Men heeft er 15 kcrken en 5 hijkerken , ztjnde de k er k der Min-
de rhroe de rs te Weert , eene te Swar t b r o e k en eene te Tunge
l ro y, welke gczamenlijk bediend worden door dertien Pastoors ,
twee Vicarissen Desservantcn en vijftien Kapellanen. , Men telt er
ongeveer 20,000 zielen , onder welke 15,000 Communikanten.
WEERT, gem. in het graafs. Horne, prov. Limburg, arr. Roer-
•rnond, kant. IFeert (15 m. k., 3 s, d.); palende N. ajn de gem. Ne-
derweert, O. aan Baexem en Hunsel, Z. aan de Belgische gem. Ha-
mont en BocbolL, W. aan de Noordbrabandsche gem. Budel en Maar-
lieze.
Deze gem. bevat de st. We e r t , benevens de geh. L e u k e n ,
S w a r t b r o e k , Tunge l roy, Moe s e l - K e e n t , . Al t-We e rt , Bos-
h o v e n , Hushoven en Laar, beslaat eene opperviakte, völgens het
kadaster, van 9908 bund. 45 v. r. 15 v. ell., waarouder 9582 bund.
98 v. r. 10 v. ell. belastbaar land ; telt 1092 h., bewoond door
'1256 huisgez., uitmakende eene bevolking van 6690 imv., die meest
hun bestaan vinden in den landbouw en veeteelt , en wel voorname-
lijk leggen de buitcnlieden zieh toe op het mcsten van kalveren , die
wekelijks per as of schip naar Maastricht, Aken en Luik vervoerd
worden. Ook dry ft men er veel haudel in jonge paarden , alsmede
in hout. De haver is er van egne goede hoedanigheid en wordt alom
gezocht. Men heeft er zes bierbrouwerijen , eene zeepziederjj , twee
zoulkeeten , eene hranderij , vier leerlooijerijen , drie blaauwverwerijen ,
drie tabaks-, een .snuif- en cigaren-, twee koussen- en drie boedenfa-
brijken, vier koren-, eene run- en drie oliemolens.
De stoifglijke belangen dezer gemeente hebben, door de sedert meer
dan dertig jaren plaats gehad hebbende en onophoudend voortgezetle
ontginningen van heidegronden , welke voornamelijk tot dennenbosschqn
worden gebragt, eene ten algemeenen nutte strekkende bevordering on-
dergaan; terwijl thans, zoo voor rekenibg van de stad als van bijzon-
dere personen , door het aanleggen van wateringsbeemden in het gemis
van genoegzaam voeder voor het, tot bemesting noodige , vee, zal worden
voorzien , en ten gevolge daarvan de landbouw , de voorname bron
van welvaart aldaar, in een meer günstigen toesland zal worden gebragt.
Bijna op ieder geh. vindt men eene schans, omtrent het midden
der zevcntiende eeuw aangelegd, met wallen en grachten omringd ,
om het vee- en de goedereü tegen roovers te beveiligen.
De in w., die er op 6 n a , allen R. K. zijn, onder welke men ruim
4900 Communikanten telt, maken eene par. ui t , welke tot het apost.
vie. van Limburg, dek. van Weert, behoort. Zij heeft eene kerk,
zijnde de parochiekerk te Weert , drie bijkerken , als : de kerk der
Paters Minderbroedcrs te We e r t , eene te Swar tbroek en eene te
Tunge lr oy , en zeven kapellen : als eene kapel van het Missiekruis,
eene kapel bij de Zusters Birgittinessen, beide te We e r t , eene te
Bos ho ve n, eene te Hu s h o v e n , eene op Laar , eene le_ Al t-
We e r t en eene te Leuken. De par. wordt bediend door eenen Pas-
toor, vier Kapellanen en twee Vicarissen-Desservanten, van welke een
te S w ar tbroek-en een te Tun gel roy de dienst waarneemt. In het
jaar 1559 kwam als Pastoor te We e r t L eonardos van O e t e r e , die tot
de nieuwe leer overhellende en de mis verachtende, in de predika-
tien , welke hij tot twee en drie nren lang rekte, velen tot zijn ge-
voelen overhaalde. De Bisschop van linjk verwijderde hem van daar
en deed hem door een R. K. Pastoor vervangen. Door de bemoeijin-
gen van de Hervormingsgezinden werd echter cen Pastoor nil Thorn ,
T homas genaamd , in bediening gcsteld , die , hoewel hij de Kalholijken
bestuurde, daarna, toen, in 1566, de Hervorinden de overhand hadden ,
liun Predikant bleef. De Hervormden hadden deslijds te W e e r t zoo zeer
de overhand genomen , dat er weinige R. K. waren overgebleven , zelfs
was de Pastoor, P e trü s M osanos , de nieuwe leer toegedaan en waren
eenige Priesters, op zijn voorbeeld, er mede loe overgegaan. Dit ging
de Bisschop van Roermond, L is d a n o s , in het jaar 1570 , (.ekeer, door
hen,.die de vergaderingen der nieuwgezinden bezochlen , in den ban
te doen en , in Februarij des volgenden .jaars, hunne boeken op de
markt openlijk te verbranden. In 1583 kwam hij nogmaals te W e e b »
en gebood , dat eenigen , die vroeger in den ban waren gedaan en
te W e e r t gebleven waren, indien zij niet tot het R. K. geloof terug
keerden, zouden gebannen worden. De Weertcnaars deden daarover
beklag bij den Graaf van M e e r s , die destijds, in naam zijner echtgenoot,
over W e e r t gebied voerde, en zieh de zaak der inwoners
aantrok, doch door den ijver van den Pastoor waren e r , in 1o84 ,
4160 die het Paaschfeest vierden , terwijl er in het vorige jaar slechts
1800 geweest waren. In 1597 deed de Bisschop van Roermond er
nog eenigen die de nieuwe leer waren toegedaan, het land ruimen.
Aangezien de Pastoor van W e e r t , in 1787 , het plakkaat van Keizer
J o z e f 1 , over de echtscheiding niet wilde aflezen, werd hij voor het
hof van Roermond gebragt en den 29 Januarij in zijne bediening ge-
schorst doch, op een verzoekschrift ten zijnen behoeve ingediend en helwelk
door bijna alle Weertenaars onderleekend was, kwara de hofbode
den 26 Mei de tijding brengen , dat hij weder was aangesteld , waarop
hij op Pinksterdag plegtig werd ingebaald.
De 6 Protestanten , die men er aantreft, behooren tot de gem. van
Roermond.
Men heeft in deze gem., een Col l egi e van midd e l b a a r on-
derwi j s , eene Kos t sc hoo l voor J.onge jufvrouwen en zeven
lagere scholen, als: eene S tadsscho o l , eene Arm e n s c h o o l voor
me i s j e s bij de Zusters Birgittinessen te W e e r t , eene school te
Hu s ho v e n , 6ene te L e u k e n , eene te Mo e s e l -Ke e n t , eene
te Swa r t b r o e k en eene te T n n g e l r o y . Deze scholen worden ge-
zamenlijk gemiddeld door een getal van 780 leerlingen bezocht.
De stad W e e r t , W e e r d t of W e e r d , ligt 9 u. N. van Maastricht,
4 u. W. ten N. van Roermönd, aan de Zuid-Willemsvaart en wel
van dat gedeelte dat tot het Canal du Nord behoorde , belwelk de
Schelde , de Maas en den Rijn zou vereenigen.
Het moet eene zeer oude plaals zijn , want men zegt dat zij reeds
in het jaar 693 door de geloofspredikers W ilm b r o r d en S w it b e r t o s tot
het Christelijke geloof is bekeerd geworden , en dat de H. O da er in
het jaar 712 eenigen tijd verblijf gehouden heeft. -
Bij de blijde inkomst van J acob I Graaf van H orn e , van 2a Februarij
1482 , werden den inwoners van W e e r t en Ne d e r w e e r t onder-
scheidene regten en vrijheden beloofd , gegeven of gewaarborgd.
W e e r t , met Ne d e r w e e r t , We s s e n en L e g r e r o y en andere
daarvan afhankelijke plaatsen, had eertijds de Graven van Horne tot
hunne Heeren en toen deze waren uilgestorven , ging het wel tot andere
erfgenamen over, maar bleef als heerlijkheid tot Opper-Gelder
behooren. De Prinsen van C h im a t hebben het geerfd van E rnst
DoraiNicos, Prins van C h im a y , die in het jaar 1686, als Onderltoning
van Navarre, te Pampelune overlecd j het graafschap Horne, waar-
vari de Graven hunnen naam onlleenden, ging echter tot het bisdora
XII. D e b e . I 1 5