WYNALDÜM, by verkorting yeelal Wynaam geheeten, d., prov.
Friesland, kw. Westergoo, griet. Barradeel, arr. en 4 u. W. ten N.
van Leeuwarden, kant. en f u. N. 0 . van Harlingen, aan de Ried.
Men telt er in de kom van het d. 23 h. en 100 inw. en met de daartoe
behoorende buurtjes Lu t k e b u r e n , Hanl e en Voor ryp 74 b. en
490 inw., die in den landbouw bun bestaan vinden. Men beeft hier
vele uilmuntende landerijen.
De Herv., die er ruim 460 in getal zijn , onder welke 110 Lede-
uiaten, maken eene gem. n it, welke tot de klass. en ring van Harlingen
beboort. De eerste, die hier het leeraarambt heeft waargeno-
men, is geweest Gijsbertus W ynaldds , die in 166 7 , bij de herstelling
van de R. K. godsdienst door Alba, uit Friesland vlugtte. Meer dan
waarschijnlijk is bet, dat zekere Fhedebicos , die in 1682 gebeel Barradeel
scbijnt bediend te bebben, ook hier de dienst heeft waargenomen.
Sybbandcs Vouelios , die Leeraar te Pietersbierum was , bediendein 1686
ook de gemeente van Wynalduin. Hieruit moet men echter niet be-
sluiten , dat die twee dorpen loen gecombineerd waren, want in die
tijden , toen er meestal gebrek aan Predikanten was , viel het meer voor,
dat een Predikant twee of meer dorpen tevens bediende , zonder dat
er eene combinatie bestond. Tusschen de jaren 1686 en 1603 was hier
Leeraar zekere Henricos , onzeker hoe lang. Johannes Overnaebs , was
hier van 1603 tot 1606 of 1606 Predikant.
De k e rk was vöör de Hervorming aan den H. Andreas loegewijd.
De onde slompe toren storlte in den naeht van den 24 en 26 Junij 1684 ,
ten 1 are, bij mooi en stil weder, door ouderdom in , liggende de klok-
ken op den puinhoop gaaf en ongescbonden ; de groote klok alleen is in
bet, in 1686 gebouwde, spitse torentje gehangen. In 1643 isdeopgave
van de patroonslanden te Wynaldbm, beloopende 20 goudgl. (30 guld.)
rente, gedaan door Heer Jo h an n e s, Pastoor en Riench van Roobda ,
Heerscbap te W yn aldbm , benevens drie kerkvoogden ; doch alzoo van
de laatsten niemand kon schrijven , is de aangifte eigeniijk door de
beide eerstgenoemden verrigt. De parochiekerk van W ynaldbm moest
aan den Proost van de St. Janskerk te Utrecht 's jaars 12 Schilden of
27 guld. betalen. De Priester had een jaarlijksch inkomen van lOOgoudg.
(160 guld.). De Vicaris genoot 90 goudgl. (136 guld.). Deze kerk is
een wel onderhouden gebouw, van een orgel voorzien , dat in bet jaar 1720
door J an H abmens , Orgel maker te Berlikum, vervaardigd werd en in
het jaar 1837 veel verbeterd en verfraoid is. De predikstoel, in 1728.
vervaardigd, is merkwaardig wegens zijn keurig snijwerk. Tegen de
noordzijde der kerk vindt men nog overblijfselen van het altaar en het
hostiekastje.
De 22' Doopsgez., die er zijn , behooren tot de gem. van Harlingen.
— De 14 R. K., die men er aantreft, parochieren te Harlingen. —
De in 1829 geheel nieuw gebouwde dorpschool wordt gemiddeld door
60 leerlingen bezooht. .
Als eene bijzonderheid verdient nog vermeld te worden, dat alhier
eene dorps-bibliotbeek bestaat, benevens eene kinder-bibliotheek , beide
tot stand gebragt en onderhouden wordende uit bijdragen van leden der
gemeente.
Men heeft hier cenige landerijen , onder den naam van J an -Hau- I
k ema - l e e n bekend. In het dorp zelf staat een huis., dat mcde
daartoe behoort. De oorspronkelijke inrigting heeft ten doel, om de
opbrengsten daarvan in de mannelyke linie van des testaleurs nako-
ntelingen , te duen slrekken lot gemoetkoming in de kosten , benoodigd
tot de lcltcroefeningen , om in den geestelijken stand te worden op-
geleid, welke begunstigde alsdan tot een zeker getal jaren daarvan
genot heeft, na welk lijdsverloop het leen weder vakant i s , en de
daartoe geregligden door de tijdelijke Curatoren daarvan worden
opgeroepen , om, wanneer de familie aangroeit, ook de kinderen te
laten inschrijven ; na afloop van welke werkzaamheid een ander lid
van dat geslacht, en bij voorkeur die, welke reeds het verst gevor-
derd is in wetenschappen, en , zulks begereude , meestal tot zijn vijf
en twintigste jäar daarvan bet genot erlangt. J an Habkema was de
stichter van dit leen en naar hem blijft het dezen naam voortdurend
behouden. Van het jaar 1496 tot den 6 February 1 6 1 6 , is over
deze prebende getwist, doch toen is z y , met alle hare voordeelen ,
plegtig aan de gem. van W ynaldbm als haar wettig eigendom toege-
wezen.
In en nabij deze plaats stonden voorheen eenige oude adellyke slä-
len , die sederl lang in meer of minder belangrijke boerderijen her-
vormd zijn, zoo als: Ol d e h u i s , Ni jehui s, Tj e s s e n s , S w i n g -
ma , T j i t sm a , enz. De Swi n gma n a - l a a n , in het N. W. van
dit d., herinnert nog aan de state van dien naam. Ook is er nog
een aanzienlijk buiten op de plaats, waar de voorm. R o p t a - s t a l e
gestaan heeft, welke sedert eenige jaren veel verfraaid is.
WYN-HORNSTERA-ZYL of W yngie-hornstera-zyl , voorm. sluis ,
prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. I/eeuwarderadeel, m den zeedijk
der Middelzee.
Onzeker is het, of de naam van deze voorm. sluis oorspronkelijk
W in d h o ek stse rz ijl beteekent, dan of hij ontleend zij van een nabij gelegen
huis van het adelt, geslacht W yngie, dat ook te ßlya eene state
had. Te W a t e r (1) noemt haar da Wiinga h d rn e , en zoo komt zij ook
in het Charterboek (2) voor.
WYNJETERP, d., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Op-
sterland, ?rr. en 6 u. W. N.W. van Heerenveen, kant. en 1J u. O. Z. O.
van Beetsterzwaag, aan den rijweg, die naar Drenthe loopl. Men heeft er
geen aaneengeschakelde buurt, maar de huizen staan op eene aagenname
wijze in het geboomte verspreid. Men teil er 116 h. en 720 inw., en
met de daartoe behoorende buurtjes Sparjebirt en Opperburen 120 h.
en ruim 760 inw., die meesl in den landbouw hun bestaan vinden. De
landerijen van dit dorp zijn gedeeltelijk schoone bouwlanden , en voorts
dorre heidevelden. Döor de landeryen loopt de Leidijk naar het Paalemeer,
om te dienen tot eene waterkeering legen de naburige hooge
veenen in het zuiden.
De Herv., die er ruim 740 in getal zyn, behooren tot de gem. van
Wynjeterp-en-Duurswoude , welke hier ook eene kerk heeft, zynde een
zeer Del gebouw, zonder orgel, dat in oude tijden eene parochiekerk
plag te zijn en met eenen hoogen toren te prijken, die al voor lang
voor eene spits plaats gemaabt heeft. Een kwartiers uurs ten Noorden
van de tegenwoordige kerk zijn nog de sporen van een oud kerk-
hof te ontdekken. In het zuidelijke gedeelte van dit dorp op de hooge
veenen , wordt nog eene put gevonden , die den naam draagt van Bo-
n e f a c i u s p u t , en volgens overlevering aldaar door den H. Bonifa-
c iu s zoude gegraven zyn.
|1) Verbond der Edeltn, st. II I . bl. 879.
|i ) D. Xii bl. i» l