•van G e r r it W il l e m G o l t z v a n b e r T u c k , die sedert 1789 reeds teWi u -
sum slond , is Be l l i n g ewe e r met W in s u m vereenigd, zooals het
nog is. V a » d e r T u c k overleed den 27 April 1837. Van elke drie va-
■caturen worden er twee vervuld door de stedclijke Regering van Groningen
, als collatoren van Winsum en eenu door de collatoren van
Bellingeweer. • ,
WINSUMER-BRUGBUURT of W in s u m e r - U it r o u r t , ook W in s c * e r -
BURE» en HET Hooghoit genoemd, b., prov. Friesland, kw. Wester-
aoo, griet. Baarderadael, arr. en 2* u. W. Z. W. van Leeuwarden,
Laut, en u. N. W* van Rauwerd7 5 min. Z. W. van rrmsiifn}
waartoe zìi behoort. , .. ,
WINSUMER-EN-BELLINGEWEERDER-MEEDEN , streek weiland
in Hunsingo, prov. Groningen , arr. Appingedam, kant. Onderdendam ,
gem. cn 0 . Z. 0 . van f f ' insum, eene oppervlakte beslaande van
330 bund.
WINSUMER-EN-SCHAAPHALSTER-ZIJLVEST, zylvest, prov.
iwromnaen. .
Dit zijlvest is van groote uitgestreklheid, en bevat onder zieh het
grootstc gedeelte van Hunsingo , benevens eenige landen van Fivelgo en
vauhetGooregt. De S c h a a p h a l s t e r z i j l is de kleinste, zijnde om-
streeks 1439 gelegd ; de Wi n s ume r of Gr o o t e - z i j l , werd in
1633 gebouwd, en in 1790 geheel vernieuwd : beide liggen een klein
uur beneden dit dorp aan bet Reit- of Loopende-diep. Een oude zijl-
hrief uit de derliende eeuw is nog aanwezig, en is slechts ontworpen
voor het Oosterainbt, voor liet vierendeel en voor de Wagenrede van
Bedum. Stedum wordt daarbij tot het vierendeel gerekend. Noord-
dijk werd in 1408, onder deze sluis van W insum gebragt. De zylbriet
van de Schaaphalster en WinsUmer-sluizen, is in 1460 mede ont-
worpen , door de zijlvestcn der in 1458 ingelatene dne gedeelten van
de Ooster-Nieuw-zijlvesten , wier sluis te Warlum gederopt werd. ln
1436 , waren ook reeds landen *van eenige aanzienlijke landeigenaren ,
lussclien Doodstil en het Stedumer-maar, enz. aangewonnen. De om-
trek der onder die sluizen begrepene dorpen wordt aangewezen : aan de
weslzijde , door Maarhuizen, Raniim, Lutke-Saaksum, Saaksumhuizen
en den Andel : aan de noordzijde, door de Wadden en den Eemsstroom,
of lhans door den Noord-polder, den üithuizer-polderg en de üost-
polder, welke laatste uitwutert door de Tjarijt, onder LTithuister-Mee-
den* aan de oostzijde door het Oosler-Nieland , Oldenzijl r Lppen-
huiz’en , Hnisinge, Stedum, St. Annen , Ten-Boer, Garmerwolde ge-
deeltelijk en Noorddijk, en eindelijk len Zuiden door Zmdwolde,
Ploordwolde, Oosterdijksborn , Bellingeweer; Winsum en bchilligeham.
Dit zijlvest bestaat uit twaalf schepperijen , als: S t e d um, t V i e -
r e n d e e l , l n n e r s d i j k , Wi n s um, B a f l o - R a s q u e r t , Obe r g
u m, E w sum , War f fum , ü i t b u i z e n , Za n d ewe e r , Over-
« l a r i ng e en Hu i z i n g e Het generale zijlvest wordt bestuurd door
«enen President-Schepper of Hoofdmeester, elf Scheppers of Leden en
eenen Secretaris en Ontvanger, met eenen Zijlwaarder en Bode.
WINSÜMER-IJITBUURT, b., pro v . Friesland, kw.JFestergoo, gnet.
Baarderadeel. Zie W ih s u m e r - B r u g b u u r t .
W1NSUMERZIJL (DE), sluis in Hunsingo, prov. Groningen, gem.
en 30 min. W. Z. W. van Winsum.
Deze sluis , welke in 1633 aangelegd en in 1790 geheel vernieuwd
is . dient tot ontlasting van het ovcrtollige water van het Wmsumer-
en-Schaaphalster-zylvest (zie dat woord). Zij dient met slechts alleeu
tot waterlossing , maar er worden ook vole schcpen , bijzonder ook voor
de veehandel op Holland, doorgelaten , waarvoor men kan rekenen , dat
hier jaarliiks wel 130 schepen doorkomen.
WINTELRE, oudtijds Wyntelre , door do Meijerljenaars gewoonlyk
WiJNTERSEi genoemd, d. in de Meijerij van ’s Hertogenbosch, kw. Kem-
penland, prov. Noord-Braband, Derde distr., arr. en 2 u.W. van Eindhoven,
kant. en 2 u. Z. Z. 0 . van Oirschot, gem. Vessem- Wmtelre-en-
Kneqsel, 1 u. 0 . N. 0 . van Vessem , te midden der heide. Men telt er
78 h. en ongeveer 440 inw., die in den landbouw en schapenfokker.j hun
bestaan vinden. Het bonwland is er vrij goed 1 maar de weilanden zy n
er siecht. Dit dorp is houtrijk, en levert lekkeren visch op , uit de
vennen, welke tusseben deze plaats en Oirschot gevonden worden.
De granen, die hier gebouwd worden , bestaan uit rogge, ook boekweit,
haver en eve. ,
De inw., die allen R. K. zijn , raaken eene par. uit welke tot het
apost. vie. van ’s Hertogenbosch, dek. van Hilvarcnbeek, behoort, en
door eenen Pastoor bediend wordt. Het regt tot benoemmg van den Pas-
toor alhi«r was eertijds aan het kapittel der Kanunmken van Oirschot.
De inw. hadden eenige jaren na de Reformatie geen andere kerk-
gebouw gehad, dan de Heikerk van Bergeyk, onder Luiksgestel, op
eenen afstand van bijna 3 uren ; naderhand hadden zq een zeer ellend.g
schuurkerkje opgerigt. Hierover ontstond, in het jaar 1743 , ernstige
nioeiielijkheid , hebbende de R. K.,/zonder voorafgaand verlof van de
Stalen, hetwelk zy niet wisten dat gevorderd werd, de onvoorzigtig-
heid gehad, van hunne kerkschuur voor de helft tegen het dak met
planken te beslaan en den gevel, aan de westzyde, rrnm 2 eil.
te verhoogen, zonder nogthans de schnür te vergrooten. Hierop werden
zij door den Hoogschout van ’s Hertogenbosch , Graaf van R e l b -
v e b e n , schriftelijk geinsinueerd en werden bedacht, dat hunne kerk-
schuui zou worden gesloten. Zij wendden zieh toen by smeekschr.ft,
tot de Algemeene Staten , verzoekende » dat men hun deze misslag
» geliefde te vergeven , en hnn te permitteren , om hunne godsdienst
» bij conniventie te mögen continueren ,” w a a r o p by de Staten gede-
libereerd zijnde, is , bij decreet van 10 January 1744, goedgevon-
den en verstaan, dat » aan de supplianten uit gratie hunnen misslag
» zouden worden Vergeven , met ernstige last haar in het toekomen e
» voorzigtiger te gedragen , en zieh dus de goedartierne conmven le van
» llare Hoogmogenden niet onwaardig te maken. De oude paroeme-
kerk van W in t e u b e e is geheel vervallen en buiten gebrui . ij was
oudtijds ingewijd onder bescherming van den H. W il e ib b o b d u s .
De tegenwoordige kerk, mede aan den H. W illibrord toegewy , is
een steenen gebouw, zonder toren of orgel.
De dorpschool wordt gemiddeld door 40 lcerlingen bezocut.
De kermis valt in den eersten Zondag na St. Lucas (in October).
In het jaar 1343 legde Maarten van Rossum dit dorpje eene braud-
WINTERAKEN , geb., voorheen tot bet hert. Gulilc behoord hebbende,
thans prov. Limburg. Zie W intraak.
WINTER-POLDER (DE), pold. in de lieerl. Niervaart, prov. Woord-
Braband. Zie Mancia-W inter-P older. _
WINTERSWIJK, kerk. ring, prov. Gelderland, klass. van i\ijmegen.
Deze ring bevat de volgende.9 gem.: A a l t e n , B o r c u l o , rc-
d e v o o r t , Ei b e r g e n , Gr o e n l o , L i c h t e n v o o r d e , r,e e e ’
Rekke n en Wi n t e rswi j k . Men heeft er 9 kerken , welke door