van den
Landvoogd.
9 8 A M B O N
*g4- Wayfiunma 18 jonken gekomen, en dat
Koni haar makkers,,nog z i iterk, ook ondervanMa
wceg.waren, gezonden van den Koning
caflär vaipMitcaflar, om den Kimelaha f§ heizend
peh, en wräke te komen nemen over ’t
Mptrogramhakken der nagclboomen x dat Om
S |P ^ u n n en t wil,gefchie4 was.
mdaha. Ook veroverden de onzen een Javaan-
fche jonk ontrent Thiel, van Radja Boe-
kil gezonden j om de Hitoeefen te bc-
groetcn,, en om den zoon van hunnen
Marinho, van Jana,, daar in hare wet
ftudeercnde, hier weer te brengen.
Verder De Heer Gyfels kecrde na 6 dagen
bedryf weer ha de Höngi j dog bevond, datde
Temataanen in ’t geheel met hem niet
meer wilden fpreken, voor dat het volk
van Loehoe geligt was.
De Landvoogd zeide$ dat detvyl zy,
tegen ’s Konings laft, de vreemdeHngen
op zyn land lieten komen, en die niet
verdreven, hy dan gehouden was ’s Ko-
ninks land te bewaren, om zyn regt en
onzen handel te ftaven.
Die *t Ook .vond de Heer Gyfels goed , de
Ep¡B^-nieuwe opgeworpene vefting uit Löe-
Loehoe ^°c’s ^orP 1$ verleggen, en beneden op
bouwt. ßrand aan 4e mond derRivierteplaat-
zen, om dat op de vorige plaats geen
drinkwater,was , gevende die den naam
r<$34.
S G H E
van de vefting Bullebak.
, l Ook taftte hy in gezelfchap van Ca-
joan, die van Anin en dat gefpanfchap,
de pols j of zy ’t nog met de onzen wilden
houdenj dog die menfchen: hieren
daar Temataanen in hun dorp ziende,
dorften inet ons niet iprekeny belovendb
eindelyk een vefting voor ons op tcwei^
pen$ en dan Cajoatt te zullen waarfehou-
wcn, oin ’er bezit van te nemen;
Daar op quam de Landvoogd den IH g
Maart weer aan ’t Kafteel,. hy gierdena’tK^
met de Hongi op Lebalehoe aan>, daarft«l
hem oenige gezanten van Nau, Binau,^ecrt*
Ceyt en Hahoctoenä (zynde de andre al
na ’t gebergte gevlugt) quamen vragen,
wat zy moeften doen, alzoo Käkialiheh
belaft had Eilen Wawani te vörfterken.
De Landvoogd zei, dat zy dat niet moeften
beginnen, voor dat hen zulks door den
Radja, en de vier Hoofden des kftdsi
belaft wicrd, verbiedende heu naaf Kakiali
in zullte zaken te hiiftereii, sdzoh
hy hen in ’t verderf brengen zoti.
Die van Hennehoeloe quamen ahn de
Goracora. van Noeflanivel ook bekend
maken, dat zy wel wenfchten zieh' van
Kakiali af te zonderen j na al het welke
de Hongi eindelyk den id Maart weer
aan ’t Kafteel quam.
T W E E D E II O O F i) S T Ü K.
De Heer van den Heuvel, gaat in Februari 1^34 van Batavia , om den Heer Gyfels
te lichten. Des Sadaha’s etfch op de landen van Amboina, ons antwoord. Verzoek
der Hitoeefen om onze befcherming tegen Kakiali. Door.de Heer Gyfels toegeftaan.
De Heer van den Heuvel als agtfie Landvoogd voorgefield. De goude Leeuw ontrent
Borneo verzeild 5 enz. Vjorzorge van den Heer G y fe ls tegen zyne befchuldigingen. Zyn
gedrag, nader befchreven. Hoe yeragtelyk de Heer van den Heuvel hem bebandelde.
Zyne beraadflaging met de Hitoeefen over Kakiali. De Hitoeefen ontkennen onderda-
nen van1 den Koning van Termte gevueeft te zyn. Van den Heuvel belegt vergadering
op Luciela. Neemt Kakiali j en andre Hoofden van zynen aanhang, gevangen. Pati-
wani’s bedryf daar op. Redenen van Kakiaü’s gevankenis. De vefting Bullebak op Loehoe
onvoorzigtig afgebroken. Van demüeuvel ontßaat de gevangenen , aitgenotnen Kakiali,
en Tamaleffi. Nieww contra ft met deze losgelatene Hoofden gemaakt. De Hitoeefen,
na zyne gedagten, nu onze ondcrdaanen gemaakt. De Heer Gyfels vertrekt
na Batavia, en zyne voorzegging aan de Heer van den Heuvel De kinderpokjes hier
fl er k. Moord, op Rarakit, De Hitoeefen, vlugten na V gebergte. Huneifchaan
van den Heuvel. V Comptoir op Oerien geliebt, en de vlugt van Seroys vrouV) na den
vyand. De Heer van den Heuvel/^ Wawani te vergeefs aan. De Sadaha^ voerd
de OrangKaja’s van Loehoe na Temate. Fakiri keerd na Boero. Kikin\\gepynigdj
en gedwongen zyn verraad te bekennen. Zyn groote fchulden. Dood des Konings van
Hitoe. Hatoc op ftrandgeplaatft. Patiwani, door Valk geflagen. De Baricade wan*
troww op Hitoclama weer bezet; Oerien vrugteloos door de onze beftormd. Beginzelen
van den afval. Gaftmaal, en gefchenken om dit te ftuiten. Alfoereefen op &itoe gezet.
De Heer yan den Heuvel J . i<$3f door den Gommiffaris Gyfels geliebt, en door van
Deütecpm, als negende Landvoogd Vervangen.- Luciela’s vefting veroverd. Caioan
als Capitein van Hitoe aangefteld. Gyfels vettrek na ßanda, en te rugkomft. Deu-
tecoms vrugtelooze verrichting voor Luciela. Van den Heuvel,- over zyn lafteren van
haar Edelheden,- gefchavotteerd. Word door de Heeren in't Vaderiand, byecnhandeling
met_ de Engelfchen verworpen. De Heer Gyfels neemd Kakiali , en Tamaleffi na Ba*
tavia. Van Deutecoms barfche regeering. Doet de Amboineefen reden zoeken, om af
te vallen. Noteboomen op Kellemoeri, en Kelibon ontdekt. Die van Lcytimor vlug-
± \ A a k e ; :n . 99
ten 4 - 1 meeft na 't gebergte. Gefleltems op Oma; Honimoa, 6csl ,Moordop
Noeffllaoeti 'ende Prilerius daar gevangengenomen.i • Jngjl der onzon Leliato beit-
gert. mze vefting op Oma vergeeß. Spyt hem aangedaan. De [leer van Diemen ne-
gendi Opperlandvoogi geworden. Zyn ftomft met eenige liaaden van Indien. VooroaU
len den Heer Ottern ontmoet. De Heer, van Diemen beftormd Luciela. Haftigheden,
waar in zieh de Kimelaha’s onthicldpep iDoor de onzen veroverd: De Heer Otterisge-
:i»i(Ä.';:Kakiaü weer. van Batavia gekomen. De Heer van Diemens verfthynmg aan’t
Hoofd-Kaitecl. Waarom de Amboineefen mg met a f ¡ptamen. Larike door uns on-
ftaft.eund, /¡KefojfirangKaia’s onslmg toegedaan waren.. Die wsHonimoa met ons
* vertuend. En die.vanlfomüm. Gedrag der. Lodioeneefen; ftn der Hitoeefen j die
■KakiaU’s, en Tamalcffis, vrybeid eifehen. De OrangKaja's van Leytimor werden
m genade aangenomen, ’t Billyk vtrüoek der Loehoeneefen verworpen: ■ Vcrovcring
van Cabauw nj.Caylolo. Bedryf der Alfoereefen.' Ferzoek van die van Hatoßthaj
Oma, Noeflälaoet,'.enz. Om de vrede, die alle begenadigd wierden. Radja Toehahaj
om zyn trouw, befebonkon. Sibori by de Heer van Diemen verftbenen. ■ Met verfcheiy
de bevelen des Konings. ■’Läox.o'sgedrag daar ontrent. Luciela^ veftingen afgebroken.
De Heer van Diemen, mtflaat Tamaleffi. Waar na de Hitoeefen van Wawani af
.. Hun verzoek. Door de Hier, van .Diemen afgeflagen, en fort bevel aan hen
„Sibori doet .veel dorpen van den Kimelaha ajvailen. Gedrag van Leliato
„ . 't Herzoek der Loeboaeeiai om bezettingj afgeflagen. . ..Landdag in K.mbonj
“waarom de Hitoeefche OiangKaja’s niet verfebeenen. Hatoe emLiliboy verzbent, ge.
hk ook de OrangKaja’s van Leytimor met malkanderen. Zaken ontrent die van Omaj
Honimoa, en Noeflalaoet. Een andre Pari op Oma gefteld.. Nallahia en Amct ver.
zoend. Zaaken j * aan Sibori voorgefield. \ Voorftelaan, in antwoord van ttjpGamSe
dorpen: Trouw van die van Elipapoeteh. Lebato’s onwilligbeid om aan ’t Kafteel te
verfchynen. Sibori’s gefprek met de Hier van Diemen. Die ’s Konings komft. hier verzogt
Nader verzoek der OrangKaja’s van Leytimor. Zyn. Eddheids antwoord:
Hoetocmoeri’s vergeeffe klagte, over haar boofd. Den eed van trouw by de OrangKaja's vir-
nieuwdi
De Heer " '• '■ ly E Heer van de» Heuvel uit
van den Temate op. Batavia onderr
Heuvel v .■ tuffchen gekomen zynde,
had! zob veel van Amboina’s
¿ex waggeien4en ftaat opgegeven,
en zoo vccitot lafte van denLand-
v&Sgfl. Gyfeb geizegt,- dat hy den r.8 Fe-
Üruari ri34 na $ Amboina gezonden
wierd, om den Heer Gyfels tc lichten,
en in. zyn .plaats daar te regeerenj dog
in Febru- hy* vertraagde met zyn fchepen zbo lang
ariA. voor Macaflär en Boeton, dat ’t heel We-
1634 van fter-faizoen byna ten eindc liep, en Am-
oSte boina dus in gevaar ftond om door 44
Heer Gy-jonken van buiten, en door de verraders
fdstc yan binnen, overrompdd te werden.
Ook had men voor, de veftingen van
Loehoe en Hila, onder ’t lezen van ’s
Kohinx brief, a f tc loopenj dog Radja
Hitoe, en de andre Hoofden, wilden die
niet ontfängen, om dat zy aan Kakiali^
en niet aan nen, hield j zeggende vlak uit^
geen onderd^anen van Temate te zyn j
Dcs> dat egter den Sadaba geenzins ichromen
riÄD deed, om zynen ongegronden eifch pp
de landen de landen van Amboina, de Uliaflers,en
van Am- Ceram , eveneens als Leliato A: i 6z8
h°ina, deedyöp nieuw; te maken 5 dog men ant-
^'am- woordde hem kort, dat wy aan den Ko-
woord. ning van Temate. geen eene voet. land
wilden geven van ’t gene wy met den
zwaarde gewonnen haaden.
Verzoek Die van Hitoe, en hunne OrangKa-
dciHi- ia»c i hadden ook lane onze befcherming
tegen Kakiali verzogt 5 weshalvón detoeäfch ;
Landvoogdniet langer:.nar:¿tí ontzét^w^naé
könnende wagten , de ligte jagten , ^ 3 ^
verdere magt der Coracora’.S j maarvoor- gcnKaki-
af na Hitoe zond , om die kuft tegen all [ f’f
Kakiali1 s ílíngfe aanflagén i te verzekereni
■ tíbnb lie ' ' . ’ , ¡ . ..
Eindelyk idaagde de Heer Antoni van ■^[oor
den Heuvel fevA May op, wierd den 8
dito als agtlte Landvooga van: Amboina, toege-
en beftierder dezer Landvoogdy, voorge* ftaan;
fteid. ■, . . . Dc»eor
Hy had een van zyn fchepen, 4C£0U’ Heuvel
de Leeuw genaamd, op cen droogte van alsagtfte
Borneo,. door een botte verzeiling ver- Land- •
loren. En ’c was zeldzaam, dat, een fehip rooB¿
van die zelve naam 40 jaren daar na opftew^"
de Tygers Eilanden, en ’t fchipdeLeeu^Degoud«
win, al mede na Amboina gaande, ee-Leeuw
nige jaren te voren ook op die reize ver- °ntrent
ongeluktis. HJ. UH : i ! . v S d .
De Heer Gyfels nam zyn woonmg bui- «k. 1
ten ’hKafteel in de ftad, hebbende zieh, Voor» -
bevorens al 'van goede. getujgeniifen
voorzien, zoo van Compagpies bedien-.Gyfél¿tre-•
den, als yan de vrylieden , en Chinee-,gen zyhe
{ fen, tegens die genen, die hem van ee-befrhuldiv
nig quaad beftier, of particulieren hun-^11^
del, Dcfchuldigt hadden.
I . Hy had, hier drie jaar, mipjif dagen Zyn geferegeert,
en waarlyk bctoonheenwak-r^ S ’ ^a'
er en dapper Landvoogd tp'zynj ;ho e -¿CYf_
wel het bleek, dat hy hier ook zvn
vyanden had, ,dpg de tyd zal leeren, dat,
Ñ i een