Somoèri. Bogt, w Rivier van Cawä. Doe-
jongs hier. De, rivier W ayholo. Noeila Camoé. Hoek Càio way. Dorp Ta-
nòeroé. Ëerg Màfia Öhy. Dorp Çalpway. Hoek Iha, en Way Iha. Dorp
" Nuniali. Hooft van'een der Ceramfe vergaderingeh. De rivierèn Way Lewa^
en Way Nainan. Berg Lakka Eia. Eoi Alfoerefen , ' ònder Radia Sjlèoe-
loe. Hei^ÖeÜ SÖeri. Rivier Sapaléwa nàder befchreven, Het Dorp iflkbatta.
'En deszelfs negeh Campons, é/Buurten. Eer plaatzingeh van dit dorp. pEaar het
nu «.‘PatrRoemaray, Djàmiloe’s broéder, GÜolo’s Prins, hier äangedreven.
£»Hooft van't Soa, NoTochx.oci geiiuorden. Waar zyn broeder DJamilöe geblc-
ven is. Dezen Kipati Lijfabata V tweede Ecrtitel. Andere hoüden hem qualyk voor
een Batsjans Prins. Siecht Recht der Batsjaridêrs op de Ceramfe dorpen. Siegte ge~
tuigems van V gedrag der Liflabatters, en waar men. hen plaatzen tnoeß. De Bögt,
en Rivier Boas. Kayfôekoe,^yLiflàbattaô»^^i^^». ifergHoelong. KapitefoM-ax-
ioean, zyhè.B?dryvèn, ejiföcbt einde. De rivier Böas Grtnspaal vàh Radia Siièoeloe.
Dorp Kòrolóéwe. Den berg Hàtoèpetola. Z>f riyieren MàlòanV^ ARyè!';.ÀÌfperees
dorp Wattafoelp,onderRadjaSoemiet,doorgévoelt onder Liflabatta geraakt. BergOc-
wen. De bogt, enßranä, T akala. DedorpenRoemah Ela,tf»Hatoenoeroe, onder Radja
Sâhoèlanw. De riviçr Mikinm GrèffspaaltuJ/bi RàdjaSahòelauw, en de Öelilima ’s.
Strand Loeboe, o/oudLiflabattà.Z)> Alfôerefeiche dmrpèh Loerûa Wây ¿Loema Moniyen
Loema Peloe. De koningeh van Hoiaîi, en Latea, Beôdfien de Màkinaîi.: Z eldza-
me bnlg ontrent dè pîdafs daar Radja Sahoelauw aan firand kômt. Còli, en, Wau-
inattà. Hoek Cara, en dorp Paa. Poelo Mata Lima., en Noèflà Éla. Caiû ne-
fiel'plaats dér Päpoewa ’s. Dè Bogt v.an mtoâfwe. De kleene eilandèn Calé^Scàle,
Soynoni, en Mòti. , 'fie 'âôrpfri^ Sàleman, Hatoewe, w nieuw Liflabàttà. Teke-
ning van V toaffte» ' j Oudëpldais 'vàn Hatoewe, De bergen Hatoè Nimanoewa,
Hatoè-Moroli-Hoejon, èri Ahirioefla. V Strand Aflìnahoe. Grôote Sagpe-handel
opHatoewe,~deszelfs Soä ’s. Vèr dre zaken vàn dit D'orp, en Liftàbatta, zynde bei eerfle
eenCoXoiixt van y zoo zy voorgeven. Kiirielahà Hafi^^’s ybrhaal voegèns Lis-
. iabatta, Hatoewe, SaWay, i»Saleman, door Sabadyn, ¿/^Hidâjàt‘Wr^«r/. ‘ De
Kmelahais Leliàtp, en Loehoe door ¿fePapoewa ’s gevarigengenomerl. Verder bericht
daar over, ß n over 't flécht Recht der Batsjanders. Pefmata wel eer onder Hatoe-
vjo. : Het dòrp Npeöeloe, wObin. Het dorp Sawaÿ, èndeszelfs Aftekening. De
rimer;. Camama. De dorpen Rpemah Oelät, eri Bcfi. Noefla Oelat , en fivee
dróogtens Higgit p en Oélatkit; Bögt van Saloway. Dorp' Töelpefey. ' De rivier
Sapalewä. Hôek'Hatoç-Âlaii. Dorp Perinata, en Batsjan’s etjcb\'er \o§. Waat
orider de dorpen Hatilen, Ipapqetch, Laulata, en Toeloefey, fiaan. Handel der
Papoewa’s met dëze Dorpeh. Sterkë Sagöehandei. Sakolla, èn di rivieren Cay-
rara, Moal, Eyflal, Batetoika, en Cayràrà. Dé rivieten N iiitoèpa , Samma,
Tampa, Cobbiy Aflèlle, Kamoehalat, Hähha, Moéflà. ’/ Strarid Aelope, en
dat van Hote. Càiiïwaris-booihen. Rivier van Hote, en 't dorp van diènaanii
Kryt-bergén. Hote de vergader-plaàts der Papoewa’s van Meflowal} hungrens'i
paal, _ OUde woonplàats dezer volken. AUe dè dorpen van Hote <*/, tôt Hatoeme-
ten toe y onder Ti&oxt i n ’t jaar 16pp. gefielt. Leeuwaardens-droogte. 'Riviereh
enflranden. Het dotp oxià Waroe. Poelo Sarong. Nieuw Waroe'. Die vàn
Waroe nadir befehreven." De zoute fi vier, en ’/ btsfch met Cafiiwafis-bpômen.' è
Poelo Akati Léeiiwaardéns-tóÀ»»^. Het dorp Rärakkit, eh deszelfs Aftekening!
Ben vergadér-plaats dér Pàpoewa’s, èn gevlttgié Bandaneefeb. Perder bericht van dit
volk. .Berg, Salangür. Dorpen Kdingaa, Kelikaba, Àngir , ^» Kïcn, onder,
hét dorp Quaus. De doëpéh, TanafafToe, Quaus, Quammer, ?» Ernannehg.
G R O O T C ERAM. 1 yerdér van *t grootlie deel te fpreken, Ènvcri
Bcfchrv- a . , . TT , ,, „ ’c geen weer in twee groote deelen, tending
vin8 K T A v wy Hoewamohel het eerfte, weten, in de Noord-kuft en in de Zuid- deszei^
vangroofl^l cn S kleenfte deel van Ceram J kuft verdeelt wort, welke de. lenete van
Ge«m. A. ^ afgehandelc hebben, ltaat onsnu'yo. mylen Ooft en Weit, en van veer-
IL Deel. G «iea