A F R I K A .
H O O F D S T U K I
H ET LAND IN BETREKKING TOT DE BEWONERS.
De menschheid is met haar geschiedenis, haar economie, haar leven, denken en
gevoelen, in een woord met haar geheele zijn, gebonden aan de aarde, als haar
woonplaats. Het landschap met zijn bergen en dalen, met zijn rivieren en meren,
met zijn bouwlanden, steppen, weiden, bosschen en woestijnen, met den hemel, die
er zieh over uithreidt, met het klimaat, dat er heerscht, met de dieren, die er leven,
en de planten, die er groeien, in het k o rt: het landschap met zijn geheele natuurlijke
gesteldheid vormt een helangrijke reeks van factoren, welke invloed op de ontwikke-
ling der menschheid uitoefenen. Daarom heeft een beschrijving der bewoners van
een werelddeel geen grondslag, wanneer men niet die der natuurlijke gesteldheid des
lands daaraan laat voorafgaan.
Om die reden vangen wij aan met het geven eener beschrijving van het werelddeel,
welks bevolking wij in de eerste plaats wenschen te leeren kennen. Bij Afrika komt
het verband tusschen bewoners en het aardrijk misschien sterker uit dan bij eenig
ander deel der aarde; de sleutel van de ontwikkelings-geschiedenis der Afrikaansche
volken levert het werelddeel gedeeltelijk zelf. Echter zal de landschapsbeschrijving
zieh hier slechts tot een zeer beknopt overzieht hepalen en niet verder gaan, dan
voor ons doel noodzakelijk is.
* * ^
Afrika maakt het zuidwestelijk gedeelte der landmassa uit, welke men de „Oude
Wereld” noemt. Slechts door een smalle landbrug is het werelddeel met het overige
gedeelte der Oude "Wereld verbonden, een landengte, welke thans door het Kanaal
van Suez doorsneden is. De afscheiding door het kanaal kan echter niet van ethnographisch
scheidenden invloed zijn. Dat sedert 1869 de zeeweg naar Indie door den
aanleg van genoemd kanaal weer over de Middellandsche zee verlegd is, heeft daar-
entegen een groote beteekenis voor de volken van de aangrenzende landen. Wij
moeten daarom. de Landengte van Suez en haar invloed op de volken van Noord-
Afrika niet onderschatten; door het verkeer met het Oosten en door de aanraking
met de Europeesche bevolking was deze geologisch jonge vorming van groote
beteekenis voor Afrika.
Overigens is Afrika naar alle zijden door zeeen van de Oude Wereld gescheiden.
Doch in het Noorden was die scheiding niet ahsoluut. Hier is het de Middellandsche
Zee, de cultuurzee bij uitnemendheid, die de afscheiding, maar tevens de verbinding
van Afrika met Europa to t stand brengt. Over haar wateren verbreidde zieh sedert
de vroegste eeuwen der geschiedenis de beschaving van het oosten naar het westen,
en aan haar kustlanden schitterde reeds het licht der wetensehap en der kunst in
de eeuwen, toen het noordwestelijk Europa intellectueel nog in donker gehuld lag.
De Middellandsche Zee vormde geen scheiding, maar een verkeersweg, die Noord-
Afrika met Syrie, Klein-Azie en Europa verbond. Daardoor hehoorde Noord-Afrika
m historisch opzicht to t Zuid-Europa; de geschiedenis der noordelijke en zuidelijke
kuststreken van de Middellandsche Zee liep lange tijden parallel, vooral in die eeuwen,
toen de Middellandsche Zee den hoofdverkeersweg van West-Europa met Indie uitmaakte.
a f b i k a . 1