W I L D -M E N S C H . W ILD E -428 VYGENBOOM* . W ILD -“W:
en zyn gelaat aangenaam en fchoon. Men
doopte het, de Koningin was-zyne Meeter,
en de Franfche Afgezant zyne Peeter ; men
gaf het tot een doopnaam die van Jofephj
en tot een Geflacht-naam , dien van Ürfin,
met zinfpeeling op de vvyze , op welke het
opgevoed was. Maar welke voorzorg men
tot deszelfs onderwys gebruikte , zoo kon
men echter niet flagen, om dit Menfeh volkomen
tam te maken, noch te leeren fpree-
ken. Het kon nooit kleederen o f fchoenen
dulden : alle deszelfs geneigtheden , en ge-
woontens waren wild, betrekkelyk tot. zyne
rede, en wyze om zich te voeden..
De Franfche Mèrcuritts voor de maand
December, van het fa a r 1731 , maakt mede
van een Wild-JN^ysje gewach , ’ t geen men
in het Bo fcb van S ö n g i, naby Ghalons ra
Champagne gevonden heeft. Men heeft ’er
in het Jaar 1755', een wydiopiger hiftorie
van in ’ t licht gegeeven. Men ziet in deze
Hiftorie het kara&er en de middelen die den
Menfeh in zyn en natuurlyken ftaat tot zyn
behoud in ’ t werk ftelt. Deze jonge Dochte
r , die niet meer dan negen o f tien jaren
oud was, door den dorft gep.erft wordende,
kwam in het D o rp, zy had in haar hand een
korte ftok die aan het einde zoo dik. als een
knods was; .vermits zy. byda naakt was , en
hare handen en aangezicht zwart waren ,
zoo dachten de Boeren, dat het de Duivel
was 3 en hitften een groote Dog op-haar aen
wiens halsband met yzere pinnen bezet was;
zy wachte hem zondervrees a f; en door ee-
nen üag met haren-ftok , dêet zy . hem dood
voor hare voeten nederftorten ; zy nam hier
op de vlucht-, etrklauterde met de vlugheit
der Eekhoorns o peen boom:., men ving haar
op bevel van den Heervan het Dorp, .en bragt
haar naar het Ka fteel, alwaar men haar een
Konyn met zyn velbekleed; gaf; zy vilde het
met hare handen-, en at fret raauw op. Men
had vervolgens het vermaak om haar Haa-
fen in den loop te zien vangen , en haar in
de Rivier te zien duiken , in -welke zy-vis-
fchen vi.ng , die z y mede raauw at. Men
verftond in ’ t vervolg van haar , dat zy
voormaals een medegezellin had gehad, maar
dat zy ., in het veld zynde , een roozekrans
gewaar wordende dien wilde oprapen •; om
’er zich een armband vanfte maken x dat ha-?
re gezellin , die hem mede begeerde , haar
e,en flag op de hand, met haren knods, had
toegebracht; maar dat z y haar mede oogenblikkelyk
een flag met den haren op het voorhoofd
g a f, die haar zwemmende in haar
bloed deed nederftorten^. Door medelyden
geraakt, ging zy Kikvorflbfren zoeken-, v ilde
’èr een, plakte haar het vel op het voorhoofd
, en verbond de wond met een ftrook
van een boomfehors', die z y met hare nagelen
affeheurden ; de gekwetfte floeg hier
op-den weg naar de R ivier in , en verdween-,
zonder dat men zedert heeft konnen ontdekken
waar zy gebleven is. Men gift; dat
deze jonge-Dochter, die ik over veele za*-
ken .ondervraagt hebbe,. uitde.Noorderp.ools-
landen gekomen i s , en dat zy tot de Êsqüi-
maux, een Volk van Noord-Amerika , be*-
hoort. Z y leeft thans noch iirParys, onder
den naam van Mejuffrouw Leblanc:
W I L D - S C I T A A P , 2/é M o u f l o n ,.
W T L D E - V Y G E N B Ü O M. Dit is
de Vygenhoom die door Barrere § onderden'
naam van Vergiften Vygenhoom , pougouli>
aangehaalt word. Deze boom , die men op
Cayenne vind * is met een melkachtig fap
vervult, ’ t geen zoo brandend’e is , dat het: -
verzweringen en ontftekingen , veroorzaakt.
Hier om gebruiken de Wilden.de. voorzorg,
om hun lichaam met bladeren te bedekken
wanneer zy dezen boom ömkappen, die zeer
hoog en met doornen bezet is. Zyne Wortelen
zyn ruuw , kruipende en fteken in-
diervoegen buiten de aarde-, dat-men zou
denken dat d_e,ftam op een Poort van fluitbo-
gen geplaatft was. Zyn hout is zagr, en kan1
tot geen gebruiken dienen. H y is dé. €oma-
ca'i'Citr Portugeezen van Para :zié zyne be-
fchryving in de Mèmorïèn van de Ak adem ie ■
der Wëtenfchappen van Parys, voor het jaar -
1751 , onder den naam. van Wilden- Vygertn -
hoom-i.
W I L D W 'O L L E K R U ID , Phlómis.
fruclicofa falvice folio latiore & rotundiore,.
Dit is een Plant die op de drooge, en fteen-
achcige plaatzen van hét Zuidelyke gedeelte
van Vrankryk en andere warme Landen
groeit hare wortel‘is lang5 houtachtig en
vezelachtig: hy fchiet verfcheide vierkante,
harde , getakte , en met een wit dons bedekte
fteelen uit: hare bladeren zyn groot
en gelykem naar die der- Salie ; - hare bloemen
zyn geel : zy komen bekswys en wer-
velswys vo o r t; zy worden ieder van vier
langwerpige zaden gevolgt, die ineen zaacfc.
W ILD ZO E TH O U T . W ILG E BO OM .
huisje befloten zyn , ’t geen tot een kelk
aan de bloem gedient heeft. Deze Plant,
wier reuk, noch fterk, noch onaangenaam
i s , word nuttig tegens • het branden , de
fpeenen, en bloedvloeiingen gefchat. Men
w i l1 dat de Boeren voormaals de gedroogde
fteelen van deze Plant brande , om zich
des nachts te verlichten: zy plaatften haar
by wyze van lemetten in de lampen. Ik heb
zulks gep oogt-na te doen,, maar kon ’ er niet
in flagen.
W I L D Z O E T H O U T . Dit heeft
peulswyze en bleek geele bloemen , waar
van den ftamper in een peul verandert, die
in twee zaadhuisjes in hare geheel e lengte,
verdeelt is. De Kruidkundigen beteekenen
deze Plant dus, AJiragalus Intens, perennis,
procumbens , vulgaris Jive fylveflris.. Deze
Plant is zamentrekkende.
W I L G E B O O M . £ Byvoegz. ) Men
heeft in de laatfte eeuw , Wilgeboomen gezien
die hol waren , en negenvoeten mid-
delyn hadden , dat is te zeggen , die zeven
en twintig voeten in omtrek befloegên , en
afle jaren bloeiden.
De Hfeer Ed. Stone, heeft onlangs'in het
drie en vyftigfte deel van de Phüofophifch'e
Transaéliëh ( Obfèrv. X X X III.) liet nuttig
gebruik bèfchreeven , van den fchors der
Wilgeboomen tegens de koortzen. Deze
fchors die zeer bitter is , gedroogt zynde',*
en vervolgens tot poeder gebracht,, eii op
dezelve wyze alk de Kina-Kina , ingegeven
zynde, doet de koortzen ophouden ; uitgé-
zondert de derdendaagfche koorts., en de
herfftkoorts , die dit nieuwe poeder wel
doet verminderen', maar niet wegneemt:;
het vernietigt haar n ie t , dan wanneer men
het met de Peruviaanfche fcho rs , vermengt.
•
Alle de loorten van Wilgen- en Populieren
hout , in graauw papier gedroogt zynde',
verwen het zwart , ’ t geen op het violet
trek t, dit fchynt aan te- duiden dat het een
ftbffé bevat, welke bekwaam is om in do
verwkonft gebruikt te-worden;
W IN D . f (Byvoegz.) De Winden zyn
niets anders als de voorgedreven en beroerde
lu ch t, en die van de eene plaats naar dé
andere ,A in een geregelde voortgang , overgaaf.
W IN D " . 4 419
De Paffaat-Winden zyn ftandvaftig, o f
altoos durende*
De Regelmatige-Winden verwifleleri beurtelings
; zy zyn zeer gemeen tuflehen de Kuft
van Zanguebar en het Eiland Madagaskar';
men^ geeft hen den naam van Moujjbns, en
de Engelfche noemen hen te recht Winden
des Koophandels. Z y waaijen inderdaad',
Zuid-Ooft van de. maand Oétober tot in
Mey ; en Noord- W e f t . van Mey tot in
Détober.-
De Land- en Zee -Winden behoren tot
het getal der Regelmatige Of beurtelings ver-
wijfeiende♦ -
De Veralrderlyke-Winden zyn d ie'gen e,-
wélke geen richting hébben , noch geene
bepaalde during, ’ t zy ten opzichten van de
plaatzen, ’ t zy ten opzichte van de tyden.
De Algerfieene-Winden' zyn Paffaat-Win-
den^ en men kan hen niet wel als zoodanig
befchouwen , dan alleen'in de volle Zee;
want naby de Kuften en op het Land, worden
zy door de Byzondere'-JVinden, door de
Bergen, Wolken , .enz. afgebroken. "
De Byzondere-Winden bevatten allé de
andere , uitgezonden de Aïgemèene-Paf'aat-
voinden.
Dë voornaamfté'oorzaak'der Winden, is
dé' hitte der Zon ; vervolgens de. bewee-
ging 'van ronddraaijing van de A a r d e o f van
weeging op de Maan , de dampige uitbarstingen,
enz.
Bladz: 847, i (ie- kolom, regel 70. In hec
jaar 1755 , in het begin van de maand July,
gedurende een der Ohweders, die de zware
hitte in’Beyeren' verwekte , deed een geweldige
Donderflag, een geheele'Wolk nedes
ftorten , deze rechte zich-loodlynig, en
'vormde een hoos. Deze draaikolk-Over een
Vyver gaande , zoog ’er al het water uit',
en hefte het tot eene verbazende hoogte op;
vervolgens vérftrooide zy het met zoo veel
geweld , dat het naar eene dikke rook geleek.
De Wolk wierp in ’t voorbygaan,
eenige huizen en verfcheide boömen ,om ,
welke verre weggeworpen, wierden. Een
andere verheveling welke-byna gelykvor*-
mig was , ontftond naby de Ooft-Zee, op
den 17de Auguftus van het Jaar 1750: dit
H hh 3, ■ wak