WIEMERS (DE), trekvaart in Fivelgo, pro v. Groningen, Zie Wu-
m f r s (De).
WIEMERS (DE), water, prov. Friesland, kw. fFestergoo , griet,
ff'ymbritseradeel. Zie W y m e r s (De).
WIENE, geh. in Twenthe , prov. Overijssel. Zie W e d d e h o e n .
WIENE-EN-ZELDAM, bums, in Twenthe, prov. Overijssel, arr,
en 2 | u. Z. van Almelo, kant. en 1 W. van Delden, gem. Ambt-Del-
den; met 133 h. en 910 inw. Uok is er eene school, welke gemid-
deld door een getal van 130 leerlingen bczocht wordt. — Deze buurs.
uiaakte vroeger de markte van Weddehoen-en-Cottwijk nit.
WIENONGAN, distr. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java ,
resid. Passaroewang,
WIER, d., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Menaldumadeel,
2 | u. N. W. van Leeuwarden, ruim J u. W. N. W. van Berlikum. Men
telt er 34 h. en 230 inw., die in den landbouw hun bestaan vinden.
Weleer lag dit dorp aan zee en werd toen waarschijnlijk bewoond
door visschers, die door de Wierzijl gemakkelijk in zee konden körnen,
en van daar hunnen visch , door de Ried, naar Franeker en
elders brengen.
Yermoedelijk heeft het wel aan die vroegere ligging zijnen naam te
danken. Men denke hier aan het zoogenoemde zeewier, zijnde een
zeegewas , dat zoo vast in elkander pakt, en waarvan men zelfs, zoo
als voorbeen te Stavoren, havenhoofden maakte. Thans ligt dit dorp
diep landwaarts in , aan den ouden zeedijk , ter bescberming tegen de
Middelzee, aldaar aangelegd. Tijdens het Saksisch bestunr in 1313,
werd W ie r bezwaard met het aanleggen en onderhouden van zekeren
dam in die nabijheid, om bet zeewater , dat destijds aldaar gedurig
invloeide, te keeren.
De inw., die er allen Herv. zijn , onder welke 30 Ledematen , maken
eene gem. uit, welke tot de klass. van Leeuwarden, ring van S tiens,
behoort. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt heeft waarge-
noruen , is geweest I I e r e U l c r e s , die in het jaar 1602 hier in dienst
was en in het jaar 1603 naar Wanswerd vertrok.
De dorpschool wordt gemiddeld door 40 leerlingen bezocht.
Hier was weleer de state L a u t a , waar de gewone regtdagen voor
de geheele grietenij gehouden werden. Zie dat woord.
De kermis valt in den eersten Zondag in Julij.
WIERA-DESSA , distr. in Oost-Indie, op bet Sundasche eil. Java ,
resid. en regents. Pekalongan.
W1ERAPUERARANGSO, oud d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil.
Java , resid. Preanger-Regentschuppen , reg. Tjanjor, distr. Djampang-
I f etarn , nabij de Sandali.
WIERBALG (DE), vaarwater in het Noorden van de Zuiderzee,
dat L. Z. O. uit de Balg tiisschcn de Boeren- en Middelplaat en de
Breeborn, in bet Gaatje uitloopt. Het heeft 24 tot 83 pal m. dieple.
YTERD, voorm. kloost., prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet, Oost-
Dongeradeel. Zie W e e r d .
W1ERDEN, gem. in Twenthe, prov. Overijssel, arr. en kant. Almelo
(1 k. d., 1 m. k., 4 s. d ) j palende N. aan HelSendoorn en Yriesen-
veen , 0 . aan Ambt-Almelo, Borne en Ainbt-Delden , Z. aan Ambt-
Delden en Markelo, W* aan Markelo en Rijssen.
Deze gem. bevat de d. Wi e rden en En t e r , benevens de buurs.
En t e r b r o e k , Llpelo, I I o o g c -H e k s e l , Not t e r , Re c t um en
Zuna. Zij Leslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
10,208 bund.; teil 731b. , bevsoond door 872 buisgez., uitmakcnde eene
bevolking van 4800 inw., die in landbouw, weverij en scbipperij hun
bestaan vinden. Ook heeft men er eene katocnspinnenj , eene in 1836
opgerigle calicotsweverij, waarin ook koflljzakken worden gcweven,
en eenen windkoren- en pelmolen. Zoo als op meer plaatsen in lwen-
the wordea ook in deze gem. vele groole en kleine steenen ot keijen
¡revenden van de eerste worden vele naar de zeedijken vervoerd , doch
sommige zijn zoo groot , dat men ze eerst van elkander moet doen
springen. ,
De Herv., die er 3300 in getal zijn , maken de gem. ven Wi e rden
cn Ent er uit, welke onder deze bürg. gem. leder eene kerk hebben,
cn behooren gedeeltelijk , namelijk de buurs. No t t e r , Zu n a , Rec tum
en I Jp el o , tot de gem. van Rijssen.
De R. K., van welke men er ongeveer 1500 te lt, maken destat. van
Wie rd e n en En t e r ui l , welke mede ieder in deze bürg. gem. eene
kerk hebben. — De 20 Isr., die er wonen, behooren tolde rmgsynagoge
te AImelo. „
Men heeft in deze gem. 7 scholen, als : ééne te E n t e r , eene te E n-
t e r b r o e k , cénete He k s e l , ééne te IJpe lo, ééne te Not ter- . cn-
Zuna, ééne te Re c t um en ééne te Wi e r d e n , welke gezamenlijk
door ongeveer 800 leerlingen bezocht worden.
Hel d. W ie r d e s of W u r d e s , ligt 1 u. W, van Almelo, 6 u. N. U.
van Deventcr, aan den grooten weg van Zwolle naar de Hannoversche
grenzen , welke thans van Nijverdal naar Wierden in eenen Macadam-
weg wordt veranderd en aan die van Almelo naar Devenler. Men telt
er 244 h. en ruim 1700 inw., met de kerkelijk daartoe behoorende
buurs. het Ho o g e - H e k s e i , 264 h. en 1780 inw.
De Herv., die er 930 in getal zijn , onder welke 320 Ledematen , maken
eene gem. u it, welke tot de klass. van Deventer, ring van Almelo,
behoort. De eerste , die in deze gem. het leeraarambt heeft waarge-
nomen, is geweest A b r a h a m N u r o f , die in 1626 herwaarts kwam , en
in 1667 overleed. Het beroep is eene collatie van den Heer A d o l f F r e -
d e r ik L o d e w i j k , Graaf v a s R e c r t e r e s v a s A l m e l o , woonaebtig op het
Iiuis-te-Almelo. De kerk, welke vóór de Reformatie aan den H. Jo-
iia s s e s den Dooper was toegewijd , had eene vikarij van de Allerheiligste
Maagd M a r ia , wier bedienaar tweemaal per week de mis lezen moest.
De pastorij, zoo wel als de vikarij stond ter benoeming van den Heer
van Almelo. In 1843 is ter zijde van bet schip der kerk een vleugel aan-
gebouwd. D e z e kerk heeft eenen toren , doch is van geen orgel voorzien.
De R. R., die er 730 in getal zijn, onder welke 330 Communikan-
ten , maken eene stat. ui t , welke tot bet aartspr. van Twenthe behoort
en door eenen Pastoor bediend wordt. De kerk , die in het jaar
1848 gesticht is , ter vervanging van eene , welke vroeger hier stond , en
aan den H. M a r t is b s is toegewijd, heeft eenen toren, doch geen orgel.
De dorpschool wordt gemiddeld door 140 leerlingen bezochU
De Bissinge , Bissinghe of Bysinge , heeft hier plaats na zij te Almelo
is gehouden, dus desMaandags na den tweeden Zondag van Julij.
De Bissinge gaat vervolgens rond door de meesle plaatsen van Twenthe.
Zij moet niet verward worden met de gewone jaarmarkt, want zij
bestaat voor namelijk uit bet te koop hieden van allerlei gereedschap
van den landbouw en bet bocrenbedrijf, b. v. eene menigte wagenwie-
len , zonder ijzeren banden , een aantal wannen enz., ook heeft uiets
er enkeie goedkoope huiselijke benoodigheden en gemaakte kleéderen ;
voorls kock , scharretjes en dergtlijke. De Bissingc kan niet afloopen