364 S Y S J E .
gen van alle de ftoffen ondericheiden kon-,
die men het aanbood : het vormde vervolgens
van lofle Letteren ,. alle de woorden
die de Aanfchouwers begeerden , het wees
zeer nauwkeurig, door middel van Cyffer-
S Y S J E .
letters die-het uitkoos , het uur en dè minuten
van een Horologie aan; het maakte de
vier regelen van de Rekenkonft , met de gebrokens.
T A B A -
T A B A C O S of P O L Y L T . T A B A K .
T A B A C O S ®f P O L Y L T . De
Spanjaarden die in Mexiko woonen, geeven
dezen na-am- aan Hukken R ie t , welke drie
voeten lang, en met een-mengzel gevnlt
zyn van Tabak , vloeibaargemaakten Amb
e r , Speceryen, en andere zeer verhittende
Planten. Z y ontfteeken dit Riet'aan het
éinde, en zuigen door het andere, den rook
Bjaj den mond , waar van de verdoovende
kracht , hen in flaap doet vallen , met hen
alle gewaarwordingen van vermoeidheit en
arbeid te ontneemen : dit is de Opium der
Mexikanen,
T A B A K , ( jByvoegz. ) Het is minder
door de verfcheidenheifder bladeren-van den
.Tabak, dan door de bereiding die men hen
doet ondergaan-, (jmet ’ er Siroop van Suike
r, o f Water vari Roozen- o f Violethout,
enz. 'onder te mengen ]>, dat men daagt om
verfcheidenhedeh onder de foorten van T a bak
voort te brengen , welke onder de by-
namen van Canajfer , St. Vincent, Porto-
Rico , BrazUjaanfche , en z ., bekent zyn.
Die van Havana en Sivielliën , die gemeene-
lyk SpaanfcheTabak genoemt word; bereid
men , zonder eenige welriekende Drooge-
ryen,
" Men breBgt geen Tabak uit Azia , en by-
zonder geen Chineefche in Europa , over ,
alwaar men deze Plant meenigvuldig aankweekt
en gebruikt. Zou de Tabak van dit
Land, zoo goed niet zyn als de Amerikaan-
fche?f
Men maakt. in Europa , in Turkyen , in
Perziën, en zelfs in China , van pypen gebruik
om den Takak te rooken : maar de
Caraïbers van de Antillifche Eilanden, b e zitten
een andere zeer zonderlinge gewoonte,
die zeer fehadelyk voor den reuk' en het gezicht
is. Z y befluiten eenige blaadjes Tabak
in eenige boomfchorffen, die zeer glad,
buigzaam, en zoo dun als papier zyn ; zy
voimen hier een rol van, die zy ontfteeken,
en den rook in den mond zuigen , hier op
fluiten zy de lippen , en doen , door middèF
van een beweeging der tong tegens het gehemelte
den rook door.de neusgaten uitgaan
: op de beide Sehier-eilanden Van Iri-
diên , en op de Eilanden van den Indifchen
Oceaan , rooken byna alle de Afgodifche
Volken Chirontes o f kleine rollen van T a baksbladeren.
De Mahomechanen, in het
Land van denMogol.en door geheel Indiën,
rooken door middel van een dubbele-gorge-
l e t , de eene dient om den rook door het
water in te zuigen , en de andere om den
Tabak en een brandende kool te bevatten.
De- rook van den Tabak is door dit middel,
veel zagcer en aangenamer. Z y mengen ’ er
zomtyds de bladeren van de Bangue onder ,
die zy Ganja noemen , en die zy zeer beminnen:
zie- B a n g u e .
Deze Plant, dient tot een geneeskundig
gebruik voer den eenen , en alleen tot louter
vermaak voor den' anderen ; dè weelde
ofmode, h e e ft’ër alle Volken toe verleid,
met zich van Amerika tot Japan, uit te breiden.
De foorten van Tabak die men thans
in de Franfche Karotmakeryën gebruikt,
zyn die van Louifiana, Virginiën , Vlaanderen,
Holland, de Paltz , de Elzas, Poolen,
deükraine en de Levant. Het moet
waar zyn dat de redenen welke ons beletten,
( de Franfchen) , om ons zelven deze koopwaar
te verfebaffen , gelyk voormaals, zeer
gewichtig zyn. Ik wenfchte onkundig te
z y n , dat men in het Jaar -175° i fchattej,
dat Marylfcnd en Virginiën , de Engelfchen-
allé jarerr, meer dan hondert duizend vaten
Tabak uitleverden, waar van zy ten naaften
by de helft tot hun byzonder gebruik behouden,
en een groot gedeelte van het overige ,
naar Vrankryk voeren , ’ t geen hen ’s jaar-
lyks , met een zom van negen miljoenen ,
en twee maal hondert duizent livres Franfch'
geld verrykt. Door de bereiding , die men
den Tabak doet ondergaan , en; waar van
men , een omftandige befchryving , in het
Woordenboek der Konjhn en Rhnd'Jitrken,
vind , zoo fchynt h e t , dat men den Tabak'
als een half verrotte -groeibare zelfftandig-
heit befchouwen kan.- Waarom maakt men
van onze'lnlandfche Planten geen gebruik f
men heeft ’er eenige onder, die veel aangenamer
niespoeders verfebaffen , en waarvan
Z z 3. ' „ hetl