het kadaster, cene oppervlakte vau 1319 bund. 77 v. r. 39 v. cil,,
waaronder 1289 bund. 63 v. r. 84 v. ell. belastbaar land , waarvan
omstrccks 400 bund. duingronden ; telt 132 h., bewoond door 130 huis-
gez., uitinakende eenc be vol k il) g van 730 inw., die ni ces t in den land-
bouw bun beslaan vinden.
De Herv., die er 230 in getal zijn , onder welke ruim 30 Lederoa-
ten, maken eene gem. ui t , welke tot de klass. en ring van Uaarlem,
behoort. Na de Reforniatie maakte W h k - aan-Z ee eene afzonderlijkc gern,
ui t , welke in den beginne bij leening bediend werd ; zoo als dan in
bet jaar 1387 Arnoldüs Nicolai , Leeraar te Castrikum , er somwijlen
in de week predikte, daarna in bet jaar 1393 S amcel Bartholdus , zoon
van Babtholdos WiLHELMt, Predikant te Beverwijk , alhier bij voorraad
de dienst verrigtte , tot dat eindelijk, in het jaar 1601 , tot vasten
Leeraar beroepen werd Abhauam de Hazb , die in 1603 overleed. ^ Na het
vertrek van den Predikant Dirk. Gboekbveld R byfers , die in 1806
werd afgezet, is de gem. van W ijk -aan-Z e e , aangezien zij, door ge-
stadige verarming der gemeepte en verval der pastorij , de kosten
niet meer konde goed maken, eenigen tijd herderloos geweest, tot dat
later daarin werd voorzien door de Predikanten van Beverwijk en Velsen ,
welke ieder om beurten , elke drie weken eene predikbeurt vervuldden.
Aangezien na de vereeniging met Wi j k- a a n - D u i n , het getal der
Hervormden in de gecombineerde gemeente langzamerhand aanwies , en
eindelijk tot over de 200 geklommen was, dacht men het onderhoud van
kerk en pastorij wel te kunnen beköstigen en heeft men pogingen aan-
gewend, om weder eenen eigen Predikant te bekomen, hetwelk dan
na veel moeite is gelukt, al hoewel men eerst moest zorgen , dat de
gemeente van eene betamelijke pastorij voorzien , en de kerk in eenen
goeden Staat gebragt was. Daartoe , door de geldelijke medewerking
van den Ambachtsheer, onderscheidene aanzienlijken uit de omstreken
en de leden der gemeente, voor zoover die tot eenige bijdragen vermögend
waren, in Staat gesteld zijnde, werd, in de maand September 1842,
voor het eerst beroepen Hendrik P ieteb Scheering , die den 23 October
daaraanvolgende z\ju dienstwerk aanvaardde , en in het jaar 1847 naar
Ruurlo vertrok. Bij vacalnre wordt door den kerkeraad eene nomi-
natie gemaakt, terwijl het regt van approbatie wordt geoefend door
den Ambachtsheer. _
De Evang. Luth., van welke er 13 zijn , en de 2 Doopsgez., die er
wonen, behooren kerkelijk tot Beverwijk. — De R. K., die men er 810
aantreft, maken gedeeltelijk de stat. van Wijk-aan-Zee uit, terwijl
de overigen of te. Heemskerk of te Beverwijk parochieren.
Men heeft in deze gem. ééne school te Wijk-aan-Zee.
Deze gem. is eene heerl., welke den 14 November 1730 van ’slands
s taten werd aangekocht door F rançois van Habencarspel , Oud-Suhepen
van Amsterdam, wiens weduwe S ozanna J acoba van Harencarspel haar
in 1773 nog bezat. Daar de heerlijkheid vöör dien tijd door het do-
meinbestuur werd geadminislreerd, zal zij ongetwijfeld tot in 1750
aan het domein, en nog vroeger aan het grafelijkheid toebehoord heb-
ben. Thans is zij het eigendom van den Heer Mr. J acob Maarten D eutz
van Assesdelfx , woonachtig te Amsterdam. —
In het jaar 1800 is in deze gem. een retranchement of eigenlijk eene
linie van fortificatiewerken aangelegd , ten gelalc van dertig redoutes
en flèches, onder directie van den toenmaligen Luilenant Koloncl
Directeur Cornelis R udolpdus T beodobds Kraijenhope , welke uit de Wij"
kerbroek bij Oosterwijk , van daar in eene westelÿke rigling loopt tot aan
Noordzee, om vijandelijkc troepen, bij eene onveiboopte landing in
Noord-Ilolland, den verderen doortogt te belwislen ; könnende alleeu
die streek niet, onder water gezet worden. Men lieelt om den aanleg
en het doel van dit belaugrijk werk , hetwelk 139,852 guld. 6 stuivers
heeft gekost, aan de vergetelheid te onlrukken , in eene dier batterijen
(de eerste in de wildernis) een vierkant arduinsteenen monument ge'
plaatst , zijnde eene stompe piramide ter hoogte van 3,20 eil., waarin
op de voorzjjde een groote ronde wit marmeren steen , met de woorden :
Si vis P aceib
P aba Bbllhh
1800.
(d. i.: Zoo gij den vrede wilt, wapen u ten oorlog).
Het wapen dezer gem. bestaat uit een gedeeld schild, het eerste deel
van keel , met drie lelien van goud; lict tweede doorsneden , waarvan
het bovenste eene zee en het ondersle van zilver.
WIJK-AAN-ZEEER-BU1TEND1JK (DE), streek wei- of hooiland in
het balj. van Brederode, prov. Noord-Ilolland, arr. Haarlem, kant.
Beverwijk, gem. reisen, eenö oppervlakte beslaande van 7 bund. 10 v. eil.
WIJK-BIJ-DUURSTEDE, kant., prov. Utrecht, arr. Amersfoort;
palende N. aan de kant. Utrecht en Amersfoort , O. aan de kant.
Amersfoort en Rhenen , Z. aan den Rijn, die haar van het Gelderscbe
kant. Tiel scheidt en aan de Lek , waardoor zij van het Gcldersche
kant. Culenhorg en van het Zuid-Hollandschc kant. Vianen gescheiden
wordt, W. aan de kant. IJsselstein en Utrecht.
Dit kant. bevat de 17 volgende gem. Wi j k - b i j -Du n r s t e d e ,
O ve r-en - N e der - L a n g b roe k , Go t he n, S c h a l kwi j k , T u l l -
e n - ’tWa a l , Ho u t e n , S c h o n a uwe n , Ou d -Wu l v e n , Bu nn i k ,
R i j nauwe n , Odi jk, We r k h o v e n , S t e r k e n b u r g , Dri eber-
gen, Ri j se n bu rg , Doorn en Zeyst;. Men telt er 1972 h., bewoond
door 2562 huisgez., uitmakende eene bevolking van 14,800 inw.,
die meest in de veeteelt, land- en ooftbouw hun bestaan vinden;
terwijl in de omstreken van Zeyst en Driebergen vele lustplaatsen aan-
gebouwd worden, hetwelk van veel invloed op dewaarde der landen is,
zoodat voor gronden , aldaar om en bij den straatweg gelegen, welke
eenige jaren geleden bijkans geene waarde hadden , thans honderden
guldens besteed worden.
WIJK-BIJ-DUURSTEDE, klass., prov. Utrecht, verdeeld in twee
ringen, namelijk : Wi j k - b i j -Duu r s t e d e en Rhe n e n .
Zij bevat 18 gem., welke even zoo vele kerken hebben en door 20
Predikanten bediend worden Men telt er 14,200 zielen , onder welke
43,500 Ledematen.
WIJK-BIJ-DUURSTEDE, ring, prov. Utrecht, klass. van Wijk-bij-
D nur siede.
Men heeft er de 9 volgende gem.: ßunni k, Co t h c n , Ho u t e n ,
N e d e r -L a n g b r o e k , Odi jk, S c h a l kwi j k , ' tWa a l - e n -Ho n s -
wi jk, We r k h o v e n en Wi j k - b i j -Du u r s t e d e , welke hier even
zoo vele kerken hebben, waarin de dienst door negen Predikanten gedaan
wordt en telt 3000 zielen , onder welke 1250 Ledematen.
WIJK-BIJ-DUURSTEDE , gem. in het Overkwartier der prov.
Utrecht , kant. Amersfoort (8 m. k., 4 s. d.) ; palende N. W. aan de
gem. Cothen, N. aan Over-en-Nedei-Langbroek, O. aan Amerongcn ,
Z. aan den Rijn en de Lek, W. aan Schalkwijk.
Deze gern, bevat de stad Wi j k - b i j -Du u r s t c d c , en bare vrij-
h e i d , waarin de pold. het Ge m e c n e La n d-v a n - W ij k , het