Het voorslii gedeclle der kerk is vr(j oud , zjjnde door den II. Lebuinhs ,
in de achlsto eeuw, gebouwd , aan wien zij ook later is toegcwijd. Dit
gedeelte werd in 760 door de Saksers verbrand en in 780 herbouwd. Het
achterste deel is van 1599* Volgens de aanteekeningen van den Bisschop
he Monte had do Hertog van Gelderland het regt van iemand tot het be-
kleeden van de pastorij te benoemen betwelk Grammaije , echter aan het
kapitlel van Deventer toeschrijft. Daar waren twee vikarljen , ieder met
den last van twee missen ter week. De eene, te weten : die van 0 . L.
Vrouw stond, in hetjaar 1571 , ter benoeming van Froho van Mehr
e r e n . Over de tweede, die ter eere van den H. Antonios gestiebt
was , had de Abdis van Ter-Hunnepe het zelfde regt. Dan was er nog
eene kerkdieiist, wiens bedienaar gehouden was 's Maandags de onbloe-
dige offerhande tiode op te dragen. De toren is meest van tufsteen en
het koor vierkant. Er is in deze kerk sedert 1815 een orgel, betwelk in
den loop dezes jaars (1849) door een nieuw zal vervangen worden. In 1781
is de pastorie afgebrand , waardoor de kerkelijke boeken mede door het
vuur verleerrj'1 *U®.
De R. K., van welke men er ongevcer 800 lelt, behooren gedeeltelijk
tot de stat. van Duistervoorde, gedeeltelijk tot die van Bussloo.
De dorpschool wordt gemiddeld door 100 leerlingen bezochl.
Wilp was vroegcr eene heerl., aan den Proost van Deventer leen-
roerig en buiten de palen van Gelderland gelegen. Het ridderlijk ge-
slacht van W il p , voerde den naam van deze plaats , en wordt on-
der da aanzienlijksten gemeld. Evert miles (Heer) de W yipb, hield
de tiendeii van IJservoorde en da huizen Eltinck en Suverine te Nus-
lere, ter leen van den Bisschop van Utrecht, en,_met toestemming
van zijne dochter Clbhentia, scbonk bij die, in 1230 aan het klooster
Bethlehem. Hij komt nogmaals voor, met zijne vrouw Elisabeth en
met zijnen zoon E vert , in 1252. Meest alle persoiien van dit ge-
slacht voerden den naam van E vert , zoodat zij moeijelijk uit elkan-
deren kunnen onderscheiden worden. De laatste stierf te Rosande in
1 5 0 5 , en toen rees een groot verschil over zijne erfenis van Wilp ,
tusschen J ohan van Renesse van Wblven , namens zijne yrouw Aleyd
F reyns van Cbynre, die afstamde van eene oudmoei van den over-
leden Heer E vert van W il p , te weten van Oda van Wil p , met Herman
F reyns van Cbynre getrouwd , aan eene zijde, en het geslacht
Schihhelpenninck aan de andere zijde. Dit laatste leidde zijne reglen
af van Elisabeth van der Oi je , Vrouw van Sander Sghimmelpenninck ,
wiens nakomelingen den naam van Oijb bij den hunnen gevoegd heb-
ben. De grootvader van deze Elisabeth was E vert van Oije , jongste
zoon van het huis van W il p , die, omtrent het einde der veertiende
eeuw , ter onderscheiding , den naam van Oije en een lambel in zijn wa-
pen aangenomen had. Het geslacht van R enesse heeft de zaak gewonnen
, en hoewel de goederen vervreemd zijn, echter den bijnaam van
Wilp blijven behotiden. Hertog Karel maakte zieh met gcweld meester
van het huis te Wil p , na den dood van Heer E vert, en gaf het ter
leen , in 150 8 , aan zijnen bastaardbroeder J ohan van Gelbe, onder
voorbehoud voor hem , van het regt van opening des huis, van ver-
sterf van diensten , van klokkcnslag , van bede , van ruitergelden ; uit
welke uitzondering men dnideljjk verneinen kan , dat die regten te
voren aan dat good eigen waren , en dat de Hertog toen eene magt-
spreuk deed. Naderhand is het leenhcerschap weder aan de Staten van
Overijssel, namens de Proostdij van Deventer, gekomcn , en het goed
gcnoot geen voorregten.
Bij dit dorp zag men vroegcr een kast., het S l o t - t e -Wi l p gehee-
ten. Zie het art. Wilp (IIet S lot-te-).
Do kermis te W ilp valt in den eersten Woensdag in September,
WILP (DE) of de Wblp, geh., gedeeltelijk prov. Friesland, kw. Ze-
venwouden, griet. Opstcrland, arr. en 6 u. N. O. van lleerenveen, kant.
en 3 u. O. N. O. van Beetsterzwaag , £ u. N. van Sigerswolde , waartoe
dat gedeclte behoort, gedeeltelijk in het Westerkwartier prov. Groningen
, arr. en 5 u. Z. W. van Groningen , kant. en u. Z. Z. YY.
van Zuidhorn, gem. en 1 u. Z. van Marum.
De naam dezer, thans volkrijke , buurt had zijn oorsprong in het
uithangbord eener kleine tapperij , onder eenige hier staande veenhut-
ten , waarop eene regenwulp (scolopax Phacopus) afgebeeld was. Door
de zorg van den Heer J. F. Obbes , Burgemeestcr van Marnm , nemen
de bebouwing en landontginningen bier thans zeer to e , waardoor de
armoede meer en mecr aineemt.
WILP (HET HUIS-TE-), voorm. adell. h. op de M id del- Veluwe,
prov. Gelderland , dislr. Veluwe, arr. en 8 £ u. N. ten O. van Arnhem,
, kant. en 3 u. N. 0 . van Apeldoorn, gem. en l£ u. N. van Voorst,
5 min. Z. van Wilp.
Dit huis pronkte met eenen zeer zwaren vierkanten en twee ronde
torens , had twee ruime voorhoven , onderscheidene poorten en drie dub-
belc grachten. Het werd door Karel, Hertog van Gelder, in het jaar 1508
aan zijnen natuurlyken broeder, J an van Gelder geschonken. Alzoo
het zeer vervallcn was, is het in het jaar 1738 door den eigenaar ,
Wilhem Hermen , Baron van Broekhbizen , Heer van IV ilp, Lathmer,
Leeuwenburg en Wolthuis, afgebroken en de grachten gedempt.
Digt bij d e .plaats, waar het gestaan heeft, ziet men thans een
boerenerf, dat in eigendom wordt bezeten door de weduwe Hagenkahp,
woonachtig te Wilp.
WILPE, d. op de Middel Veluwe, prov. Gelderland. Zie Wilp.
WILPERHORST , voorm. adell. h. op de IUiddel-Veluwe, prov. Gelderland,
dist. Veluwe, arr. en 6 u. N. ten 0 . van Arnhem, kant. en
I 5 u. N. O. van Apeldoorn, gem. en 1 u. N. N. W. van Voorst,
1 u. Z. W. van W ilp , waaronder het behoorde.
Ter plaatse waar, het gestaan heeft, ziet men thans een boerenerf ,
in eigendom bezeten door den Heer Vos, woonachtig te Deventer.
W1LPSCHK-EN-NIJENBEKER-KLEI (POLDER-VAN-DE), poid. op
de Middel- V el awe, prov. Gelderland, distr. Veluwe, arr. Arnhem,
kant. Apeldoorn, gem. Voorst.
WILRE , d. in het Land-van-Valkenburg, prov. Limburg. Zie Wijlrb.
WILRE, ook Wilderen, Wilder, W ijler of Wiler gespeld , en bij
de landlieden W ilder genoemd, d. in het graafs. Vroenhoven, prov.
Limburg, arr., kant. en 20 min. Z. W. van Maastricht, gem. Oud-
Vroenhoven, aan den straatweg van Maastricht op Tongeren.
Het woord wyler of wiler beteekent, naar de laalvan het land, een
buurschap, en zal als een eigen naam, aan deze plaats gegeven zijn,
dewijl zij (gelijk de meeste dorpen) van zoodanig eene buurschap of een
gehucht van weinige huizen, haren aanvang genomen heeft.
Dit dorp wordt gemeenlijk toegenoemd Wilre in den Vroenhove , ter
onderscheiding van andere dorpen van dien zelfden naam, d ie , daar
in de nabuurschap liggen ; doch anders, wordt dit dorp, bij het land--
folk, ter onderscheiding, van de andere gemelde dorpen, ook Tricrt-
W iller, toegenoemd, als naast bij Maastricht (betwelk zij bloolelijk
bij verkorting Tricht noemen) gelegen.