p g p A B O
Uit de© Reeden, prtder de Hecr Gyfels
gefpjtósVpnV Week klaar, dat hy ’t ko-
men der vreeiqdelingen op zyne ftran-
deni enhpnnep nagd-hanaclaldaar vol-
jflpgen goedkelirdc, alzoo zy wel dric-
. J|Fjnaal meer tpi r als de Nederîanders, op-
bragten, ftaandc in twyffel, of hy lic-
Ver de Holländers, dan de Javaanen of
Maleyers,; aannemen wildc.
Üit denderden, ontrent dien zelven tyd
gezonden,, bleek , dat de Kimelaha, en
die vah Hbcwamohcl, de vreemdelingen
niet alleen mogten aanhalen, maar hÿ
belaflte ook hen van koft, en drank te
voorzien.
De vierde hield meeft het zelve in.
De vyfde deed blyken, dat hy, de Holländers
toen van noodcn hebbende, ook
te dier tyd yerbood de vreemdelingen
aan te haalen j doch gcbood den Kimelaha
¿co. de OrangKaja’s , cgter de bhaar
nagelen op 100 Ryxdaalders te houden,
gelyk de vreemdehngen dit betaalden.
De drie volgendc hielden nietstotver-
fpfiooning y$n den Kimelaha in, dog hy
zcide, dat ’er noch een brief aan hem
vari den Koning door Sengadji Toebans
zoon gezonden, en dat die met lood be-
flagen was, om, zoo zy Holländers ont-
moeten mogten, dien in zçe te werpen,
en te laten zinken 5 welke , brief hy
zou tragten te krygen, en ons over te
levçren.
Den On- Men ley te dier tyd ook in de nieuwe
derkoop- vefting op Manipa allercerft een Onder- man Co- koopman, Johan tnansop y rtz Co-m an.s 0ee naamd’, „om gMealengitp, a mdee nn oagp edieant jatacr o10n0tf abnahgaerna,’s vkarnee gw.elke
In dit zelve jaar kreeg den IJeer Land-
yoogd içbryvens van den Koning, dat,
aangezien hy Kimelaha Loehoe voot een
afvalligen içhelm hield, mendènjongen
Madjira, met aile de OrangKaja’s , na
Temate zenden zou, om hem in zyn
plaats als Stadhouder aan te ftellen, alzoo
hy een rechten nazaat van den groo-
ten Roebohongi was, en een goeden reuk
by de onzen had.
Nau,cn: Den 28 November deed de Heer
Binau, Demmer alle de Coracora’s voor Wawa-
TeroYcrt. ni 0pbreeken, alzoo zy het daar wegens
de lager wal niet langer zouden können
harden ; doch eer zy t’huis quamen, na-
men zy zeer gelukkig dejdoipen Nau en
Binau, beide op een fteilen berg byeen-
gevoegt, in;, zonder daar een man voor
te verliezen.
De vyanden wierden gedwongen hol
over bol van de ftciltc af te fpringen, en
een grooten buit van nagelen, gongen,
cn andren huisraad, agter te laten.
. De nagelen, alzoo men die toen niet
.afdragen kon, wierden verbrand, van
welke ’er wel 100 bahara’s waren, doch
den anderen buit Acepten de Inländers
N S C H E
na hunne Coracora’s, nevens p koppen, 1641.
en 2 gevögenen, daar bekomen, ter-
wyl z y , die beneden .gebleven waren,
zoo veel nagelboomen , als 2y besian
konden, bedorven hadden,
. Dic was een groote veder uit Kakialis
fteert.
De Heer Landvoogd van daarnaLocki
vertrokken zynde, beveftigde op den 2
December de vrede, 2 maanden te vo-
ren met hen aan ’t Kafteel begonnen,
met hun OrangKaja, en oudften, meeft
op de zelve grond, cn voorwaarde, ge-
lyk zy met aie van Cambello aangegaan
was; begerende ook, dat zy al hunne
werken afwerpen, en op ’t ftrand van
Pawayl zouden koinen woonen.
Dus was nu gehcel Hoewaniohel met
ons bevredigt, ichoon de Inlanders zelf
nog eenige kleene gefchillen, ons niet
rakende, met malkanderen hadden, als,
dat de kleene dorpen de nagelen op Loehoe
niet wilden komen wegen, omgeeq
fchyn tc geven, als of zy onder hen Sonden
.H
y yertrok van daar over Caybobo na
Hatoeaha, welken laatften OrangKaja Hy
fterk overhaaldc, wegens dat zy Kakiali
in ’t geheim met Zagoe geipyit, en die
uit de. boflehen van Caybobo tegen hun
wil en dank gehaald haaden ; dat zy noe
dorften loochenen, hoewel wy daar wef
af verzekerd waren 5 doch om de ruft
mopft men daar van zwygcn, zeggende
alleen, dat men naeuw op hen paflen,en
zieh ider derhalyen wel wagten zou>
Na dit alles verricht te hebbenkeerde OeHeet
die Heer na huis, doch, alzoo hy op de Demme»
Coracora van Kilang was, vocr hy met fhuis-
Ì - _ — ---n---a d—e- ,T J—u id-zyde vy aa jnj xAxmu ibuou iuni aa ,, 1
en quam over Kilangs gebergte weeraanbefttf
t Kaltcel; belaftende aan die van Ho-van Ki-
toemoeri hären hoogen en fteilen berg,hng.
tot nog toe bv hen bewopnd, te vertaten,
en beneden te komen woonen.
In December kreeg men berigt, dat Voor-ad
de Heer Caan met een goede Vlöot in
begin des volgenden jaars ftond hierte0111“ *
komen, met laft aan den Hecr Land-H?Ct
voogd, om de Hongi zoo vroeghetmo-Caan,
gelyk was by een te roepen, en hem by
Boero af te wagten, Waar door de Inlander,
ichoon eerft van een zwarentogt
't huis gekomen, eh nu midden in zynen
nageloegft bezig zynde, al weer aan ’t
Icheppen moeft, om in *t laatft van December
in de Cocscoes-baey op "Way-
poetch te wezen.
De Heer Landvoogd ging met 2 jagten
uit, om die Vloot te ontmoeten,
doch hy verviel op Leflidi door denfter- !
ken Weftcn-wina, daar Kimelaha Loehoe
met 8 Coracqra’s van Boero, en 1 van
Kelang, die voor ’t wagten, watfteen
voor de Réduit op Cambello aanbragten,
verfchccn. Men
Z A A
i<4î- -r Meni klaagde hier ook weer over den
van p®® plaats, dat hy vuile
Pari vau nag?^en leverde, en vreemdelingen ver-
Cambel- borgen hield, waar over van den Land-
lo. s voogd aangefproken, veríchoonde hy zig
weeSs t yan ,t.cerlte> doch gaf 2 Macaflaaren o-
deMicaf-ver>d^e ons den regten toeftand van Wa-
^aren, rWani ontdekten , namelyk , dat ’er nu
Scc.en nog 290 Macaflaaren, 30B6etonders,en 5 l a" 49 Maleyers, op dit ftrand lagen, endat
dp ryft daar zeer dier was. Dat Kakiali
zieh op den berg,en aide toewegen wel
geftopt hield j hebbende noch 4itukken,
yeel bailen, en 4 potten kruit. , à fi-'
s Op ’t gerucht van deze Vloot quamen
die yan.Mamalo, om zieh met ons tc
bevredigen, dat zy, na veel imeekens,
in December verkregen ; hoewel zy, als
fchelmcn,niet na lieten Kakiali noch van
fpys en drank te, verzien, dat ons door
een overiooper gezegt wierd ; *t geen
ook oprzaak was, dat wy geen dorpen
meer in genade wilden aannemen, al-
zpo wy zagen, dat alles maar bedrog
was.
. Men zey ook, dat Kakiall al zyne goe-
deren tòt geld gemaakt, en het zoo ge-
íchikt had, om, als hy ’t niet langer
h»r.den.kon, na Boeton te vlugten.
A. 1643. ^ c n 18 Januari 1Ö43 ontmöette de
bntmoct Heer Demmer de Vloot, van den Heer
de Heer Caan - by Boero, van waar zy te Zamrii
J ^ n ä ^awani t’zol gingen, gevende iri ’t'
Van de° voorby Zeilen aari,Cr<»y» Mengapadtlaiag,
Heer liepen toen voor Hila, daar men öok de
Caanby Coracora’s ontbood, zy quamen ’et¿dog
Böerö. mçt groot gevaar, alzoo het daar een lar
-ger wal was, waar door zy al 2 Coracora’s
verloren hadden, cn weinig kon-1
p den uitrichten, hoewef des Zeevoögds
'Die hier meining anders goed was. Men'liet de
* SuPe^ Vloot dan. voqt Hitoe , en ¡de Heeren
Sevan1 togen zamen na ’t Kafteel, daar men de
deOoft authorifatie van de Heer Caan als fuper-
komt. lhtcndent, Veldheer , èn, Zeevoogd; der
P.pfterfçhe geweften, heeft vóorgeléz’en:
Kimelaha-¿j Ucn n Februari quamen rCr met het
Loehoe fehip Grol brieven. uit Ternate van de
metxyn Heer Landvoogd Seroy , en van den Ko-
door^den11“1®* nevens een geheime brief aan déii
Koning Heer Demmer,.waar ih de Koning bé-
gevon- geerde, dat men; Kimelaha Loehoe, - met
zyn, gehéel geflacht, I te weteri f i zyn
mpeder, zufter, broeder , zoon>, cri
Kaitsjili Lax amana , ..wegens hart 'ge-
pléegde fchelmftiikkéh, en ontroüWi,'2po
fegen den Koning , als tegen de Ei Gdiii-
pagnie, in , Amboina ter dood bréf^éri,
afle hare goedeceri voor den Koning-vér-
Madjira.beurd verklären j en dat men Mddfifiaj
ende O'-met alle de OrangKaja’s, en Kipaíi’s na
SS M ,r^i:rnate renden zou, om een nieirwen
Ternate lümelaha voor té ftellen .
ontbo- Men hield die vonnis des Konings voér
den. Kimelaha Loehoe. Yooreerft verborgen, all
í . D e e l v a n A m b o in a .
K e n . 13^
zoo tíién hem nu noch vari nóóden had, 1Ó43.
om dé landvolkeren te vérzainélen, en
Wawani te belegerenj om ’t welke te
meer te bedekken, men heifl zeer min-
nelyk in alle' gelegéntheden behändel-
dc.
Mén ontdekte in Januari een fehendig Verraad
verraadj by twee Macaflaaren op onzé0? ^ “1-
vefting Voörgenomen, aan ’t welk metí bc¡Joont^
den Pati Tehelia, cn alie dé Cáthbelle- c t ‘
zen, íchuldig hield, waar van wy té
meerder gedagten kregen, om dat hy na
deze ontdekking niet meer by de onzeri
dorft komen.
Men kreég cén van die twee fchcl-
men, en 3 van zyne medcpligtigen, ais
ook den Kipati van Cambello; niet eenige
van zyn volk , gevangen, en merí
voerde 8 van hen na ’t Kaiteél. Zy dor- Ende
ften ’t feyt alle zeer ftput ontkennen, j^ßhuldig-
zelf gcpynigd zynde, bleven zy daar by;ften¿cn
doch men had klare bcwyzen t’hunnenjS SC¿
lafte, waar op ’cr 2 ter dood, en 6 tot
de keten zyn vcrwezen,welk vonnis den
14 April is uitgevoert, na dat een der
gedoemden het feit voor zyn dood noch
bekcnd had.
Ondertuflchén maakte Kimelaha Loehoe
tnet Madjira een aanflag op Negrí
Lima, gelyk öok die van Larike op,Á-
lang j doch het waren beide maär lofle
fchermutzélingen. ,
Dé fóeftarid van Wa^rriní wás" in deze Wawafü's
tyd vry flegt i want maar 200 Macaflaa-1331116
reri lagéfa aart ’t ftrand in een groóte lan-tocllancií
ge véfting, diétwee bolwerken na de Zee-
kant had, waar in zy y gelade baflén,
nevens vcél andre die op de grond lagen,
80 flegte Íriusquetten , en zeer weinig,
kruit én lood hadden , wagtende maar.
na bequame gelegenheid , om wég te ra-
ken, waar tóé zy 6 nieuwé Coräcora’s^
en 14 andré Vaartuigen klaar bielden!
Aan den dpgang des bergs was hoch een
veftingwaaT in Kaitsjili Boeton met dé
BoetqndcrS j.doch immers zoo flegt voor-
zién, lag.
Hotfger öp, böven öp den berg,hield
zieh Kakiali in c!dn rédelyk grooté Vierkante
vefting, wáar in f flegtgeftcídc
ftukkénwaren,'én.noch 2 añ^e nevens
eéñ gróot Falkon boven in ’t dorp} dog
alies *zag zócf bouwvallig eh jamméríyk
flegt ?’ér uit , dat hy bét daar riiét lang in
harden kon.
‘ Dit dreef den Heer Demmer aatí, om Dcfíéer
iri April de Hongi te vcrzameléM waár Hemmer
iriede hy eérft de nagelbootó^albiri ^ vehyocft!,
dé kuft van;Hitoe begon té vpdérvén,doro?ny
de vertatené dbrpén in koolcn 'te leggen, en nagelen
voóral Tehaläa, Noehali, Ceyt, pnbofl‘:lien^
Lebelehoé ; als naaft daar' aan gélegéri,op
te verwoeftéfa, \ ° & ^vanH,,
Het zelvé; liet men den Comfnáiídéiír ,
Frans Leendertszoon Valk mer 8 Com-
S pagnics