B E S C H R Y V I N G E v a N
Orlng^aja'’'Värt ” Reli waroe ,’ 'dewelke,
órider T^dririken Wäri een fòopjc, af-
gpö’räagd' - Werdende , wat vaartiiigeri
aidaar: Hi koiten !tyd geweeft- ' waren ^
eh 'Vä!i|-'diiit|'d^g0,igi-i-hadden, tot ant-i
wòord-gaveóy'dat dagelyksaidaarBan-'
daffche haridelnärs quamen -, ,om regen
Sa-.
goe, in t’e ruylen,dat diergelyken han-
üelaar als nu oolc in de ' Mangi Mangi j
aidaar | gèànkerd lag mitsgaders dat
Cömpagmesf-Qi ialoep ■, Keffing , aidaar
geweeft § en nu pntrent een maand
geléeden weeder vertrokkeü was.
Dat Keffing beftond uyt agt Negeryen
, . of Cainpons , idei* van zyn
byiondere'Orangkaja voorfien , zynde
Kelliloeboe yKelßwaroe , Kellibia , Kelli-
boroa^ JVayCf Relitay , Roemahtamerit,
en Simboho. Hier na den ßoflehieter
met de Orembaejr gefonden zynde, om
naar. de'Ghialoep , alhier in de Mangi
Mangi tén anker leggende; 5 te varen,
op dätde Aiiachoda zyn pas zóude körnen
vcrfcoòncn j quam dezelve ' Anacho-
da, gctiwmt Jacob Sòebiet¡Miiiics Borger
uyt Bandq , aan boord., > vertoo-
nende ora zyn pas, gedateerd den eer-
ften Oétober PaiT°., en onderteekend
door denPi-Geiaghebber, den E. Ja-\
cob Claafz. waar by hem gepermitteerd
wierd, met de Chialoep van den Burger
in Banda , Pieter Moreeuw , groot
zy. laften, tot uytventing van eenige
Ly waten, Yfer, Koper , en Bylen , na
d’ Eylanden Ceram, enGoram, te varen,
de welke wy hebbende aangetée-
kerid , dezelve hem weder réftitueer-
den!H
ier na quam mede aan boord de
Orangkaja' van Kelliloeboe, genaamd,
Lokman , dewelke verhaalde door het
fcheepje de Geelvink, op Retour van
deflelfs Togt van Nova Guinea , van
Boero naar Banda het ophalende , op
Keffing was aangezet geworden, dog
dat hy, korten tyd daar na, met een
ander vaartuyg mede naar Banda zynde
vertrókken, nu eerft zes dagenge-
leeden van daar geretoùmeerd was.
I Verders wierd hem Orar.gltaja Lokman
afgevraagd, in prefentie van de
hier nog boven genoemde Orangkaja’s,
of -hy geen redenen konde geeven,
waarom zyn onderhoorigen , en in ’t
Generaal alle dè Keffingers, ’t elkens,
•òp aannadering van de Hongi , zig
vlugtig ftelden , waarop hy antwoor-
-dende, dat zulx door de Keffingers uyt
vrees gefehiedde , wierd hem daarop
vertoond, dat haar geen vrees daar toe
konde aanfetten , door dien zy noy t
.gehoord hadden , dat de E. Compc.
haar eenige overlaft , of geweld, had
aangedaan, maar dat dezelve in vriendfchap
kaomende, zelfs haar, Keffingers,
zoude willen befehermen tegens die
gecne,, die eenig quaad tegens dezelve,
dagten. Hier op antwoorde hy Lokman
yvoox hem daar wel af verfekerd
; te; zyn, maar dat ’t gemeene yolk (al-
fchoon geèn redenen daar toe waren)
van natuur^zeer vrecsagtig en kleyn-
moedig zynde, altyd gefchrikt haade
vopr de groote meenigte van menfchen,
die zodanigen grooten hpngi uytmaken,
en derhalven, om dezelve niet af te wagten
, zig voor die tyd naer Geram La-
oet hadde hegeven , en dat zulks niep
uyt quaadwilngheid tegens deE. Compagnie,
maar alleen uyr vooriz. vrees,
was fpmytende : dog hem daarop . tc
gemoet werdende gevoerd , dat hy nu
bekennende van, ,’s Compagnics goede
inténtie wel verzeekert tc zyn , waarom
hy dan nu drie jarcn geleden , op
d’ aankomfte van U Wel Ed. Aghtb,. alhier
met hèt gemeene volle te gelyk
geweeken was.} zegt te dier tyd de
komft van U Wel Ed. Agtb. niet ont-
weeken te zyn, maar dat hy -,met den
ouden Orangkaja Cabreß te dier tyd
naar Goram zynde geweeft, om eenige
ontftane verfchillen aidaar te helpen be-
flilTen , op zyn wederkomit had ver-
ftaan , dat l) Wel Ed. Aghtb. aidaar
met de Hongi gepafleerd was, waar òp
hy ook kort daar„naa met den zelycn
Cabreffi in Amboina was geweeft 3 en
peribonelyk zyn verontfchuldiging . mede
invoegen aan U Wel Ed. Agtb.
hadde geaààn ^ zeggende in toekomen- .
de, gelyk hy ook als nu was doende,
altyd de Hongi van de E. Heeren
Gouverneurs,van Amboina (die hy boven
Banda , Ternate , en Tidore, als
zyn Opperheeren crkende) te zullen af-
wagten, en zyn onderhoorigen tot zulks
te doen mede te zullen perfuadeeren,
gelyk pok die nu in dezelve Negeryen
gebleeven waren, verders met hooge
proteftatien zyn getrouwheid tegens
de E.' Compe. betuygende, onder cx-
preffie mede van deze woorden, dat, by
aldicn de E. Comp, op Java zyn on-
derhoorige dienft tegens den Mataram
noodig hadde, ’t de E. Compc. maar
een woord behoefde te koften, als wan-
neer hy inderdaad zoude lcomen too-
nen, hoe groot zyne bereidwillighcid
tot dezelve , (waar van hy hem altyd
.een fiaaf noemde) was. ;■
Als wanneer Lokman y die als nog byy“™
ons verblevcn was, ondervraagt wierdrangkaja
weegens zyne togt naar Nova Guinea, Lokman
wift hy ons daar van niet veel b y z o n - tegens
derheden te zeggen , zig alleenlyk re-Guinea>'
fererende aan hetjournaal, bydenfchip-enSpe-
per, van ’t Fluytje de Geelvink ge-ceryen»
houden, dat hem ook niet bekend zyn “™^
; de
A M B O I N A . : 2i"f
Margine,. ter Qrdonnanlie van den Ed.
Heer, Jacob C/«<*/z., Gefaghebber , ende
dep. Raad dezer Provincie, was ge-1
teekend Ifaac Marmer, Secretaris.
de Papöea ’s j die aidaar ’t zelve fluytje-
bebben geattaqueert, als zeggende noy t
dàar meer geweeft te zyn} zegt ook op
Nova Guinea (’t geen hy Woflemalaar,
noemd) een Nootemufcnaat in deflelfs
bölfteraan ftrand, by een kleyn hutje
gevonden , dog geen Specerybpomcn
aidaar aan land yernoomen te hebben. ;
Zegt met -t zelve. Schecpje van Eat-
taga af, tot aan geene zyde van Hanta?
ra, by Kays geweeft Zyn, alwaar ’t water
byna bloedrood was , dat zy doen
voor uyt (näar zyn giflìng zoo ver als
Keffing van Saway legt) nog land heb*
ben gezien , zynae vervaarlyke hooge
gebergtens , waar by zelfs die van Java
niet können vergeleeRen werden, dog
dat, mits contrarie wind, zy daar niet by
.koiiden komen. Hem Lokman verders
afgevraagd zynde, hoe ver dat hooge
land, naar zyn giflìng, zig nog wel
ftrektey antwoordde Zulks niet te können
zeggen , alzo no.yt dien oord.uyt
is geweeft, ver haiende verders ^ volgens
zyn giflìng, fpp mylen gezeild te hebben,
enop zyn aankomft in Banda, door
den P1. gefaghebber, aidaar befchonken
tezy-n geworden, met do Rxs. Gontant,
die hy onder de met. hem mede geweeft
zynde Keffingers zegt verdeelt te hebben.
Verders gevraagd, of niet eenige
Cabreffi^heeft eenegteSpon, Taboean^
en een Broers SpÖn,
Tohan, zynde Soon van Kafaay.
Mataik , Sppn. van Oejoek , zyn Va-
der is, in tyde der Ätnboneeie Oorlo-
gen , met Kimelaha Madjira naa Ma-
cafler gekpmen , en daar van daan op
Keffing getrouwd met ecin yrpuw St-
leeuw, , van Kelliwaroc, van ’t Orang-
kay’s geflagt.
Goelamanis, een regte Broeder vari
Lokman, heeft altyd Capitein geweeft,
dog daar Van. nog nooyt Aile gehad,
fpreekt eenigfints Maleyt;s , dog niet
neel wel.
Cabreß verfoekt om Taboean, die ook
goed Maleyts verftaat. \
nadere deferiptievan de geftalte van ’t
zelve volk, en van .de cours na Nova
Guinea, zoude können doen, zegt neen,
maar aan ’t gehouden boelc van den
Schipper zig te refereeren.
’ V erders vertoonde hy Lokman aan ons
zeekei' Gefchrift, van volgenden In-
houd.
Äangezien de Keffingfe Orängkaja’sl
Mataik , en GoeJamanis, zig aan öns neb-
.bengeadidreffieefdj haar veriopken3
d’ eerfte, ommein plàats van denafgeleef-
den O rangka.ja Cabreß^ en deander,omin
fteede vari zyn òverleèden Vader, Boii-
•wästot Capitaän van de Négéry Kil-
IÖe gefurrógeert , ende beveftigd’ te mögen
werden, zò isjt dat ivy ten refpeéte
van haar Hoòg. Edelhedens geeerdè aàn-
fchryvens,.by Mifllvc, Van den zz.Fe-
brwaryjv A°. paflatò , namelyk , dat de-
zeVEilan'deri ien principiilen onder het
gézàg van den Heer Gouverneur, en
Raad iii Ämboina, zöuden forteeren , deze
verfoeken afgeweefen, en hun daar
mede aan den Heer Gouvernèur, eh
Raad in Amboipa voòrmÈld;, geren-
voyèerd hebben , ofnme daar over zöo-
dahigi-te können difponcere'n , als haar
E. E. voor den dienit Van de E. Compc.
ende den welftand der landzaten, zullen
bevinden tc behooren.
Banda, NaiTauw defen 16. Oftober,
Cabreßhecit vyf Soonen, Taboean, Sa-
walauW) Gt oeni Molacoh y cn Manibi. .
| Lokmäns Soon, uibdui..
. Verzpekende , dat daar op door ons
mögt gedifponeerd werden ,’t welk heni,
zynde gedeqlln^erd ,v met te zeggen ,'dat
wy tot zulks. te. doen niet waren geau-
thoriieerd , maar t dat wy Gopia van ’t
zelve geichrift zouden ncemeii , en f t ,
verfoek aan U Wel Ed. Agtb. voordra-
gen, verders inquireerende op.de wet-
tigheid yan de by \ vooriz. gefchrifß
gementioneerde perfoonen , bevonden ’t
zelve als volgt , dog alles maar uyt de!
mond van de hier boven gcmelde Orang-
kajen.
V oor eerft zeggende den zelvcn Mataiky
geen wettige preteofie te können,heb-'
ben op de Orangkaja’s plaats va^ Kelli-
waroe., in plaats -van Cabreß. (die zeer
pud en reeds blind en belcmmerd vari
fpraak, en gehoor, is) tot fupdameriten
daai* van itellende, hy Mat.ayk, vari
vremde, en niet van Keffiriger^afkbihft,
te zyn , zynde zyn Vadcr geweefli Ö?-
foeky die, in de Amboneeie Oorlogen
zig met Kimelaha Madjira.y ria Matas-
iar hebbende begeven j naer eenieen tyd
aidaar verbleeven te zyn , op Keffing is
gekomen , en aidaar zig metter woon
heeft rieergefet, zynde ook aidaar ge-‘
trouwd, met een Vrouw van Keliwa-
roe, genaamd Sileeuw., die wel eenig-
fins yan de Örangkaja ’s geflagt ' was,
en dat vari den zelven Oejoek^Miieeuw
hy Matayk .gefproottp was’r dog noyt
geen Vafte wöonplaets;pp Keliwaroege-
had had, maer dat.hy au jrd hier en daar
I fw e r fd e g e lyk hy . pok als riu niet tc
Ivinden was.;
Dog gevraagt zynde, wie dan weide
1705*. was geteekent, Jac. Claafz. in naafte daar toe zoude weefen, gayéri zy
II. Deel. £ 'e ............. • - .