D i M o T U
(.'QUI* QIl VMdubio magis refiftunt quam liquidiora, ut Oleum frigidum quam
calidum, calidum quam aqua pluvialisj aqua quam Spiritus Vini
Verum in liquoribus qui ad fenfum fatis fluidi flint, ut in Aere in
Aqua feu dulci feu faifa, in Spiritibus Vini, Terebinthi & Salium
in Oleo a fecibus per deftillationem liberato & calefafto, Oleoquè
Vitrioh & Mercurio, ac Metallis liquefaftis, & fiqui fint alii, quj
tam fluidi funt ut in vafis agitati motum impreflum diutius con-
fervent, effufique liberrime in guttas decurrendo refolvantur, nul"
lus dubito quia regula aliata fatis accurate obtineat : prsièrtim fi
experimenta in corporibus pendulis & majoribus & velocius motis
inftituantur.
Denique cum receptiflìma Philofophorum a:tatis hujus opinio
fit, Medium quoddam rethereum Se longe fubtiliifimum extare,
quod omnes omnium corporum poros Se meatus liberrime per*
meet; a tali autem Medio per corporum poros fluente refiffentia
oriri debeat: ut tentarem an refiftentia, quam in motis corporibus
experimur, tota fit in eorum ex terna fu perfide, an vero partes eti-
am internas in fuperficiebus propriis refiftentiam notabilem fenti-
ant, excogitavi experimentum tale. Filo pedum undecim longitu-
dinis, ab unco chalybeo fatis firmo, mediante annulo chalybeo, fu-
l'pendebam pyxidem abiegnam rotundam, ad conftituendum pen-
dulum longitudinis praediftte. Uncus furfum praacutus erat acie
concava, ut annulus arcu fuo fuperiore aciei innixus liberrime mo-
verecur. Arcui autem inferiori anneitebatur filum. Pendulum ita
conftitutum deducebam a perpendículo ad diftantiam quali pedum
lèx, idque fecundum planum aciei unci perpendiculare, ne annulus,
ofcillante péndulo, fupra aciem unci ultro citroque laberetur.
Nam pun&um fufpenfionis, in quo annulus uncum tangit, immo-
tum manere debet. Locum igitur accurate notabam, ad quem de-
duxeram pendulum, dein péndulo demiflò notabam alia tria loca ad
qua: redibat in fine ofcillationis prima:, fecunda: ac tertise. Hoc re-
petebam faepius, ut loca illa quam potui accuratillìme invenirem.
PyxHem plumbo Se gravioribus, qua: ad manus erant, me-
r-allis implebam. Sed prius ponderabam pyxidem vacuam, una
curo- parte fili qua: circum pyxidem volvebatur ac dimidio’ partis
reliquie qua: inter uncum & pyxidem pendulam tendèbatur.
(Nam filum tenium dimidio ponderis lui pendulum a perpendículo
digreflum femper urget.) Huic ponderi addebam pondus Aeris
quem pyxis capiebat. Et pondus totum erat quali pars lèptuage-
fima odiava pyxidis metallorum piena:., Tum quoniam pyxis-me- tallorum
M B piena, pendere fuo tendendo filum, augebat longitudi-
m nenduli, contrahebam filum ut penduli jam ofcillantis eadem
effet longitudo ac prius. Dein pendulo ad locum primo notatum
retrafto ac dimiflo, numerabam ofcillationes quafi feptuaginta Se
Stem, donee pyxis ad locum fecundo notatum rediret, totidem-
■ fubinde donec pyxis ad locum tertio notatum rediret, atque
Jurfus totidem donec pyxis reditu fuo attingerei locum quartum.
Unde concludo quod refiftentia tota pyxidis piente non majorem
habebat proportionem ad refiftentiam pyxidis vacua: quam 78 ad
„ Nam fi tequales eflent ambarum refiftentia:, pyxis piena ob
m fuam infitam feptuagies & ofties majorem vi infita pyxidis-
vacua:, motum fuum ofcillatorium tanto diutius confervarc debe-
ret, atque adeo completis femper ofcillatiombus 78 ad loca ilia
notata redire. Rediit autem ad eadem completis ofcillatiombus 77.
Defignet igitur A refiftentiam pyxidis in ìpfius fuperficie externa,
Se B refiftentiam pyxidis vacua: in partibus interms; Se fi reli-
ftentiae corporum asquivelocium in partibus interms fint ut mate-
ria, feu numerus particularum quibus refiftitur: erit 78 B refiftentia
pyxidis piente in ipfius partibus interms: adeoque pyxidis vacate
Li***
C U N D U S i
refiftentia tota A + B erit ad pyxidis piena: refiftentiam totani
A + 78B ut 77 ad 78, Se divifim B I A &+ BBS B ad 77 A B,B ut B 77 SBE ad 1,
indeque A + B ad B ut 77X77 ad 1. Eft igitur refiftentia pyxidis vacua: ìn.partibus interms
quinquies millies minor quam ejufdem refiftentia in externa fuper-
ficie, & amplius. Sic vero difputamus ex Hypothefi quod major
illa refiftentia pyxidis piena:, non ab alia aliqua caufa latente
oriatur, fed ab aftione fola Fluidi alicujus fubtihs in metallum
inclufum. . , I • -,
Hòc experimentum recitavi memoriter. Nana charta, in qua illud
aliquando deferipferam, intercidit. Unde fraftas quafdam nu-
merorum partes, qua: memoria exciderunt, omittere compulius-
funi. Nana omnia denuo tentare non vacat. Prima vice, cum unco
infirmo ufus eiTem, pyxis piena cirius retardabatur. Caufam
quacrendo, reperi quod uncus infirmus cedebat ponderi pyxidis, &
eius oicillationibus obièquendo in parces omnes néctebatur. rara-
bara igitur uncum firmura, ut punftum fufpenfionis immotum ma-;,
aeret, & tunc omnia ita evenerunt uti fupra deicripfimus:
S E C T I O j