634 WOD,
WOUDEN (ZEVEN), kw., prov. Friesland. Zie Zevbnwooden.
WOUDENBERG, gem. in Eemland, prov. Utrecht, arr. en kanl.
Amersfoort (6 k. d,, 7 m. k., 3 s. d.)j palendo N. W. en N. aan
de gem. Leusdeu , 0 . aan de Geldcrsclie gem. Scherpenzeel en Barneveld
en aan de gem. Renswoude, Z. 0 . aan Amerongen, Z. aan
Leersum en Maarn, W. aan Maarn, Zeyst en Leusden.
Deze gem. bevat de voorm. alzonderl. heerl. Wo u d e n b e r g en
Ge e r e s t e i n , en daarin het d. Wo u d e n b e r g en hetgeb. Geer e s
t e i n , beslaat, volgens het kadaster , e e n e oppervlakte van 3810 bund.
17 v. r. 68 v. e il., waaronder 3738 bund. 91 v. r. 81 v. eil. be-
lastbaar land , telt 287 h., bcwoond door 366 buisgez., uitmakende
eene bevolking van 1920 inw., die meest in graanbouw en tabaksteelt
hun bestaan vinden. Voorts heeft men er 3 wolkammerijen , 1 weverij
van wollen-paarden en andere singels , welke tbans nog al sterk gezöcht
worden $ 00k zijn er nog eenige zeer geringe weefgetouwen.
De Herv., die er 1890 in getal zijn, onder welke 800 Ledemalen,
makcn eene gem. uit , welke tot de klass. en ring van Amersfoort
beboort. De eerste , die in deze gem. bet leeraarambt beeft waarge-
nomen , is geweest C ohnblis J anssens, die in het jaar 1893 afgezet werd.
De R. K., van welken men er ongeveer 30 te lt, parochieren te
Achteveld. — De 4 Isr ., die er wonen, behooren tot de ringsynagoge
to Amersfoort.
Het wapen dezer gem. is hetzelfde als dat van de heerl. Woudenberg.
WOUDENBERG, voorm. afzonderl. heerl. in Eemland, prov.
Utrecht, arr. en kant. Amersfoort, gem. Woudenberg ; palende N.W.
aan de heerl. Geerestein, N. aan de heerl. Leusden, 0 . aan de Gel-
dersche gem. Scherpenzeel en Barneveld en de heerl. Renswoude, Z.
aan de heerl. Ginkel en Zuilenstein, W. aan Maarn en Zeyst.
"Deze heerl. bevat het d. Woudenberg, benevens eenige verstrooid
liggende huizen ; beslaat eene oppervlakte , volgens het kadaster, van
3439 bund. 46 v. r. 93 v. eil., waaronder 3410 bund. 40 v. r. 03 y. eil.
bclastbaar land, en telt 252 h., bewoond door 320 huisgcz., uitmakende
eene bevolking van 1720 inw.. die meest in den tabaksteelt
hun bestaan vinden, en onder welke 1690 Herv., ongeveer 30 R. K.
en 4 Isr. — Men heeft in deze heerl. eene school.
Deze heerl. werd. in de vorige eeuw bezeten door Jr. A dolf H e n d r ik ,
Grave van R e c h t e r e r , Heer van Geerestein-en-Wdudenberg, thans is
zij een eigendom van Jonkheer H endrik D aniel H ooft , woonachtig te
Amsterdam.
Het dorp W oudenberg , in de wandeling W ouwenberg geheeten , ligt
8 u. 0 . van Utrecht, 2 u. Z. ten 0 . van Amersfoort, aan den
klinkerweg , welke van het d. Zeyst, bijna regt toe , naar bet Geldersche
dorp Scherpenzeel loopt; terwijl de klinkerweg van Amersfoort naar
Maarsbergen , welke zieh by Doorn aan den grooten straatweg aansluit
dwars door het d. loopt. Het is een groot en vermakelijk dorp waar
men veel geboomte en bosschaadjen beeft, waarvan het waarschijnlijk
zijnen naam ontleend heeft. Men telt er in de kom van het d. 102 h.
en 640 inw.
In de kerk , welke hier vroeger stond , en voör de Reformatio aan de
H. C a t h a r i n a was toegewyd, was destijds eenevikarij alsmede eene broe-
derschap gevestigd. Het k o o r w a s gewijd aan S t . A nna , van waar de
broederschap baren naam ontlcende. De inkoinsten der kerk belie-
pen 63 gülden 5 stuivers. Deze kerk, een klein gebouw , dat eenen
w 0 u.
lagen toren met eene seberpe spits bad, is , in bet jaar 1808 door eene
bjjna geheel nieuwe vervangen die, even als de vorige, rondom in bei
geboomte Staat. Het is een langwerpig gebouw, met eenen spitsen
toren, doch zonder orgel. In het jaar 1828 werden door een lid
dezer gemeente aan de kerk drie zilveren schoteis ten gebruike bij het
II. Avondmaal gesebonken en in 1848 zijn haar door een onbekende
twee fraai bewerkte schenkkannen tot het zelfde gebruik vereerd.
De kermis valt in Maandag na St. Jacob (25 Julij).
Dit dorp werd, in het jaar 1 4 2 7 , door Hertog A r n o u t v a n G e e d e b ,
om zieh van R u d o lp h v a n D i e p h o l t , d e n d r i e en vijftigsten Bisschop van
Utrecht, die de Yeluwe afgeloopen had, te wreeken, benevens eenige
nabijgelegene plaatsen, geplunderd en verbrand.
Ook leed bet veel in den Geldersche oorlog, inzonderbeid in het jaar
1543, wanneer M aarten var R ossum zieh met zijn leger hieromtrent
nedersloeg en het dorp, door plnndering en brandsebatting zoo uit-
mcrgelde, dat meest alle de inwoners het verlieten.
In den storm van den 29 November 1836 zijn hier acht tabaksschuren
omgewaaid.
Het wapen dezer heerl. bestaat uit drie zwarte hanen , met roode
kam en lellen , op een gouden v e ld , staande twee en een.
WOUDENBERG (HET HUIS-TE-), voorm. ridderhofst. in Eemland,
prov. Utrecht, arr., kant. en 2 u. Z. ten 0 . van Amersfoort, gem.
en W. van Woudenberg.
Dit huis werd in het jaar 1513 nieuw opgehaald door J a n 11, uraai
tan Cülenborg, wiens nazaten het echter niet lang bezeten hebben,
want zijn zoon, die in het jaar 1347 Ruwaard van het Sticht was,
verkocht het in het jaar 1352 aan zijnen neef, G i j s b r e c h t v a r Ab-
g o u d e . Dit geschiedde tegen dank van zijnen zoon , die door J o h a n
v a r C ü l e n b o r g , zijnen neef, daartoe opgestookt en geholpen, bet slot
op zekeren nacht in stilte beklom , de bezetting verdreef en er
zieh, zoo veel mogelijk was , verschanste. G i j s b r e c h t v a r A b c o u d e over
deze onderneming ten uiterste verstoord, beklaagde zieh daarover bij
J a h v a r A r k e l , den zeven en veertigste Bisschop van Utrecht, d i e
hem bijstand verleende en het huis met magt van krijgsvolk belegerde.
Het stond eene belegering uit van zeventien weken, en die van binnen
gaven zieh niet over, dan bij gebrek aan levensmiddelen. Maar
G i j s b e r t had er weinig voordeel van, naardien de Bisschop, volgens
gewooute, het huis verwoestte. Sedert is het niet ^ weder opgebouwd j
doch de muren en torens hebben er nog langen tijd gestaan.
Het huis W oudenberg was, als een Gaasbeeks leen aan de provincic
Utrecht leenroerig, doch nimmer uitdrukkelijk , bij de Staten voor
eene Ridderhofstad erkend, ofschoon H en d r ik van N assau , in het jaar
1 6 7 4 , wegens dit h uis, in de Ridderschap van dat gewest beschreven
is geweest. In het jaar 1 7 5 4 , is Wichbold A d r ia a r , Graaf van N assau
B ergh daarmede verlijd. _
Ter plaatse, waar het gestaan heeft, ziet men thans tuin en een
boschje. De daartoe behoord hebbende gronden worden in eigendom
bezeten door den Heer J. Baron T aets van A merohger var W oudenbero,
woonachtig te Zeist. .
WOUDENBERGSCHE-BEEK (DE) of L untersche- b eek , beek in de
prov. Gelderland en Utrecht, die op de Veluwe, in de buurs. Wekrom,
onder Otterloo, en by Kemhem, onder Ede, met twee takken onl-
springt, welke zieh op de grenzen van de prov. Utrecht vereenigen.
Vervolgens loopt dat water door Renswoude en Scherpenzeel, en