7 f B R A N D E N D E B E R G E N . B R A N D E N D E B E R G E N .
Bergen z yn , die de geweldige pogingen van
de Vuurpoelen onder de Z e e , opgeheven
hebben.
Bladz. 160. ifle kol. reg. 30. Het Eiland
Th e ra , in den Archipel, ’t geen twaalf uuren
gaans in den .omtrek beflaat, heeft zich
van den bodem der Zee., door het geweld
van een Vuurpoel opgeheven, die in ’ t vervolg
zes andere Eilanden in zyn en Go lf heeft
voortgebragt. Deze Vuurpoel die, volgens
'Elinius, het Eiland Therafia, 523 jaren voor
Chriftus geboorte deed voortkomen, is thans
noch niet uitgeblufcht; want in het jaar.1707
pntftak hy met meer geweld dan ooit., en
bracht een Eiland v o o r t , ’ t geen zes uuren
in omtrek beüoeg. D e Zee fcheen alstoen
zeer beroert, en met vlammen bedekt, waar
uit met een verfcbrikkelyk geraas , een menigte
brandende Rotzen voortkwamen. De
grond is aan de Stranden van het Eiland Thera
, indiervoegen omgekeert., dat men ’ er
geen grond vind om de Schepen te konnen
ankeren. D irE iland maakt een gedeelte van
die gene uit,, die men thans Santorin o f Sint-
Erini noemt, om dat St. Ireria, ’ er ËeEcherm-
heilige van is.
D e Berg Vefevius , wiens top voormaals
.595 roeden boven de G o lf verheven was, en
waar van de Poel in welke de ftoffe kookt
thans v y f hondert drie en veertig voeten
diepte .Hebben kan , braakt zedert meer dan
2000 ja ren, vlammen uit. Men verzekert,
dat de eerfte ontbranding van dezen Berg,
in hét jaar 7 9 , na onze tydrekening, op den
24 Auguftus des morgens omtrent zeven uu-
ren , gefchiede , na dat zy des nachts door
een Aardbeving voorgegaan was. Door de
menigte verfchynzelen die men te gelykty-
dig op de Thyrrhenifche en Egeefche Zeen
opmerkt., zoo heeft men .redenen om te vermoeden
dat zy beide, boven onderaardfche
vuurpoelen ge.plaatft.zyn. Deze verfchynzelen
zullen zoo lang duren , als de oorzaak duren
zal die haar v.oortbrengt; en zy zullen in dit
Gewed: ophouden , zoo ras deeze oorzaak
verteert o f uitgeput is , o f een andere -loop-
ftr'eek neemt. Zie de Hiflorie van de Aka-
demie der Wetenschappen van Patys voor het
Tfoar 1737*. Zie mede de Hiflorie van den
Berg Pefuvius , en de Befchryving van zyne
Verfchynzelen, door den Fader della Tore.
Bladz. 160. 2de kolom, reg. 14. van onder.
D e Berg Hekla op Ysland , die Vuur
van onheuglyke tydenaf, uitgeworpen heeft,
geeft zonnyds mede een ftortvloed van kokent
water uit: men kan op een afftand van
zes uuren naby dezen berg niet wonen ; het
water ’ t geen ’er uitvoortkoomtisdik, heeft
een .roet-kleur en een laffe fmaak. De ver-
Tchrikkel.ykfte ontbranding van dezen Vuurpoel,
was die van het jaar 1726, en die niet
voor het jaar 1730, eindigden. De gefmól-
ten ftoffe die uit dezen Berg uitvloeide , en
■ niet alleen de Woningen en een Kerk omringde
die op een hoogte ftonden, maarnoch
een naburig Meer., opvulde.
Zie hier de verfchillendexuitbarftingen van
den Berg Hekla, zedert datïsland bewoond
is.; te weten., in de jaren 1134, 1 15 7 ,12 2 2 ,
1300, 134Ï? 13 6 -7 13 12 ,15 5 8 ,16 3 6 , 1693.5
(.deze laatfte ontbranding begon den 13 fee-
bruary, en duurde tot omtrent het einde v ia
de maand Auguftus.} Die van het jaar 1726
duurde noch veeHanger., gelykwy hiervoor
gezecht hebben. De aarde van de omliggende
ftreken van dezen brandende Berg, verbrand
de fchoenen; en .het water van eenige
naburige fonteinen, welt geftadig met groo-
te golvingen op, en zomtyds verheft hetzich
in een fprong , maar echter op dewy z e van
de beurtelingfch vloeyende Fonteinen. Z it
F o n t e i n .
Men -heeft drie Brandende Bergen op
Kamtchatka ; zy werpen geftadig rook uit ,
en vuur by tuflchenpozingen. Van tyd tot
tyd ondergaan zy geweldige uitbarftingen,
waar door de naburige Velden met aflche
overdekt worden , en die zomtyds van Aardbevingen
vergezelt zyn. De geweldigfte
uitbarfting die men aanhaalt, -is'dié van den
Brandende Berg, die men Kamtchatka noemt,
en in het jaar -1737 7 gefchiede. De Berg
brande gedurende een geheele week , en geleek
een gioeijende rots. De vlammen barfte
door verfcheide openingen uit, waar uit met
een verfchrikkelyk geraas, brandende ftoffen
uitgeworpen wierden ; en men. hoorde inwendig
in dén Berg, menigvuldige en yzely-
kc uitbarftingen, die gelykvormig aan Donderdagen
waren. De In wèonders van Kamtchatka
, befchouwen de Brandende Bergen
en de plaatzen op welke men warme wate»
ren vind , als de woonplaatzen van boosaardige
geeften.
De Brandende Berg, die zich op een der
Manillifche Eilanden , in het midden van
een Meer, in het jaar 1754 verbefte, na een
Aardbeving , die drie maanden duurde , is
zomtyds zeer te duchten : die van den Berg
Gounapi, op het Eiland Gumanapi ( deze
werd
B R A N D E N D E B E R G E N .
word door de Franfche , de Grenada van
Banda genoemt ): na by Banda, is' niet minder
verfchrikkelyk. , , ,
D e Piek van Teneriffe, een derKananlohe
Eilanden, die men opeen afftand van meer
als veertig uuren in Zee , zien kan, werpt
mede vuur u i t ; en aan de Zuidzyde, ftroó-
men ’er van den top , Beeken van Zwavêl
door de-Sn-eeuw. D e Heer Heherden | een
geleerd Geneesheer J die Zyn verblyf op het
Eiland Madera beeft , zecht dat de omliggende
Streeken van dezen Brandende Berg,
uit Zandvlaktens en Afgronden te zamenge-
ftelt zyn; en dat hoe meer men de.Vuurpoel
nadert, hoe meermèn.gelooft de puinhopen
van de W ereld, zélfs die der Natuur te zien 1
Verfchrikkelyke Schoonheden, waar van de
befchouwing , Schrik en-Verwondering inboezemt
! De aarde is , op deze plaats, met
Bitumen vermengt, en aan alle zyden met
Barften vervult, uit welke dampen voortkomen
: men hoort onder zyne voeten , de
ftoffen koken ; die door het vuur vloeibaar
gemaakt zyn : het vuur brand, door het be-
vrozen w ater omringt zynde , en deze twee ‘
hoofdftoffen met elkarideren vermengt, vertonen
eert afbeeldzel van den Chaos.
Bladz. 161. ifle kolom, reg. 16. van onder.
D e verfchrikkelykfte Brandende Berg- van
Peru, is die van Arequipa , negentig uuren
van Lima. In het Jaar 1600, wierp hy zoo
veel A flche, en tot-kalk gebrand Zand uit,
dat ’er alle de Velden , Tot op een afftand
van dertig o f veertig uuren iu het ronde, mede
bedekt wierden» D e kolk van den Berg
Ararat in Armeniën, die men Afgrond noemt,
en waar van-de Heer de Tournefort , in het
begin van deze eeuw , de verfchrikkelyke
afneming gezien heeft, is-een oude Brandende
Berg, die uiteedooft is.
• Eindelyk de Waterachtige Vuurpoel , die
onder de naam van Brandende Fontein bekent
is , naby B cffeley, in het Landfchap Shrop,
levert een der verwonderenswaardigfte verfchynzelen
uit. Deze Fontein van Bofelei,
deed hare eerfte uitbarfting , voor omtrent
v y f en vyftig jaren, onmiddelyk na een geweldig
onweder. Naauwlyks hield het on-
weder o p , o f de Inwoonders wierden in het
midden van den nacht, door een verfchrikkelyk
geraas opgewekt, en zy de aarde geheel
beroert, en even als omgekeert ziende,
dachten dat de algemeene vernietiging gebeurde.
Eenige hunner., bezaten zoo veel
-kloekmoedigheit o f bedaardheit om uit hun-
B R A Z IL JA AN SCH E B A L SEM , 73
hé huizen te komen , en bëgaven zich naar
een kleine Berg , die door de rivier de Se*
verne belpoelt word , en van welke"hét geraas
fcheen te komen : 'de aarde héfte ‘zich
gedurende een minuut verfcheide malen öp ,
en zakte weder neder.' De ftoutfte der aan-
fchouwers nam een mefch , met wel-k.hy in
de aarde -,- een opening van -eenige duimen,
rriiddelyh maakten: ataftonds'kwam ’er met
önftuimigheit een waterfprong uit voo rt,
waar van de uitbarfting zoo geweldig was ,
dat ’er dezen man door omgeworpen wierd.
Wanneer dezelve man-1, • een oogenbiik hier
na , de_ze Wel met een licht naderde, zoo
ontbrande het W a te r , en wierp vlammen
Uit.; men belette de toevloed van de lucht,
en de vlam wierd uitgeblufcht. Zedérnde-“
ze tyd , heeft de Fontein dezelve eigénfehap-
pen behouden ; dat is te zeggen , zy begint
te branden zoo ras men haar met een brandende
kaars nadert, en de hitte van dit vuur
is zoo hevig, dat het in een ooge-nblik een
groot ftuk groen h o u t, in aflche verandert.
Maar het geen noch zeer zonderling is , is
dat ondanks het geweld der vlam, het water ,
geen de minfte trap van warmte heeft , en
zoo" koud als'dat der andere Fonteinen is.
Leeft de befpiegelingen in de amkelen Aarde
en Aardbeving, welke met die, van dat
der Brandende Bergen verknocht is.
B R A Z I L J A A N S C H E B A L S
E M , B a l s e m van Cópahu. ( By-
voegz.) Om deze harftachtige zelfftandig-
heit te bekomen , zoo word vereifcht dat de
infnyding die men in den boom maakt, diep ,
loodlynig, en zes o f zeven -duimen lang is ,
men plaatft vervolgens, in deze fpleet een
ftuk van -een Ealabas om den Balfemachtigfc
Olie te leiden, en hem in eën heele Kalabas
te doen afdruipen. Wanneer deze-infnyding,
zoo ras de uitvloedjing ophoud , met wafch
o f leemaarde bedekt word, zoo geefc zy weder
dit harftachtig fsp in een vry groote menigte
, veertien dagen hier na , uit. Men
maakt de infnyding' in de Maand Maart, o f
in September.
Deze tweewerf nuttige Boom , waar van
Mare gr ave in zyne- Befchryving Van Brazil,
de,Hiftorie opgeeft, word Copaiha genoemt:
hy fchiet tér Hoogte van twee en twintig
voeten op , en- groeit in de dichte boflehen
die in de middelfte landftreken van Brazil
zyn ; hy groeit mede op het Eiland Maran-
haon o f Maragnan , en op de naburige An-
K tilli