S4 B E S C H R Y V l N G f
NoelTa
Boan.
genaamt wort. W y gcven daar van ook
geen andre kaart, daq ’t geen man in de
grootekaartN0. i. o f anders weihet net
ite in Cerams byzondere kaart ziet.
i Het legt ontrent het Weilen van Ce-
ram , twee mylen van den hoek Tala-
noeroe of Tanoeroe, ontrent de bogt
van Cawa, en ontrent dric mylen be-
ijoorden of N. O. van Kelang. Het jl
lang drie mylen, en fchaars drie mylen
breedt, ,zo dat het in lengtc en breedte
malkand.eren niet verre ontloopt
Het geheel eiland is vry bergagtig,
vol rotzen , en zeer fteenagtig na de
Weftzyde, *t geenoorzaakis, dat men
het niet over al bewoont heeft.
Aan de Weil-zyde is een grooten in.-
ham, daar een dwars eilandje voor legt,
NoeiTa Boan genaamt, een hoog bergagtig
eiland , waar op van ouds v yf
dorpen lägen, die zig van daarnaderhant
twee dorpen , na ’t hooge Land bege-
ven hebben, namelyk Soecqe , en Noe-
rpeloa,die in den ingang van het naauw
leggen.
”1 Strand Men heeftdaar een binnen-water, wel-
Ammila- kers ftrand, Amm ilatoe genaamt, twee
toe,en nvierkens heeft, dje beneden brak zyn.
bümen- Aan het Zuidelykft riviertjen lagen,
water, de drie andre dorpen, Toehoefoe, Bo-
Dedor- Way en Tean, alwaar de. overheden van
penTpe-dit land te dier tyd, Sengadji Tafcakeke,
höefoe, en Latoe Hakeke, plagten te woonen.
enTean Aan het Noordelykfte riviertje lagen
’ Hatoelilli en Hoeloe, mede onder de
Ü Hoe- behorende. Als men van *t
loe en Wellen na’tZuiden gaat, ontmoet men
Sca- een hoek , en ook een dorp, beide Sea
genaamt, dog wat mqer na ’t Ooften
Senay.en neeft men Senanoy of Senay , een fcher-?
eenbip-,nen hoek, agter welken een kl eene Tat
e r ? " k g 3 ° f kinnen-water is^ gelyk boven op
den berg ook een dorpje van weinig belang
plagt te leggen.
Hata- Nog wat verder ontmoet men een
poeteh, witte Klip , die zig als een vervallene
enTean. Vefting vertoont, en daar by een dorp?
je , na die klip Hata-Poeteh genaamt.
Wat Ooftclyker op vertoont; zig het
land vlak, alwaar men op het ftrand Manan
een dorpje-Tean ontmoet.
pe Knpi-- t t l ¿E ean plagt de buurt te zyn , waar
tön R a d -over- zeker Kapitein Radja, of'konink-
]a,Taha- lyke Höoftman 'Tahalile, het bewint had , jji een man , die door zyne trouw, aan de
E. Maatfchappy bewezen, alleen het
voorregtverkregen heeft, om met zyn
buurt op dit eiland teblyven w-oonen,
in een tyt dat al de andere wederfpan-
nig geweeft- zynde"’, na ’t verkrygen
van vergiffenis , van dit eiland ge-
nomen wierden, en liunne Hoqfden ver-
fonden i, en ’t gemeene volk al mede qp
Manipa onder de Vefting Wantrouw,
geplaatft, hoewel deberg-boeren, eertyt^
% A N
qnderdanen vaa de vyf voqrnaamfte dett*-
pen, z&h in ’t gebergte bleven enthou-
aen j dat egter njet langer dnnrde, als tot
in ’t jaar 1667. wanncer zy afgekomen
zyn, om Chriftenen te worden.
Men heeft in oude tyden in het ge- Eenige
borgte, npg.eenige dorpen gehad, Oef kn, pu onbe-
Olan, Hztoewahüeu en Seloebatcen ge « “de
naamt, dog die zyn metter tyt vcriinol-
tdn , . en in ’t vergeet-boek ge-
Utskt.
Alle de ingezetenen pp dit eiland Man*'
plagten ontrent 1100 zielen uit te raanfdiapop
ken, de Chriftenen jo o , en de Moren
7sos onder hnnne Sengadji (op welke
haar ikldln'den, by. ic&yvena van den;
z$, Febr. r kyt- in veriwaiingvan t:ydcn
belaijen te letten) onder welke de Chriftenen
ontrent ty o , en de Moren iho
weerbare mannen uitleverden, waar on-
der f 4 Oati’s van de Chdftonen, en So
«in de. Morenj over welke verfeheide
iiooiden waren , waar onder de Sen-,
gabji boven alle andre in vermögen uit*
ilak. Wy moeten egter hier by voegen,
dat djt getal door den oorlog zeer vermindert
it.
Dit volk plagt van nudj nieeft van tv- üikntiag
ne thuinen te beftaan, hebbende r o e d e S 0'
Wiel eenige Nagelen,. msar die zeerwei-aand»
mg t gehad, Ook. wilden baar Edelhe- vanTar-
den,datmenhettot den i-andbou, manrmtege‘
ni« tot ?t plukken der zelve, in ’t jaar^tSS“
iS»«. iöMaart by hun Schryvere «an-viel,
moedigen zou. Dit was ook de reden
dat zy arm zyn, ook geen fchattingaan
den Koning van Ternate, onder welke
zy mede ftonden, dan eenige Toedong
enToetombo ’s voor zyn Hof-houdine.
hetaalden. j M i t
Zy ftaan onder de Amboineefen voorBie va«
wakkere zee-lui', "en zelf voqr doute^ono*
Rovers, bekenn het geen hun d eL a n d -g ^
IM euzyn
vöörrecht.
VQOgt de Hr. Harme» Sfeult, in zyn ty tto c„
ahverleert, en hy zeker verbond verplicht wel «r
heeft, niet meer te gaan roven, , ^ zee~
Al deze ingezetenen nu van. Borioa , 1-0^ ;
gelyk ook die van Kelang, zyn, zedert Wagons
hunne wederfpaanigheit, tegen de E.2^0^
Maatfchappy , na dat hnnne. Hoofflenl^ S
na Batavia, en elders verzonden waren, zynT
onder het gefchut van de. Vefting Wantrouw
op Manipa zodaniggepiaatft, dat
men im in het Weften de dorpenHataPoc-
teh, Bonoa en Tomoewara, regt agter en
rontom de VeftingTomi!ehoe,en beoo-
ften de zelve Aflahoedt, Kelang, Mas-
favoy, Toebanen Lehoe gefehikt, en
in een verdeeling,- ganleh niet onaange-
naam voor het oog, leggen ziet.
Vermits wy nu de fterkte van alle de vo. M
rige dorpen rcets opgeteit hebben, verei ft
de draat dezes Werks, dat wy van die Alfa
van Aflahoedi ook zeggen, aatzy i ’ o i«cd.
zielen plachten fterktezyn, onder welke
-Zig
A M B O I N A. 3 5
D at't
eiland
Bonoa
in twee
delen
beftaat,
onlangs
ontdekt.
zig 70 weerbare mannen, en 3 z Dati ’s
bevonden.
Tot flot moeten wy, ccr wy ’er af-
fcheiden, hier nog by voegen, dat, fchoon
men dit eiland Bonoa zo lang bezeten,
.en van onzen ’t wegen beftiert heeft,
.men egter in dezp latere tyden, by ge-
legenheit van eenHongi-tochteerftont-
dekt heeft, dat de inlander, tot onze
groote verwondering, totnogtoe voor
ons zeer liftig bedekt heeft gehouden, te
weten, dat dit eiland waarlyk in twee
deelen verdeelt, en aldus, gelyk men altyt
gemeent heeft, geen een eiland is, maar dat
Bonoa uit twee eilanden,die door de zee
volkomen van een gefcheiden zyn, be-
ftaat, waar op de Chriftenen, en Mooren
plagten te woonen.
Hetgrootfte deel,of’t eiland Loehoe
Genaamt, legt tegen over het dorp As-
hoedi, dat op kleen Ceram of Hoewa-
mohel legt. Het ander eiland is het reg-
Daar zyn’er, die meinen, dat zy van Rcdctt
eene Bay fVarnoela, zekere valfch opge- diaryan.
gevene dogter van den Pati, of Grave
van Loehoe ( waar van onder Loehoe
breder gelproken zal werden) dien naam
ontleent zouden hebben,waar aan andre
weer niet veelgeloof flaan, om dat die
dogter noit in de werelt geweeft is.; ,
Veel waarfchynelyker is het, dat zy
het zo genaamt hebben, om dat zy den
inlander veel van Waran Ela, dat is, groot
Banda hebben hooren fpreken, een naam,
diezy aan het geheel eiland Ceram gayen,
om dat zieh veel Bandanefen daar op
hebben neder gezet} hoewel dit dan
weder geenzins op kleen Ceram, of Hoe-
wamohel kon toegepaft worden.
Gelyk wy nu met Hoewamohel, of’t Cerams
kleen lie deel van Ceram, een beginzulr groottc.
len maken, om dit groot land te befchry^
ven,, ’t geen wy oordeelen 60 mylen
Ooft en Weft, en tuflehen de i z , en
te Bonoa, ’t geen maar uit zeer weinig fchaars i f mylen op zyn breedfte Noor-
thuinen van den inlander, en vorder by den en Zuiden zieh uit te ftrekkcnjalzo
na niet dan uit klippen en rotzenbeftaat, zullen wy ons in de bcfchryving van ’t
*t geen ook de poriaak is, dat het altyt zelve na de kaart van Ceram, gelyk die
onbewoont geblevcn, en meeft voor een
vuile fchuil-en fluikrhoek van den inlander
gehouden is, waar by men nu ook
klaar belpeurt, hoe by met zyne aldaar
verborgene vaartuigen de onze., die maar
op eene plaats de wagthielden, mettus-
fchen die twee eilanden door te varen,
.heeft weten te ontduiken, datmen in voo-
rige tyden niet begrypen kon.
Het Eiland C E R A M , en in ’t by-
zonder H O EW A M O H E L .
Het
eikud
Ceram.
In groot
en kleen
Ceram
^verdeelt.
Van
kleenCe-
ram, en
deszelß
wonder- lyke
naam.
Het zesde eiland, tot de Landvoogin
de grpote Kaart yan eilanden
van Amboina Is°. I.gemerkt, voorkomt,
geheel enal richten, zo , om datdeby-
zondre kaart van Ceram, die wy buiten
dien nog onder ons hebben, met dezel-Waarom
ve over een komt, als wel, om dat men Rbe?
daar by nog een byzonder kaart- fchryven
je van Hoewamohel heeft, ’t geen een vanCe~
liefhebber te meer tot opmerking en
verluftiging dienen kan, om dat het viy kaart van
grootervan beftek is, als Hoewamohel, Amboi-
’t geen aan groot Ceram vaft is, behal- "arich“
V P n H o f K o r ns\/> i io o l o ven dat hEt nog veel ou. idJe. u _a_a_m__e_n__ _v_a_n 1 *
dorpen, nu niet.meer bekent, en ook
dy van Amboina behorende, is Ceram,, veel andre zaken zeer- net aanwyft, die
het grootftc van aile de Ambonfchc ei- jin het kleene beftek, ’t geen wy voleen
landen, en waar over dierhalven al vry izullen zoo niet konden worden ultge-
wat zal te zeggen vallen. ¡dvukt, te.weerdiger zynde, omdatmen
Het legt twee mylen benoorden Am- |wil, dat de oude Heer Rumphius die
boina , en ontrent zo veel bczuiden te gelyk een Land-meter, en zeer net
B°m>a. . . . • TekenaarVas , (gelyk ons eenigzins
Um met een nette ordre daar van te gebleken is, en nog verder blyken zal)
Ipreken, moeten wy voor af zeggen, dat. het zelve zodanig opgeftelt en afgete-
het in groot en klein Ceram verdeelt. kent heeft.
Word,werdende groot Ceram dan weer Wat dit Hoewamohel dan opzich Hoewam
dne deelen, waar van wy hier na breder [ zelven aangaat, het ftrekt zig iomv-moheb
zullenfpreeken,afgedeelt:wy beginnen len Ooft en W e il, en ruim 4 mylensfooac-
dan eerft van klein. Ceram, om dat het Noorden en Zuiden uit j en vertoont
naaft na het Weften. met zynen hoek Sihel zig by na als een eiland op zig zelven,
g5‘, - ^ . ofalseen half-eiland, datnjet eenftrook
Klein Ceram wort anders gemeenelyk ¡lands, naaulyx een myl breed, ontrent
Hoewamohel genaamt, en is het zelve j het dorp Tanoeno, en daarom de pas
land, dat de Portugeefche Schiyvers in van Tanoeno genaamt, aan’t groot eiland
hunne fchriften van Amboina, Verano- Ceram vaft is.
laof Veranula, en deonzeal zo Hegt Wai- De Zuid-Weftelyke hoek van ’t Hoek
noela noemen, zonder dat ik begrypen zelve naaft aan Amboina, en maar twee vanSihel.
kan, waar de eene en de andre Natie mylen van de kuftvan Hitoe in’t Weft-
die naamen, aan dit landgegeven, zal Noord-Weften is de hoek van Sihel
können t’huis brengen, meeft in de wandeling de drooge ryft-
E i S 6 hoek 4«