Ondcr
wiçn de
Keffin-
Iilaearsn.
Hàren
handel
enbedry£
eilant
(Stfam-
Laoer.
Podo
Gellet.
V I N GE y a
kende n^, een Oor. Hot heeft geen water
6ix B E S C 1Í R . Y
weder op - d e ’ÿôornoemde klip , hun
oûde fchuilçlaats, waar op hun Orang-
kaja zyn ÿerblÿf heeft-. « '
; M e r iw il,d a td e Keffîngers in pude
tÿdéïf. ôridçr de kroon #tdorc ftonden.
Nu ftaan zy ónder de E. Maatfehap-
py zédfert vcële jaren y ondér belofteri
van geeiï.N agelen aan vreemden ) maar
weî • dé Màffoÿ • - te • inogen inruilen j
doch dat zy gehouden¡-Dlyveii j die
weder aan de E¿ Maatfchappy alleen
tpt zekeren bepaalden pry§tevçrkoopen,
en verder oôk wel Toetomho’s ,, en;
andre" fnuifteryen,. op Nova Guinea te
mögen inhandélen, zondçr zigtoteeni-
gen fluik handel in te laten j maar het
ist zo overre van daar, dat zydie. Con-
tra&en. nagekomen zyn, dat zy in te-
gendeel de vreemdelingen zelf aanhalen,
met alien óm aan hen ook MaíToy, maar
zelf ook veel geflohene N ageíen en Noo.-
teri to Ì verhandele«, pie - mçn meint dat
hier of daar .in een hqçk op hun land
nog. verbprgea zyn, i Om welken fluik-
handel,- zoo veel mogelyk, te beletten,
de Landvoogden van . Amboina en Banda
daar ontrent by na alíe jaar chaloepen
dóen kruiflenaat tien een groote bril
op de neus, ,m&ar qpk 4s,regen is* da;
zy zieh noch meer tegep; d§ Eu Maat-,
fchappy raanksintení en , miei hfaré H°n”
gi met fcheppen willen , ziende haaf aan
als haar voornaamften vyana,die hén de
keel toebindt, aangezien zy van deziee-
vaart moeten leven.
Nu zou het wel tydt worden ^ om
tot de befchryving van de.Zuid-kuft over
te gaan; maar alzo het - Ej^md _Çeram-
Laoet, een van de elf Ambonfçhe eifernden,
hier.entrent, en van geengroot
belàng is, zulkn w y , alvorens voort te
gaan, eên korten uitfprong van groot
Ceram maken, om voor afdjft Ceram -
Laoet te bcfchry ven.
Het Eiland C ER.AM-LAOET.
Het zevende Eiland , dat onder de
Landv.oogdy van Amboipa behoort, is
Ceram-Laoet, ’ t geen zoo veel aj$ Cé-
ram in zeebetekent, een kieen cjjand,
dat oris niet lang ophouden zal.
Het legt beooften den hoek van Kef-
fing ontrent-een myl, en is rondom als
bebolwerkt met een fwaar wyt-uitge~
‘ uitgebreit rif) waar op büiten dit nôg
vier of vyf kleene eilaadekens al Ooft op
léggen, een van welke by na in ’t midden
legt, eri Poelo Geflér genaamt is. *
Het eiland zelf beflaat entrent twee
my len Ooft en Weft in de lengte, en
entrent een myl in de breedte, Zuiden
en Noojden, aan welke laatfte zyde het
een fraai bogtje vlak in ’t midden heeft.
Het is hoog, fmal en bergagtig, gely-
jidan. dat meri uit pufiten haalt..
Het is nn onbewoont, alzo 4 de in-^efflngs
gezetenen zig al vöor länge jaren met-^buUN
ter woon nä Kèffing begoven hebben,^erèby^
daar. zjd elf Campons fterk zyn 5 . met.jondre
namen : Keliwaro, Kfelitay , Roemah ^00r-
Tamery, die de eerfte Coraqora by hen re8tcn*
üitmaken ^ wellter Orangkaja’s CopKeß,
Djoemat en Oewan genaamt zyn , welke
Öewari wel eer ook over de eerfte Cam-
pon,voor Cabrejfi's tyd, plagt te gebie-
den.' ~ „ ,.T ....
Ider van deze drie Orangkaja’S ihäg
nict over al handelen, daar hy wil. Het
byZQrider voorrecht van Cabiefli is, óroi
SJaven op Oniri, iriaar dai: van den 0 -
rängkäja vari Roemah Tamery, órtì Màfi-
foy daar te, haken. Opk heeft Cafa'eJJi
Djamat gedwopgep na Oeypng te wyken.;
; i *2..... j-,; w SSBm k I i
Behalven die pfie, eerfte Campons,
heeft men nog. Keliloeboe, waiU: over
Capitein.Oewiir ’t ópper gezag heeft,
Eun, onder
tweedeCoracorauitmaken) Kelibia, onder ^amlau-
Lana, hun Orangkaja) Keliboro, (ein- 'wers. I
der oen Örangkäja 'Tä'wdon, waar uit de
derde Coracota, b.eftaat;. ) ^ Rpemah Elfi
(onder Orangkaja Noß,) Roemah Märo-
(onder O r a n g k a ja .K e l im a la (ori^
der Orangkaja Spbok) en Roemah Zo-
las, onder den Orangkaja Màrgay , wèl-
laatfte. dé vierde Coracòrà uitmaken.
Zy plagten wel eer op hun eigen eiland
te woonen, dog zyn van daar na
Keffing verhnift , alwaat Oewen , eri;
QewaSrriu over. „de elf CanpfQriS yQköa*
gen -keerfehen. . , /
. De Heer jiritis'GyfeTs''{gélyk wy el-Door de
ders zien zullen) heeft hun in ’t jaar9®5r. I
KS3 5. heoorlogt, en ónder de gehpOr-'0ver- I
'zaamheit der E. Maatighappy^geftelt ^.wonnen. I
hunne Nagelboomenuitgeroeit, en hen
tot reden gebragt , dog naderhant hèb-
ben zy zieh in alles ria die van Keffing
gefchikt, veprài ¿edert zy Qiri by hente
woonen, hpn eigen land verlaten hebberi.
De; twee dorpenKeliloeboe, en Roe- ^aar I
mah lämeri handelen Mafloy,^op het^0eMae^. I
eilandCubiai, en op Onin,in, daar vari doorwiö I
wy bieder onder Tidpre ipreken, ge- dieinge- I
lyk ook van de wyze en aanleg vap hutì-S"^ I
ne reize derwaart, en van hunnen han- Wer ’
del aldaar. De Mafloy valt ook op'Poe-
loe Adi, of ’t Wèzels-eilandj^maaraangezien
deszelfs ingezeterien zeer Wild,
ep doodflagers; zyn., valt daar geen handel.
! Het eenigfte, dat men daar van
heeft,- is, dat zy vaa deze en gene Mas-
feytboomen , niet verre van ftrand ftaan-*
de, nu en dan wel qen plantjebelcpmen,
om die metter tydt ¿elf aan te planten,
en dus meefter. van die fchors dp hun
. eigen land te worden.
Beooften
A M b ö i ist A.
broo°te ’Beooften Ceram-Laoet is een door-,my. niet waarfchynelyk voorkomt, al-
waarop gaanckdfoogte, meer danyier my len lang,j zriodat Ceram-Laoet zynen naam van
verfchei- Maar-Laoet na ’t naaftpceilandje.aanCer een ander, dat ’er te voren-al i enhec
de dM-r^Q^apet genaamt ¿ waar öp - zig. nog rechte, was (?t geen dit Selan is) fchynt
beooften ¡etpelyke andre eilandekço^i als-WarkUf ontleent tehebbep; Buiten deze, vier is
Ceram- Npefla Ngarat, K.iyar;, Kanal*, Ma- 1 ’er nog eenfv:yfde deci van Eli|>apoeteh'
Laoet. koka , Watteoe Mapta:,; Matta W-oelij; :af, tot aan de pasvanTanoeno, dat een
Kidan, Nedin, Noekoes,Graga$ > Kö-
• an, :Magat,. en; recht3benoordep Sero-
waki (zynde alle fchuilp.laatzen YOQCide
Papoewtt’s) opdoen.
r'Wel eer wierd dit $erowaki door fla?
vep van Qoram bewoont j die ’er,nader-
hand, • ten deelen door de Gorammers-j
tep deelen door dePapöewa’sj afgeligt,
en. veikogt zyn,
- Teh Qoften van deze droogtcleggen
twee kleene eilandekens in ’t Noorden
van ’t- eiland Salöwaki , en in ’t Zuid-
, i Ooften heeft men.de eilanden Tenimbar,
denTe*611 Ooram, die eigentlyk tot de land-
nimbar, voogdy van Banda b.ehooren.
cn Go- , De ingezetenen vap Ceram- laoet, zyp
ram* meeft; uitlanders. Doch, die vanr het.
Gampon Keliwaro zyn oorfpronkelyke
Noord-Cerammers* van Warocj maar
de. andere tien Campons j zynafkomftig
.van .deeilanden Jaycky Key, Celebes
ram " xlaar onder verfcheide lieden van het dorp:
Lauvvers. Tamboeka, - gelyk Zy nog <met alle die
Volkeren handel dryven, alzo hetlchraal!
en zandig eiland Keffing hun niet voeden
kapj zpo, dat zy het ter zeq moeten zocken,
om haare Toetombo ’s ¿die zy zeer
net weten te makeri,en methöorenkens
te bezetteif, aan vreemdehngen:(al was.
het niet Speceryen)r te’vefhäriüelen. iOok
zegt men, dat- zy een vond hebben,
om- g)‘oene ftukj.es, glas van bottels:: in
een uitgeholde houts-kool te fmelten ,
en daar üit.gefteenten te. maken, die
zedr wcl na eentTopäs gelyken > hoewel
Zry5 voor al uit, de^ kas zynde, licht te
kennen zyn.
Dir Het lYoorpakmffte zynde, dat wy
van het eiland Geraifi-Daoetj zoo verre
als hier te pas komt , weten te zeggen
keeren wy, nu wederrfot-de Zuid-kuft
van Ceram, orri. te zien,' wat dorpen
Ons daar zullen -vbarkomen.
Zuider- Eer. wy nogtanp daar toe treden,
deel van moeten wy voor afzeggen, dat dit Zui-
Gropt-; - der-deel van Groot-Ceram, weer in 4 a
y byzondere deeleri afgedeelt word.
De land, flreek van *t Ooften,of vän
Goeli Goeli af na ’t Weften ,• tot.aan
Kellibon’s deel, word Goemilan, dat van
Kellibon, tot Kellemoeri toe ^ word Kot-
taroewa , dat van Kellemoeri tot Weri-
Methare namma Winauwer, ö f Sielan Binauwer,
taamen. qn dat van; Werinama tot Elipapoeteh,
of Kelkepoeti’s hogt, ¡Sielan genaamt,
welk Sielap of Sekn", 'ook het-rechte
aloudo en eigentlykfte.Ceram is, hoewel
. Hun
beftaan.
Ceram
in vyf
deelen.
fraei rak aiitmaaki, zig Uitftrekkendéí
. Wy maaken dan een begin , met het Hel
Ooftclykft deel, Goemilan, en zeggen, dät-’eerfte
fichCerams-kuft > in opfigt van die land- lee^»
ftreek f van Goeli Goeli af, cif yan Kef- fe n j^
fing tot Werinama, 16 my len verte'verre zig
Weifc-Noord'-Weft, en Ooft-Zuid-Ooft^1,^".
flrekt. _ « P
r Meri heeft in dit gewéft een berg,
de hoogfte daar oritrent, op Welken
weinig inlanders, dan, die wat ftouter
Zyn , komen durven, dié ’er dan de andren
, die zéer licht j en by-gelooyig Zyn,
van wys. makén j wat zy willen, verha-
lende, dat zy, afkomende, ’s nagts vuu-
rige menfchen, gezien hadden ,• dat by
daag dikwils op vermolmde boomen ,
fteenen, en wat dies meer is, uit quám.
Dezen berg hoemen de onzen de Koren- BeVg, d¿
fchuur , waarfchynelyk, om de Sagoe, diej^00^ 1
’er valt. Aan de voet des zelfs iwerven
4e geeften van de voórouders dezer iri-verdidn*--
landers, die getuigen, dat zy -de ftem'zelen dcr
van hun vrienderi daár dikwils gehöort, k^^dera.
zorider; datze egter imant gezien lieb-
ben.M
en ziet hier ook Wattoelobing, Dorpaí
Gammar, Oendor, en Goeniitang, met haar
feleene dorpkens, en men heeft een wtí- ”^ rei1
nig na’t Weften dan twee kIeene'dorp-(zejve
kens, Affin, en Da-avart, leggendeáapnaam;
fraeje rivieren van dien zelven naam ,-mceft
Izonder dat men van’t land hier óñtrent ^ ^ j .
veel anders zeggen kan, dan dät het >
woeft, bergagtig , en zeer weinig be-
woont is.
Het eerfte dorp hier aan is Keliboii,' Het
of Kellibon ^ ontrent een rivier, en een tweedc
quart myl verder, de rivier van Gotta-
oewa, (die de; naam aan die läridftreekroewaV
geeft) en wat verder dan Kellemoeri ,Tdorpen,'
beide op ftrand, aan dé rivier) die h ä a r^ ibon‘
van een feheidj dog ider opéeribyzon-|.0°wa‘ •
dere hoek, en hoogte, Zes myleri vanenKel*
Goeli Goeli) gelegen, en met muuren , lemoeri*
die zy van opgezette fteeneri, even als
een vefting gemaakt hebben, gefterkt.
Kelibon ftond eeityds onder éen O- Nä haar
rángkaja, dog nu ondér een Kóning , de man-, ,
maetigfte hier ontrent. Kellimoeri is
mede van een Koning vöorzien) e n ) ! ,^ ^
fchoon meer in volk, egter zoo gevreeft vcn.
piet. Men-heeft voor den hoe'k van ’t
laatfte Dorp een rifjo) gelyk ’er ook een
klecn nog Weftelyker is.
Zy wären in öüde tyden veel fterker,:
dan nu, en plagten wél fo o zielen' waar
andre Ceram-Laoet daar voor houden, dat onder 400 weerbare mannen* hoewel
H 3