YVINONGAN , distr. in Oost Indii', op liet Sundasche eil. Javu, resid.
on reg. Passaroewang.
■ WINSCHOTEN, arr., prov. Groningen; palende N. aau het arr. Ap-
pingedam en den Dollart , 0 . aan het kon. Hannover, Z. en L, W.
aan het Drentsche arr, Assen, YV. aan het arr. Groningen.
Dit arr., hetwclk uit de Ol d amb t e n en We s t e r wolde beslaat,
is verdeeld in de kant. Wi n sch ot cn e nZu i d b r o e k ; beslaat
eene oppervlakte, volgens bet kadaster, van 93,808 bund* 06 v. r.
2 0 v . ell., waaronder 91,088 bund. 1 v. r. 78 v. ell. belastbaar land;
telt 8481 h., bewoond door 11,094 huisgez., uitmakende eene bevol-
king van 84,800 iirw,
W1NSCHOTEN, kant., prov. Groningen, arr. Winschoten; palende
N. aan het kant. Zuidbroek en den Dollart, 0 . aan bet kon. Hannover,
Z'. en W. aan het Drentsche kant. Assen , W. aan het kant. Zuidbroek.
Dit kant. bevat de 10 volgende gem. : Wi n s c h o t e n , On de-
Pe k e l a , N i eu w e - P e k e l a , W e d d e , On s twe dd e , Vl a g twe d d e ,
He l l inge wol d e , de N ieuwe - Sc ha ns , Bee r ta en Fi n s terwo ld e.
Het beslaat, volgens het kadaster , eene oppervlakte van 88,930 bund.
96 v. r. 3 v. ell., waaronder 88,609 bund. 61 v.r. 36 v. ell. schotbaar-
land; telt 3869 h., bewoond door 8170 huisgez., uitmakende eene be-
volking van 28,500 inw., die meest in landbouw, handel en fabrijk-
wezen bun bestaan vinden, hebbende men er de volgende fabrijkcn ,
8 steen- en pannenbakkerijen, 7 kalkbranderijen, 13 scheepstimmer-
werven, 5 zeilmakerijcn , 3 touwslagerijen , 4 garentwijnderijen , 4 leer-
looijerijen, 2 boekdrnkkerijen , 4 tabakskerverijen , 8 brouwerijen , 1
fabrijk van mouiwijn uit aardappelen, 4 houtzaag-, 2 paarden-olie-, 2
olie-, 1 pel- en 23 korenmolens, waarvan 13 tevens pelmolcns zijn.
WINSCHOTEN, klass., prov. Groningen, verdeeld in de volgende
3 ringen: Wi n s c h o t e n , Mi dwo lde en B e l l i n g ewo l de.
Zij bevat 38 gem., met 36 kerken , die door 37 Predikanten be-
diend worden en telt ruim 47,000 zielen , onder welke 9000 Ledematen.
WINSCHOTEN, ring, prov. Groningen, klass. van Winschoten.
Deze ring bestaat uit de.14 volgende gem.: de E e x t a , de Me eden,
Mun t e n d a m, N o o r d b r o ek, Omme l an d erwi j k - en - Zu i dwen -
d i n g , Ni eu w e - P e k e l a , Oud e - P e k e l a , S c h e emd a , Ni euwe -
S t a d s k a n a a l , V e e n d am, W es ter l e e - e n -He i l ige r l e e , Wil -
d e r v a n k , Wi n s c h o t e n en Zuidbroek. Men heeft er 14 kerken
, waarin de dienst gedaan wordt door 18 Predikanten , en telt
er 26,000 zielen, onder welke 8400 Ledematen.
WINSCHOTEN , gem. in bet Wi,ld-Oldambt, prov. Groningen, arr.
en kant. Winschoten (2 k. d., 11 in. k., 8 s. d.,); palende N. aan de
gem. Midwolde, en de Beerla, O. aan Bellingewolde, Z. aan Wedde
en Oude-Pekela, W. aan Scheemda.
Deze gem. bevat de plattelandst. Wi n s c h o t e n benevens de geh.
Zu i d c r v e e n , Bo v e nb u r e n , Oo s t e r end en St. V i t u s h o l t ,
alsmede gedeelten van Winsch o tp rz i j l en Wi n sc ho t er - H oog e-
brug; zij beslaat eene oppervlakte van 2206 bund 97 v. r. 41 v. ell.:,
waaronder 2182 bund. 88 v. r. 39 v. ell. belastbaar land ; telt 478 h.,
bewoond door 752 huisgez., uitmakende eene bevolking van ongeveer
3900 inw., wier voornaamste middelen van bestaan zijn die , welke de
handel aanbiedt, ondersteund door de volgende fabrijken en trafijken :
3 steen- en pannenbakkerijen , 3 kalkbranderijen , 3 lcerlooijerijen >
2 garentwijnderijen , 2 boekdrukkerijen , 1 olie-, 1 houtzaag-, 1 pel- en
2 koornmolens , 4 wcverijen, 1 louwslagerij , 8 goud- en zilversmederijen ,
'S tinnegieterij, 5 tabakskerverijen enz. Ook is hier eenige scheepvaart,
■en op den 1 Januarij 1849, waren er 19 schepen in de buitenlandsche
vaart, welke hier thuis behoorden. De ligging van do plaats , als het
tniddelpunt van de graanrijke streken Oldambt en Westerwolde, geeft
gelegenheid ; om van daar de produclen van den landbouw te ontvan-
gen en derwaarts andere levensmiddelen en vooral manufacturen af le
zetten. Er wordt eene wekelijksche graan- cn botermarkt gehouden ,
doch hoofdzakelijk voor kleinere partijen , terwijl de te groote uitge-
breidheid der Oldambster boerderijen , zoo nadeelig voor den voortgang
in algemeene welvaart, als alleen den rijkdom bij weinigen ophoo-
pende, le weeg brengt, dat deze hare produclen regtstreeks naar de
groote graanmarkten verzenden. De beide jaarlijksche veemarklen,
Vrijdag voor Pinksteren en den laatslen Donderdag in September, zijn
van belang; alsmede wordt er op de veemarkten wekelijks in de maan-
den Mei , Junij , October en November gehouden, aanmerkelijka handel
gedreven. In vroegeren lijd bestond er aanzienlijke handel op bet
naburig Munsterland, Oost-Friesland en Oldenburg , vooral in koloniale
producten, olie, vensterglas en verfwaren, tegen houtwaren , linnen en
grove wollenstoffen ; maar bij een veranderd belastingstelsel is deze handel
bijna geheel te niet gegaan. Vroeger bloeiden hier nog onderschei-
dene fabrijken, als, tot in de zeventiende eeuw, meer dan 150 weverijen ,
van welke 80 voor laken^en andere wollen stoffen. In latere jaren zijn
onderscheidene bierbrouwerijen , 1 jeneverstokerij , 3 steenbakkerijen ,
1 poltebakkerij , 1 potaschbranderij en 2 garentwijnderijen te gronde
gegaan.
De Herv., die er ruim 3200 in getal zijn, onder welke 600 Ledematen,
maken eene gem. u it, die tot de klass. en ring van Winschoten
behoort en door twee Predikanten bediend wordt. De eerste ,
die in deze gem. fact leeraarambt heeft waargenomen , is geweest Gerah-
düs Weemhoe, die er in 1898 kwam. Of Arnoidus Kemenbrds , die
in 1602 van hier naar Delden vertrok, zijn ambtgeooot of opvolger
is geweest is nog onzeker ; zeker is he t , dat in 1647 Petrcs Hoorn
hier als tweede Predikant werd beroepen van Midwolde, doch binnen
eene maand tijds hier overleed , en van dien tijd af is deze gemeenle
steeds , gelijk nog, door twee Predikanten bediend geweest, behalve na
het vertrek van Wiilem Gerrit van Doorne naar Gorinchem, in 1811 ;
terwijl in 1815 de handopening tot vervulling van de tweede Predikants-
plaats werd geweigerd, is de dienst alleen waargenomen door den Predikant
Hendrik Cannegieter , die evenwel in 1820 wederom een ambt-
genoot bekwam in Pieter Nannings Craber. Het beroep geschiedt door col-
latoren , stemgeregligden , kerkvoogden en kerkeraad. Onder de hier ge-
staan hebbende Predikanten vinden wij vermeld den door de opschudding,
welke er onder zijne Evangelieprediking te Nijkerk op de Veluwe plaats
had , bekend geworden Gérard Kovpers , die hier van 1759—1760 stond.
De E va n g e l i s c h - L u t he r s che n , die men er ongeveer 70 tel t,
maken, met die uit de burgerl. gem. We d d e , B e l l i n g ew o l d e
en Ni e uwe - S c h a n s , eene gem. uit, welke tot den ring van Groningen
behoort en 160 zielen, onder welke 80 Ledematen, telt. Deze
gem. is eerst in 1856 van Winschoterzijl herwaarts overgebragt, en
had te W inschoten tot eersten Leeraar P etrcs J ohannes V alentinds Dus-
sead , die in 1839 naar Schiedain vertrok.
De R.ooms c h-Ka t hol i ek e n , die men er ongeveer 240 aantreft,
maken, met die van de burgerl. gem. Beerta, JWidwolde, N ieuwe -
S chans en S c h e emd a , eene stat, uit, welke toi het aartspr. van
XII. De e i. 32