’s Gi •avenmocrsehe-vaart, beneden bet Borsllabpenveer , tusscben «lit cu
bet Willemsveer, de eene wijd 2.03 ell., voorzien van een paar puntdcu-
ren en schuif; do andere wijd 1,42 ell. met twee kleppen ; eene sluis
genaamd do K r o o k s lu is aan bet Reglendijkschc gat , wijd 1.10 ell.,
voorzien van eene drijldeur en schuif; en eindelijk eene sluis bij de
herberg Koopmanswelvaren, wijd 0.98 ell., voorzien van eene drijt'deur
en schuif. Beide laatslgemelde sluizen zijn gelegen in den grooten weg
der l e klasse, no, 3. Hij watcrt nit door de eerste vier koulen duikers
op de Groenendijksche haven ; door de volgende twee sluizen en duiker
onmiddellijk op de Donge, en eindelijk door de beide laatstgenoemden
op hct Regtendijksche g a t, en daarna op de Donge. Het zomerpeil
is 0.10 ell. boven A. P., en de hoogte der dijken 2.00 ell. boven A. P.
Het polderbesttiur bestaat uit drie Poldermeesters en eenen Penning-
meester. De bierbovengemelde, in den grooten weg gelegene, sluizen ,
worden door het Rijk onderhouden, en ten gevolge der verlanding van
het Regtendijksche- en Krommegat, is de uitwatering daardoor thans
niet zeer voldoende. Behalve de kade, waardoor de polder tegen bet
water van de Donge beschut i s , beeft hij nog eene biunenkade aan de
oostzijde van den Koksheuvel en de Opkomst van Vreugderijk , strek-
kende van omtrent de Donge tot nabij de Kreeksluis.
WILLEMS-POLDER (DE) of de Poi.DEn-BovEN-DE-BovENsi.tHS , onbe-
huisdepold. in de heerl. Niervaart, prov. Noord-Braband, Vierde distr.,
arr. Breda, kant. Zevenbergen, gem. Willemstad; palende N. aan de
gorzen tegen het Hollandsch-diep, 0 . aan de Klundert, Z. aan den
Ruigenbil, W. aan de Bovensluis.
Deze pold., beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
17 bund. 90 v. r. 60 v. ell., en wordt door een houten duiker op
het llollands-diep , van het overtollige water ontlast. Het polderbe-
stuur bestaat uit dat van den Ruigenhil.
WILLEMS-POLDER (DE), pold. in de heerl. Prinseland, prov.
Noord-Braband, arr. Breda, kant. Oudenbosch, gem. Dinteloord-en-
Prinseland; palende N. 0 . aan de gorzen tegen de rivicr de Dintel,
0 . aan den Beaumont-polder, Z. aan den Oude-Prinselandsehe-polder,
N. W. aan de haven van Dinteloord.
Deze pold., welke in het jaar 1649 bedijkt is en zljnen naam ont-
leent van W illem I I , Prins van Oranje, beslaat, volgens het kadaster
, eene oppervlakte van 209 bund. 37 v. r. 66 v. ell., doch wordt
schotbaar op 214 bund. 33 v. r. 73 v. ell. gerekend. llij telt o h.,
alien boerderijen, en heeft eene steeuen sluis aan het boveneinde des
polders, wijd 1.46 ell., hoog 1.31 ell., voorzien van eene deur en
vroeger ook van eene schuif, waardoor hij op de afgesloten rivier de
Dintel van het overtollige water wordt ontlast. Het zomerpeil is 0.73 e ll.
beneden A. P. Het bestuur bestaat uit de Eigengeerfden. Aan de
zuidwestzijde van dezen pold. zijn de spuiboezem en sluis , weleer ge-
diend hebbende tot het diephouden der haven van Dinteloord , en thans
uitsluitcnd gebezigd tot uitwatering van den Oude-Prinselandsehe-polder.
Van het ten Noorden des Willemspolders gelegene , in 1790 bekade ,
0 ran jep o 1 d e r tje , groot 8 bund. 32 v. r. 80 v. ell., is dc kade
thans gesiecht.
WILLEMSPOLDER (DE PRINS-), p o ld . in Staats- Vlaanderen , in
h e t Vrije van Sluis, pro v . Zeeland. Zie P rins-W illems-P older.
WILLEMSTAD, kerk. ring, prov. Noord-Braband, klass. van Breda,
Deze ring bestaat uit de volgende 8 gem.: Fij n a a rt - c n- Ile y -
u i u g e n , 0 ud- en Nie uw -Ga s t e i , de Kl u n d e r t , Oudcnbösch
- e n - d e - 11 oe v c n , P r in sc 1 a nd-u n - D i n le 1 o o r d, S la nd-
d a a r b u i t e n , Wi l l ems t a d en Z e v e n b e r g e n . Men bcclt er 9
kerken , waarln dc dienst gedaan wordt door 8 Predikanten en tclt
er 6800 zielen , onder welke ruim 2600 Ledematcn.
WILLEMSTAD, gem., prov. Noord-Braband, arr. Breda, kant.
Zevenbergen (17 m. k., 9 s. d . ) ; palende N. aan het Hollandsdiep,
0 . aan de gem. Klundert. Z. aan Fynaart-en-Heyningen, W. aan bet
Haringvliet.
Deze gem. bestaat nit den geheelen pold. R u i g e n h i l , uit dc drie
bekade poldertjes tegen het Hollandsdiep , uit de pold. M a 11 h a ,
nit de bekade St. An t o n i e g o r z e p en uit de Ri e t g o r z e n ; be-
vat de st. Wi l l ems t a d , de geh. Helwi jk en Bo v e n s l u i s en
gedeelte van de geh. T o n n e k r e e k , Zwi n g e l s p a a n en Oude
mo l e n , benevens verpreid liggende boerderijen en woningen. Zij beslaat,
volgens het kadastcr, eene oppervlakte van 3076 bund. 38 v. r.
31 v. e il., waaronder 1718 bund. 38 v. r. 33 v. eil, belastbaar land;
tclt 267 h., bewoond door 396 huisgez., uitmakende, behalve hct gar-
nizoen, eene bevolking van ruim 1900 inw., die hun bestaan vinden
in den handel, vooral in graan , meekrap en vlas en in den landbouw.
Voorts heeflt men er eene scheepstimmerwerf, eenen fraaijcn stcenen
windkorenmolen, eenen rosmolen , eene bierbrouwerij, twee grutterijen
en eene meestoof. Voorheen bestond er ook eene leerlooijerij, welke tbans
vervallen is.
De Herv., die er 1740 in getal zijn , onder welke 330 Ledematen ,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Breda, ring van W illemstad
, behoort, en door eenen Predikant bediend wordt. De ecrsto ,
die in deze gem. het leeraarambt heeft waargenoinen , is geweest J an
S tmo n sz , die in het jaar 1373 herwaarts kwam , van Westmaas, waar
hij onlzet was , doch hij vertrok in hetzelfde jaar naar Puttershoek,
van waar hij in Julij 1383 weder hier beroepen werd doch in het volgende
jaar werd hij reeds weder opgevolgd door L ambertos S ander.
De R. K ., die men er ruim 140 te lt, onder welke ruim 60 Com-
munikanten , maken, sedert het jaar 1832, eene par. uit, welke tot
bet apost. vic. van Breda, dek. van Bergen-op-Zoom, behoort, en
door eenen Pastoor bediend wordt. De eerste , die in deze par. als
Pastoor de dienst heeft waargenomen , is geweest J obannes G enk , die den
3 Maart 1843 bevorderd is tot Landdeken en Pastoor te Aardenburg.
De 6 I s r . , dieerwonen, behooren tot de ringsynagoge van Bergen-
op-Zoom. — Men heeft in deze gem. eene sebool, welke gemiddeld
door 200 leerlingen bezocht wordt.
Deze gem. is eene heerl., welke in het jaar 1584 door de Staten van
Braband aan W illem I , Prins van Oranje geschonken werd tot eenige
vergoeding van geledene schade door het verbeurdverklaren zijnergoc-
deren in Spaansch-Braband, en behoorde vöor dien tijd onder hct
markgraafs. op Bergen-op-Zoom. Zijn zoon Maurits werd naderhand
door de Staten Generaal der YereenigdeNederlanden , in het bezit dezer
heerlijkheid bevestigd. Zij was ook onder de nalatenschap van W illem
III, Koning van Engeland, en werd bij de vcrdeeling daarvan aan
W illem IV, Prins van Oranje, afgestaan. Tbans behoort zij aan het
domein.
De stad W illemstad, in het Latijn Guillelmistadicm , ligt 6 | u.
N. W. van Breda, 3 u. N. W. van Zevenbergen, 3 u. N. ten O. van
Bergen-op-Zoom , aan bet Hollands-diep , welke op deze hoogte een
driesprong inaakt met het Haringvliet en het Völkeralt, waardoor hier