A M A N D E L B O O M , ( % . ) -Men
fchac dg Amandelen voedzaam; maar zy zyn
moeyelyk o,tnj< te; v.erceeren , wanneer men
’er-te veel van eet;. -Men maakt ’ er met
fuiker verfchillende bereidingen v a n , 1 als
maflepainen en macaronfen. Men confyt
de groene Amandelen noch even als.'.de
Abrikozen : wanneer zy ryp en droog zyn
maakt men ’er Amandelbrood:, gelnikcrde
Amandelen , enz. van. ' Wanneer men in
een pint Amandelmelk die êenigzitis dik is,
op het vuur twee rponden fuiker laat fmellen
, zoo zal .men de Siroop van Orgeade
bekomen, die, men zomtyds niet water van
Qrapjcblöesfem geurig maakt.
A M B A I B A o f K a n o n h o ü t .
Dit is een Braziliaanfche Vygenboom:; zyn
hout is wit., zacht, en gemakkelyk om te
klieven: de ftam is in zyne geheele lengte
hol; men gebruikt hom om ’er gooten- en
buizen van te maken: by fchiei eenige takken
aan zyner; top uit. Zyne bladeren zyn
breed , zenuuwacl]tig , ingefnedcn , groen
aan de. boven, en graauwaehtig aan de onder
zyde. D e bloemen- komen uit'het öp-
perfte gedeelte van den ftam voort, en hangen
aan een kort yoetfteeitj,e in een- getal
van, vier o f-vy f: hare gedaante is kegel vormig
; zy zyn van zeven tot negen duimen
lang , en ’er yolgen Amandelen op, die goed
om tere,eten; zyn.,
Herppperfte gedeelte der holligheit van
den ftam., bevat gen fport van merg ’t geen
de Negers op hunne wonden leggen. Het
inwendige vlies van het hout. gerafpt zynde,
geneeft de .kankerachtige verzweringen, zoo
z y niet pplcachng z y n ; zy verdwynen ten
einde van acht dagen., wanneer men dit
poeder des Morgens-en des avonds ververfcht.
Het: vafte .zout ’t geen het hout ye'rfchaft,
is van vepl nut,,om de wyn van het fuiker-
r ie t te .zuiveren ,eu te doen giften : moge-
ïyk.zou:b et, volgens Barrere, dienen kon-
nen, om .glas en' zeep te maken , en van
•eeni-g nut tat,het,.wit maken van het lyn,.
w.nat zyn. De Ambaiba geeft uit de infny-
dingen ip zyn ftam, een zameturekkent olie-
aphti-g vpcht.rui-t. -
A M B A I T I N G A . QByv.') Zyne takken
.zyn roodachtig: zyn hout is van een
zeer yaft.. zamsnvlechtzei : zyn vrucht is
breed, zoo lang als een band, góed en zoet
van lm aak, Men trekt uit den Ambaitinga -
een olieachtig vopht. y Ray , Hiftorie der
Planten'.
A M B A L A M . QByv.~) De Stam van
den Ambalam is zeer d ik; zyne wortelen
zyn lang en vezelachrfg, zyn; hout glad, en
zyn fchors- dik: zyne takken fpreiden zich
verre uit: de grootfte derzelve zyn gfaauw-
achtig; maar de kleinfte zyn groen en met
een blauw fto f bedekt. De 'bladeren zyn
klein, onregelmatig, in paren by elkande-
ren gefchikt, langwerpig,, zenuuwachtig yen
groen. De loten der groote' takken brengen
een groot getal bloemen voort, die uit zes
fpitzc, harde en blinkende bladeren te za-
mengeftelt zyn. Wanneer zich de bloemknoppen
beginnen te vertonen,. zoo verlieft.
de boom zyne bladeren, 'en brengt géén andere
voort, voor dat de vruchten gezet zyn.
Het is noch een aanmerkenswaardige: by-
zpnderheit dat de geheele oppervlakte van.
de vrucht, met houtachtige en bewëegbare-
vezeld raden bezet is.
A M B A R E . Dit is een liöoge en dikke
Indiaanfche boom, waar van de bladeren
naar die van den Nootenboom gelyken,
zy hebben een aangenaame grbene kleur,
en zyn met fchoone zenuwen doorzaait: zy ne
bloemen zyn klein en wit; zyne vruchten
zyn met een kraakbeenig en hard merg
vervult, ’t geen met zenuwen doöfftréept
i s , men eet h e t ; zecht Lèmeiy , om deu
eetluft te verwekken, en de gal’uit tedrv-
ven.
A M B E L A . Deze groote Boom Öfpeid
in Perziën en in Arabiën , en word door
de Indianen Cbaramei genoemt. Men on-
derfcheid ’er twee foorten yan: die van het
èene is zoo gröot als de. Mispelboom, en
groeit aan'den oever der Z e e ; zyne1 bladeren
gelyken naar die van den Peèrenboom,,
en zyne vruchten naar de hazelnooten , maar
zy zyn hoekachdg en rinsachtig; men kbn-
fyt haar wanneer z y ryp zyn , en eet haar
met zo u t: die van het andere foort groeit
midden in het land : zyne bladeren zyn kleinder
en zyne vrucht is' veel grooter. De
Indianen koken zyn hout met het Sandelhout,
en maken van dit afkóokzel tegens
de koorts gebruik.
De Schors van den wortel der beidé foorten
, geeft een purgerende melk u i t , die
men aan. de Engbprftige , met een vierdeioots.
1'oots fap vangeftootenMoftaartzaad ihgeeft.
Men ftuit de te geweldige werking van dit
purgeermiddel, door een afkookzel van
R y f t , ’t geen zuur geworden is.
A M B I A . Dezen naam, geeft men aan
een Indiaanfche Bitumen , die vloeibaar en
geelachtig i s , en waarvan de reuk.die van de
Gom Tacamahaca evenaart. De Ambia, is een
foort van vloeibare Barnftêen : men maakt
’er in Indiën gebruik van om dé Schorft te
genezen.
A M 35E R P L A N T . M u s k u s z a a d ,
A b e l -Mo s c h ,. of.BAMiA . ( Byvoegz.)
Dit is- .de. Fluvieeiacbtige Indiaanfche iMaluwe.
Deze Plant groeit, op-.de Antillifche
Eilanden., ren vooral in Arabiën en in t -
gypte, alwaar het gemeene V o lk , haar zaad
tot poeder brengt, : en met dat van de Köf-
fybonen vermengt, om haar hoofd-,en maag-
verfterkende te maken. •
Men geeft medé dë naam van Amberplant
aan de Zwarte, ja c ea , ’t geen een foort van
Plant van het Geflacht der Kóorenbloem is:
zie dit woord. Hare bladeren gelyken naar
'diefden C ichorei: ..haar .fteel is getakt ; en
brengt bloemtroffen métfchubachcigé hoofd-
-jes voort , deze bloemen hebben een pur-
■ penichtige, kleur en een zeer aangename reuk:
dit. is om eig.enclyk te fpr.ekén de. Wilde Amberplant
, jacen nigra pratenfis. Z y groeit
in dé Weiden en andere onbebouwde plaat-
zen.
A M B R O Z Y N : zie T hee o f M e s i -
k a a n s c h e iA mb r o z yn , en D ruiven*
k ru id . Men-geeft mede de haam van Ambrozyn
( Ambrofia) , aan een foort van Plant
die het middelfoort uitmaakt, tuflchen. de
Geele Amaranth en het Wormkruid. Hare
hermaphroditiefche en onvruchtbaare ‘bloemen
, zyn van de vrouwelyke tafgefcheiden ,
en in omkleedzelen by een verzamelt, die
in airen aan de toppen der takken , by een
gefchikt z y n , waar tegens de vrouwelyke
in trosjes , in. den fchoot der bladeren by el*
kanderen gefchikt zyn , die onder de airen
ftaanyde vrouwelyke. bloemen: hebben geen
kroon , maar zy hebben twee ftyltjes. De
dnderfte bladeren van eenige: foorten van
Ambrozyn , ftaan tegens el-kandéren over,
en de andere zyn beurtelings geplaatft.
L A K , Pbytolacea Americatm, maiori fru&ti.
Deze Plant is uit Virginiën oorfprónkelyk,
en word in eenige Europifche Tuinen aangekweekt.
Haar wortel is hartlevende, w it,
een voet lang ; en vier duimen dik: haar
fteel, die ter hoogte van v y f voeten opfehiet,
,is dik , rondachtig., ftevig en getakt: hare
bladeren.zyn breed, zagt in ’t aanraken, en
byna in gedaante gelykvormig aan die der
Nachtfchade. De bloemen .die ,aan de toppen
voortkomen , zyn rooswys , van een
bleekroode kleur, en in trosjes by elkande-
ren. gefchikt. Hare {lampers veranderen in
zagte Beziën die rood ouder het ryp.en worden
zyn , en eenige zwartachtige >zaden bevatten:
men trekt uit deze Beziën een purperkleurig
fa p , ’ t geen dienftig tot de vervrkonft, en
cèn goed purgeermiddel is.
, A M E R I K A A N S C H E K A I. A-
B A S B O O M , ite K a i -a b a s b o o m .
A M E R I K A A N S C H E T E E R .
Deze naam geeft men mede aan den harft
Chibou , waar van wy op het artikel Gomboom
gefproken hebben.. Zie dit woord.
.A M E T H I S T , ( Byvoegz. ) ' Dit foort
van edelgefteente ; ’t geen men mede Bis-
febopsfteen no emtis '-z ed e rt langen tyd bekent
geweeft; de Amethlft was de negende
in order, op den Borftlap van den Hoogen-.
priefter,en de naam van Ifafchar was op de-
•zelve gegraveërt,
Men vind de Amethiften zomtyds in holle
tof gehamerde Agate Keyeti : men heeft hem
dn Spanje in een. Berg, twee uuren van V ic ,
in Katalogne-, en in .het Graaffchap Kerri,
in Ierland , alwaar men ’er een vry fchoone
rMyn van ontdekt h e e ft, die. door een Ge-
noodfehap ’ t geen hier toe opgerecht is bearbeid
word.:,
Zedert eenige jaren verkoopt men te Pe-
-tersbvirg een menigte Juweelen , onder de
naam van Wttte Amethiften: deeze Steenen,
■ die men in de Staten van de Keizerin van
Rusland vind, hebben een doffe doorfchy-
, 'nentbeic, en zyn even als geftreept , iof ge-
barften : zy worden fterk gezocht, fehoon
zy weinig bevalligheit bezitten. Men heeft
ten onrechte voorgegeven , dat deze Steenen
de dronkenfphap belette , en het vergift
wederftonden. De prys der Amethiften ver»
fchilt zeer veel,/die der Oofterfche-vermeerdert
in een Arithmetifché voortgang, die pp
D a / zynë
A M E R I K A A N S C H E D R U I F of