B E S C H R Y V I N G E v a n
toont. Haria ftaat onder een Orangka-
•ja, die onder zig joo8zielen, ^poweer-
Slecht bare mannen, en 96 Dati’s, heeft. Bei-
hier.er ^ezc dorpen hebben geen ander drinkwater,
dan’t geen zy uic die rivier, die
een quart myl van dc Veiling legt, ha-
lcn: want fchoon’er by laag water nog
wcl een plaats is 3 daar eenig zoet water
valt, zq hebben z y daar niet veel nut
van, om dat het by hoog water brak is.
Boy. Y w Haria längs dat bogtje omgaande,
of dc Weft-hock deszelfs omfchep-
pcnde, komt men,na een weg van drie
quart myls na de Zuid-hoek van’t ciland
afgelegt te hebben, op het dorp Boy,
dat o p ’t voomoemt fchynbaar eilandje
(’t geen ontrent drie quart myls lang, en
een halve myl breed is) wel eer op een
Heilen berg lag, en nu aan ftrand zigver-
toont. By dezen hock gaat 00k een
fterke ftroom, dat veel moeite aan den
inlander geeft, om ’er voorby tc geräken.
Het ilaat onder een Pati, die over
yod. zielen, 173 weerbare maanen, en
74 Dati’s, gezag heeft.
Tijouw. Van Boy totTijouw, heeft men ruim
drie quart myls ter zee,dog te land wat
minder tyd van * - J ' ***» UnVoUdbelJn ,, vo/mui ’veir tLVey komenj
men paflcert daar nicts, dan oud Pape-
roe, dog anders, ’t geen vry gemakke-
lyker valt, is men gewoon zig over een
körten landweg vanecn kleenehalvemyl
van Porto, ofHana na Tijouw in een
draag-ftocl te laten dragen. Het legt
aan een bogtje, niet vcrre van ftrand,
daar een rif voor legt. Het ilaat 00k
onder een Pati , die onder zig 480
zielen, 147 weerbare mannen, en fp
Dati’s, heeft.
S»paroe- „ Zecr dicht Tijouw legt het dorp
Vs. Paparoewa. Het lag wel eer milchen
Tijouw en Siriforri. Naderhant in de
Hccr Vkmings tyd wierd het by Pape-
.roe gelegt, dog zedert KS70 hebben
zy zieh een weinig Ooftelyker dan T ijouw
aan ftrand geplaatft, daar zy nog
lcggen- Zy hadden eertyds een koning,
naderhant een Cavalhero, Niflawatta ge-
naamt, dog nu is ’t een Pati, die over
hen gebied. Zy zyn 181 zielen fterk,
onder welke 4 f weerbare mannen, en
z i Dati’s, zyn.
Deze plaats is in aanzien merkelyk
:lyk
toegenoipen,- zedert het Öpperhoö:
En haar
aanzien,
door’t
van ’t r ■ , , 0 ----------- 5 * ““ um-
Opper- lori) daar wel eer ook de Veiling Hol-
hooft.ealandia. plag te zyn, hier is verplaatft.-
V e E , neHeericÄ«^Af»lietze, op ordre van
Dumta- "a!lr T--de-lh-e-d-eny , JhJ.iVe. r OoIInLIt rVerlniut UdWeHn |ijUaCre
- - - o - , . . - . . . . v_. j'i- l lU l ü f t ,
dat een Koopman is , by het bouwen
phatfen , va„ de Veiling Duurftede , van Siri
e, ■ lrtn ileoi* TTTol . . . A .l. H ./l! TT »
I dp i. op een rots bouwen, van waar
zig de zelve, gelyk ook het dorp Sa-
parocwa , zeer vermakelyk van buiten
vertoont. Men ziet daar ook het dorp
zelf al vry wyd uitgebreit, alwaaraan
de eene kant de Mooren van ’t dorp
Sonibri, dat wat Ooftelyker na de kant 7,4 I
van Ouw legt, en aan de andere ¿antniogdi«l
de Chriilenen, in !t verfehlet leggen,vaa- I
gelyk ons de plaat No. XXII. A . vertoont.
De Veiling is rykelyk van gc-
ichut,en van een bezettingvan40,mannen,
ftaandeonder een Sergeant, voorzicn.
Wat ruimte men in dczelve heeft, kon- I
nen wy aan de platte grant No. XXII.
B. zien.
Hier ontrent,, daar het land op zyn
fmalfte, en maar een mylbreed is, heeft
men het ftrand Honimoa, waar pa dit
ganfch eiland den naam draagt.
Hier lag eertyds niet verre van ftrand 1 S tJ
het dorp Siriiorri, vertoo::cnde.zig toen Hwi I
op een klip. Men wil, dat deze LiedenJ10*»9!
van Nova Guinea, of van Onin4 d e s -S * l
Zelfs voorile deel, leggende ontrent 16 |
mylen ten Noord-Ooiten van Ceram,
hier gekomen zyn. Zy ftaan nu onder
eenen Pati, en zyn fterk 1340 zielen,
djo weerbare mannen, en tap Dati’s.
Hier was eerft maar een pl^nlsenhuisjVtlJ
en een Pagger, doch na dat ons volk be- i-kvB
vorens op Oelat eenige tyd onder Kapi-
tein W ’.fterman gelegen had, na wien Kapiteln
Pieter Cbrißiaanßiom volgde,
quam ’er eindelyk onder de Heer Jan
van Gor cum een kleene Veiling, toenook
Baguala en Oma een Veiling kregen,
dog in’tjaarifij-4 bouwde Heer dePluming
hier de Veiling Hollandia , die niet M B
groot was, en die ’er tot de Heer $cba- f t I
gbens tyd geilaan . heeft ; maar z y S * B
kreeg 1669 , behalven de gracht, die
zy reets had, wat hoger muuren. Het
was maar lap werk, ehdakromiszy I dpi
of Idpz afgebroken, en nu een beter
werk, dat vry fterker, frajer en van meer |
gemak is,oj) Sajtaroewa gemaakt, Waar
na toe het Comptoir met. al den omme-
flag, gelyk ook het meefte volk van dit
dorp, verplaatft is. ...
Niet ver van hier Ooft ten Zuiden OikB
aan, na de hoek van Tetoewaroe, heeft
men het dorp Oelat,. dat eertyejs medc
op ’t gebergte lag, dog nu legt het
een halve myl van Saparoewa, aan een
rotzig ftrand, een weinig na ’t hangen
van een gebergte. Het'ftaat. onder
een koning, die van_al de yiias-
ferfe Orangkaja’s de eerile en zanzien-
lyfte is, hebbende nog een Pati onder
zig, die Hoofd van een der Soa’s van
dit dorp is.': Men heeft in dit Oelat
1314 zielen , 307 weerbare mannen, ‘
en 1 oz Dati’s. Zy plagten met die van
Ouw en Itawacka te fcheppen , dog
Ouw fchept nu niet meer met hun. pH
Dit was ook de eerfte plaatsop Hom-j£“1
moa, daar onze bezetting lag, en daar ook cn i
de eerfte Predikant op dit effant ftont, om
dat men doe op’t zelve geen Veiling had. “
; Een
jands Een weinig verder, na ,den hoek van
piälT ' T?toewaroe, ziet men het dorp Ouw,
Hec plagt wel eer op een heuvel, niet«
Oaw,; verre van Siriiori, of des zelfs ftrand,
te leggen. Waár ontrent het nu nog
legt. Het is een dprp van veel magt,
fterk zynde, 1418 zielen , hebbende
f 3^.4 weerbaare mannen , en 89 Dati’r
Lotten- Dit dorp is ganfch Amboina door vei-
!»kkers, maart, wegens de menigte van goede
potten , en teylen, die daar gebakken
en redelyk wel verglaaft worden , hoe
danige men nergens anders heeft, waar-
' om men diö na alle de aridere eilahden
vervoert, Ook hebben zy hier betei
aarde daar töe, dan andren, en daar be-
neven de konft , om de Hoffe , waar
mede m verglafen, beter te doen. hou
En tioo- den. Ook heeft meii in dit dorp z of j
jtenbbo- fchoone Nootenboomen. Tuflchen
inen liier. Tetoewaroe, en Ouw, legt nog een
hoek , de hoek van Ouw genaamt,
längs welke van Saparoewa a f, tot de'
hoek van Tetoewarod toe , t een vlakke
inbogt ván een groote myl is.
Alde i Alle de zielen van het eiland Honi
fchap ra9^ j maken uyt 114^3 mepfchen
van t 3 300 weeibare mannen , en 1198 Dati ’s
>l: Seen voor een eiland'dat zo kleen is
mo£'by in ?ynomtrek, en nog meeft woeft, en
een. | onbewoont, al yry veel is.*
Buiten dit Eiiand heeft nien voor bet
aekän" ,van B°y na het SuidrWeilen , cn
Moela- bezuiden ’t eiland Ötna‘, ontrent een
na; myl (andre Hellen vry meer) van ’t
land van Boy, en wat minder van Öma.
het kleen eilandeken Mbelana leggen
zynde.drie quartmyl breed, rondvänge-
daante, en met een rifje ömfet. Daar
woont geen volk op , alzo ’er geen
drinkwater, en het wat, moejelyk, om
’er aan te komep is, Egter plagt men’er
in oude tyden een dörpje , eneen Q -
l-ahgkaja, op te hebben. In oude ty.-r
t)nnoo- den, lang ^Qorvde Pöptügcefenj haddeu
felheid de Temataanen het belegert', doch
S l - bun beleg niet veel winnende,
tenen. een touw aaü eenige , rots - fteenen
gebonden , en hen gedreigt , met dit
nun- ganfch eiland weg te fcheppen,
waar;;op die van Moelana' , bevreeil
geworden s zieh -aanftönds opgaven,
verkteöde zedert dat kleen eiland, .uyt
vreefe dat nog eens , dezei; of ge'enq vy-
ant hen by nagt0of ontyqe die pots^ van
met dit eilandje weg te roejen , Tpeelen
zy ,00k zedert ,op Haria
gewoont hebben, hpudende daar. eene-
Schoone iyk hunne thuynen, ohtrent welke men
Bcur*. zeer ichoone beui skrabben heeft i die
\ byuytftek Moelahafe beuiskrabben genaamt
worden.
Veel' £ O p ,h e t eiland 'H onim oa, valt zeer
ciappus- yeel Clappus-olie , alzo ’er veel van die
Oüe.en boomen ¿yn , yan welke Qlie (eelyk
: II. Deel.. ‘ ö 1
ook yan Lont). Amboina meeft zodanig L°nt j
voorzien werd,.dathet weinig meer van
nooden heeft.: . . “unoa*
Dit is ^pu ook een heerlylc Nagel- Ookvec}
Compröir 3 hoe wel ze daar pas na deNageleo.
komlr. der Holländers eerft gekomen
zyn. ¡.Ep het is een van de'hefte buiten- $
Comptoiren van Amboina j gevende
aa,n ’t Opperhoofc, die als Koopman ?eP^ad
hier legt, endie, zo hy de oudlle
dienft is, voor die yan Hitoe gaat, een comp-
groote winft jaarlyks., zo van het over- Wiren,
wigt der Nagelen , als ook van ’t ver-1001 ee°
,koopen.van.Rys, Linnen, S o u t ,A n 0 t,S 4
V lieh, (alzo hy ajleen daar de vrye Vis?
fery voor die 'Vefting heeft) en andere Des zelß
dingen, vooral van ’t geld tegen iwaren Voor£leer
intereft op ’t Nagelgewas (hoewel dat T*
verbpden is) te; gpven , zo dat zulk een
map in körte jaaren zyne ichaapjes
op. drooge heeft. $ßj heb een Opper- !
hooft van yier maanden hier gekent^
dien yoor zyn winft. van die tyd, inmy-
| | tegenwoordigheid 10000 :Ryksdaal^
ders gebqden wierd 3 dog hy zeide, die
daar yoor niet te willen geven. En de
Heer , die dit.bocd, leeft nog. Van
wegen dp E. Maatfchappy heeft hy- als;
Koopman alle maand 60. gülden (en by
zyn tweedq . verband meer) agt Ry]:s-
daalders kqftgeld, zeven kannen wyn^t
Zeven pond kaarien, en een zekere taks c
Iamp-oliej en woont in de Vefting, daar
in hy een ichoohe Wooning heeft.
Onde^dit Hopft legt ook (hoewel Rari,
met altyd) een Predikant, die hem daar, van den
dog met aan’c;CaftneI, en ook niet ftls Prcdi-
de Landvoogt op; Honimpa komt ä den,™t’ ”
rang geven moet.,-- . Anders plagt hier,Sop-
gelyk oolt op NqeiiäLaoet toen de Me- peihooft.
nage nog io; fterje, als.nu , by de E. .. ,
Maatfchappy niet gezogt wierd , een
Krank-bdoeker te leggen jmaar datkati
men nu niet „langet iraagen. . En die
laft. is tefftyaar,;
.1 riH* “ A *™ dic OPFerhöoft geefo
de.E. Maatlchappy. pok een. fraay getal
van Koebecften , waar van hy overvloec
van boter en melk heeft, verkoopende
fzo hy kaijg.is : want anders moet hy
die voor niet geven) de gekaainde melk
aan de Soldaaten. Het Land, daar zeer
vermakelyk zynde, lokt hem meniemaal
uyt, om dan eens na Ccram , waar van
ook een groqt ded onderHonitnoaftaat.
dan rans na Hatoewana , dan eens na
Noefla-Laoet, om een playfiertje te
gaan. Ook geeft hem de E. Maätfchap-
py een lchopne Orembaey, waar op^cr(le^
een Hollandfdh Bofchfchieter met uo 'oom5L
Inlanders vaart, welke zy al mede be- Spp™ 4
taalt, teweten, de Inländers, zo lanp feoofd,
zy op een tocht zyn, dog de de bofeh-
fchieter is in vaften dienft,, behalvende-
ze legt hier Ook een Wdndheeler, die Ä