W A L V I S C H . W A N D L U I S .
W A L V I S C H . ( Byvoegz.) Bladz. 79$.
jfie kolom , regel 30. in de Zeën die de
Eilanden Feroë befpoelen , ziet men ver-
fcheide foorten van deze Walviflchen , die
de Viflchers van deze Eilanden , welke zoo
ftout als* de Wilden niet z y n , niet durven
aantallen. De gevaarlykfte van alle is die
gene , die zy Troldwald noemen, die dik»
wyls hunne Barken omwerpt, o f die haar
opheft met ’ er onder door te zwemmen, en
haar op zynen rug, even aFs op een Rots,
epgeheeven houd. Deze Viflchers hebben
echter een geheim uitgevonden om hen te
verwyderen , ditbèflaat,hier in , dat zy Bevergeil
tuflehen de planken van het voorlle
gedeelte van hunne Barken plaatzen^ de onaangename
reuk die deze zelfltandigheit van
zich geefc , en die zich aan de Walviflchen
doet gewaar worden , welke een zeer fyne
reuk hebben, doet hen aan Ronds de vlucht
nemen. De Kamtfchadalers , kennen geen
andere wyze om de Walviflbhen te vangen r
dan om hen. met vergiftige pylen , te, door-
fchieten. Men heeft zedert eenige j'aaren
opgemerkt, dat deze Viflchen zich gaarne
in de Zeën van Kamtfchatka onthouden ^
men ziet ’ er zeer groote in ,. die zomtyds
de oevers naderen ,. en hunnen rug , boven
het water verheffen , om dat He Koeken en
Meeuwen, op de Schelp viflchen zouden kon»
nen aafen , die zich aan hun lichaam hechten
, en hen zeer kwellen.
W A N D L U I S - , ( Byvoegz.) Dit is eén
geflacht van infeéten , ’ t geen drie leedjes;
ih de voeten , vier vleugelen , de boven (te
voor een gedeelte fchubachtig en vliesacht
ig , en de fprietendun heeft, deze zyn veel
langer als het ho ofd, en uit vier o f v y f '
leedjes , te zamengeftelt: deszelfs fnuit is
naar beneden gekromt. In ’t algemeen , hebben
dit fbort van Infeéten , eenen,kwaden
reuk.
De mannetjes^ en w y fje s , paren met de-*
ffaarten naar elkanderen gekeert ; dat is te
zeggen , dat hunne hoofden in een rechte^
ly-n van elkanderen afgewend zyn zomtyds*
is het mannetje op het lichaam van het wyf-
je geplaatll.
Bladz, 794, ide kolom, reg.. 7. van onder.
De Chineezen beminnen den reuk van dit
Infeét. Ieder Volk heeft, gelyk iederMenfch,.
zyne byzondere fmaken en grilligheden.
Bladz. 795, ijle kol. reg. 6. Een Weet-
gierigen , heeft de volgende proefneming
gedaan : hy leide zich in een open bed
neder , ’ t geen aan den' zolder in ’ t midden
van een kamer,, opgehangen was , waar in
men geen huisfieraden had. Hy plaatfle een
Wandluis op den vloer , die , waarfchyne-
lyk door den reuk geleid wordende, eenigen
tyd in twyffel geftaan heeft over de middelen
welke zy in ’ t \yerk moefl Hellen om in
het bed te geraken : zy heeft eindelyk bè1-
floten om tegens de muur, langs den kort-
jften weg.., op te klimmen; zy heeft dus den
zolder bereikt, en altoos een rechte lyn gevol
g t , om Ixo ven het bed te koomen , wanneer
z y deze hoogte bereikt had , zoo liet
zy zich op den neus van den Waarnemer^,
nedervallen. Welk eene fchranderheit van
natuurlyk begrip, en welk eene fynheit van
reuk l De Haat-van Masker in de Wandluizen
, verfchilt van het volmaakte Infe&niet,
dan alleen , dat het eerde geen vleugelen
heeft.
Bladz. 796. ijle kolom, reg,. 10. De roo»
de Wandluis der Tuifien , heeft gewonelyk
alieep fchubachtige fcheden, geen vleugelen
en geen kwadén reuk.
Idem, reg. 18; De Weegluis-Vlieg heeft
een eironde gedaante , en een afchverwige
kleur,, en is met zwart en bruin gelpikkeltr.
zy heeft twee groote ronde oogen ; hare
fnuit is dik , boogswys , naar beneden gekromt,.
en lleekt hevig: de vier leedjes van
hare fprieten zyn vry lang. Men ontdekt
mede twee oogen op het achterfte gedeelte
van den k o p ; hare fcheden zyn geheel vlies—
achtig^kmiflen elkanderen Iterk, en bedekken
1
W A N D T I K K E R T J E . W A N S C H E P Z E L .
ken de vleugelen ; haare pooten zyn zeer
lang. D it Infeft vliegt zeer wel , en men
vind het dikwyls in de hulzen: wanneer men
het tuflehen de vingeren houd , zoo geefc
het eenen kwaden reuk van zich , en maakt
eenig geraas met zyn borft te verfchuiyen*
Het Masker van de Wandluis-Vlieg , vind
men mede in de huizen: het gclykt naar een
Spinnekop , die met fto f eiuonreinigheden ,■
bedekt i s , men zou het voor een kleine
Aard-Mot aanzien, welke voortgaat. Wanneer
men het met een veder aanraakt, zoo
valt het ftof en de onreinheden gemaklyk af;
en men ontdekt alsdan hét kleine D ie r , ft
geen verflindzuchtig is , en de andere Infec-
ten e e t , die het ontmoet; het verféhoont
zélfs de Weegluizen der bedfteden niet. Men
heeft mede de Wandluis-Vlieg met roeide pooten.
' Idem, reg. 7. van onder. De Karthuizer-
Wandhiis , wier rug melkwit is , vind men
op den Krnisdiftel.
.Zie de Verkorte Hifiorie der Infecten van
den Heer Geoffroi, waar in men eene be-
fchryving van zeven' en zeventig foorten van
Wandluizen vind1, welke men alle in de na-
buurfchap van Parys ontmoet. Men onder-
fcheid vooral de Gedoomde Wandluis , de
fchoone Roode Wandluis , die zoo gemeen
in Champagne is; de Wandluis met een bek,
de Wandluis met Krabben-p&oten , die men
in de Boflehèn vind ; de Naald-Wanctluis,
die over het water loopt; eindelyk èeNau-
coris : zie W a t e r - S c h o r ê io e n ,
W A N D T I K K E R T J E , Pedicu-
luspulfatorius. Een menigte Lieden hebben,
zonder dit Infeft te kennen , ft geen, met
in het hout te arbeiden, het gciuit van een
horologie naarbootft, gedacht, dat deze kloppingen
o f tikkingen, door een foorc-van Spinnekop
, o f een iborc van Hout-Luis veroorzaakt
wierden. Eenige hebben het zelfs
den akeligen naam vaft Uurweck des . doods
gegeeven, Horologium mortis ; ma-arditge-
lu i t , word alleen door den arbeid van een
Torretje vóortgebracht, ’ t geen men hlop-
torretje noemt.
•W A N S' C T-I E P Z E L . (Byvoegz. )
Bladz. 797, ade kolom, reg. 1. ( Een dezer
was de Cycloop , waar van de Heer Eiler,
Medelid van de Akademie van Beiiyn , een
beföhryv-Eng-' gegeeven- heeft.-: Men veTbeel-
4191
de zich' een Kind van negen maanden, ’ t geen
twee voeten en vier duimen lang i s , en een
verbazend groot hoofd , en een verfebrik-
kelyk aangezicht h e e ft, waar van het breed
en hoog voorhoofd, in ft midden een roodachtig
oog h e e ft, zonder wenkbraauw o f
oogfchellen, maar het gene Zeer diep in een
vierkante opening ingezonken is , en dat on-
middelyk boven dit oog een uitwafeb heeft,
ft geen natuurlyk een mannelyke roede verbeeld,
die'van een hoofdje, een voorhuit,
en een pisgang voorzien is ; verder het deel
onder den nek met hair bedekt , en men zal
het denkbeeld van een der ongemeende Wan-
fchepzelen hebben; ten minften leert het ons
dat het een voortbrengzel van een ontvan-
ging is , waar van de werktuigelyke deeleh
ontftelt zyn , enz. Zie V r ü c h t b e g i n -
z s t en F f f i i v s . )
Idem, reg. 6. van onder. Men heeft mede
Wanfchepzelen , in het Ryk der Planten.
Voor ft overige , zyn deze voortbrengzelen
die zoo ongemeen, zoo tegenftrydig » e t de
narauriyke order der zaken z y n , van die af-
wykingen die mede hare wetten hebben, en
die men tot zekere grondbeginzelen kan brengen,
metdiegfene te ondericheiden , diezich
vereeuwigen, ft zy door de zaden, ft zy dóór
de griffelingen , van die gene, die alleen
yoörbygaande zyn. De Wanfehapenhéden
die zich vereeuwigen, zyn zulks in den oor-
fprong ; en , om dus te fpreeken, in'het
TOigwerkeiyk geftel van de zaden der Plant ;• ■
tot deze behooren de ingefneden en gekronkelde
bladeren , enz. De naam van Wan-
fehepzel, voegt- beter in de Planten aan de
onregelmatigheden welke van de menigvuldige
verplanting,- en een byzondere aankweking
afhangen; gelyk de dubbelde bloemen,
enz. Dé Wanfchapenheden die zich niet
vereeuwigen, en die van toevallige o f kort-
ftondige oorzaken afhangen., d ie , wanneer
de Plant ontwonden is , haar eerfte tuigwer-
kelyk geftel ontzetten, gelyk zulks de. ziek-
ten's ,. de hitte , de koude , een,te groote
overvloed o f gebrek aan fappen, de fteeken
der infeiSïen , de kneuzingen en natuurlyke
griffiugen doen, behouden de naam van Wan-
febepzefen: tot deze behoren de knobbels o f
uftwaflehen', de ohderfilyfzelen, de galno-
tèh , zekere Vlakkingen van het lo o f , en
andere foortgelyke gebreken. Alle de dee-
leti der Planten, zyn aan eenige gvan deze
wanfchapenheden onderworpen , dle inplaat-
G g g 2 z ' nS >