WAL.
Walchereh , bestaande uit eenen President, vier Raden, eenen Grifficr
en Penningineesler. Met betrekking tot dit opzigt wordt hct eiland ver-
deeld in vier wateringen , naar de vier hemelstreken genoemd. De eerste
oudste en grootste dezer wateringen is die der zoogenaamde Vi j fam-
b acht en (ook wel eens de No o r dwa t e r i n g genoemd), aldus gehee-
tcn naar de eerste bedijkingen , welke aan de Walacren of de bewalde ak-
kers, op welke Domburg lag, plaats badden. Zij zijn thans bekend als :
P o p p e k e r k c , Boudewi jnskerke , M e l i s k e r k e , Mar iakc rke
en G rijpsk er ke. Yoorheen droegen zij andere namen; gelijk bij voor-
beeld : Mel is- of M ei l osker ke, waar de Abt van Middelburg de tien-
den bezat, dat in de dertiende eeuw ook H ugen-Boi den s -A mbach t
geheeten werd. De Swalinge en Pekelinge maakten bet langst de schei-
ding tusschcn deze en de oostelijke gronden. Bij Mariakerke , door
den Poppendam afgedamd, verrezen daarin ten N. de bonderd geme-
ten van Grijpskerke, welke tot de Oostwatering behooren ; Hondegems-
Ambacht, en hetdeel van Serooskerke , betwelk bij de Vijf-Ambackten
gerekend wordt. Tèn Zuiden werden deWerendijk en de Zoutelan-
den gewonnen. Hoe vroeg deze afdamming plaats had, kan men
daaruit alleiden , dat men, ten jare 1231, Gapinge reeds als eene
bekende heerlijkheid aantreft, dat er in bet jaar 1260 van schikkin-
gen gewaagd wordt omirent de lienden in de Pekelinge en Poppen-
damrne, en ook Zoutelande in die eeuw, als algemeen bekend genoemd
wordt.
De Bottée, vereenigde de Pekelinge met de Arne , welke door Middelburg
liep , en deze stad nog in hetjaar 1301 in een oost-en west-
oever scheidde. De gronden ten Noorden der Arne vormden de Oostwatering,
welke genoemd en omschreven wordt bij M ier is in een brief
van 1323. Door dezen Arnedam , den Brig of Breedam en den Over-
dam ■ werden zij geheel met de stad en de zuidergronden vereenigd en
alzoo ook dezenader aan de Vijf-Ambacbten Verbünden. Hoe vçoegdit
plaats had kan daaruit afgeleid worden , dat Brigdamme in 1214 reeds
eene bekende heerlijkheid was. De Vrouwen-polder werd eerst in 1339
daaronder opgenomen. De gronden ten Zuiden der Arne werden nog door
den Wijtvliet gescheiden en vormden alzoo de West- en Zuidwaterin-
gen. Zij werden door den Seisdam aan Middelburg vastgeheckt, nadat
Bevercns-Ambacht, in den Wijtvliet opgekomen , beide gezegde deelen
had vereenigd door den Sutburg of Zuidburgdijk. Dezen naam toch
droeg die sterkte , nithoofde van bare ligging in betrekking tot Middelburg,
en zoo komt bij ook voor in den giftbrief van D ir k VI I , bij welken
hij aan de abdij van Middelburg tienden g a f, aldaar en in de drie
aa'ngrenzende parochiën van Ritthem, Vlissingen en Koudekerke. In
het jaar 1230 wordt bij de aanwijzing van de regten en bezitlingen der
abdij stellig ondersebeid gemaakt tnsschen het Officium de West-Subburg
cn het Officium de Snbburg,
Op het einde van de dertiende eeuw werd de zuidelijke oever van
dit eiland volkomen verbonden , daar in 1293 een nieuwe dijk van
Vlissingen tot aan Dijkshoek gelegd werd. Sedert heeft men daar in
1372 nog eenige gronden bedijkt, en in 1390 den Boncndijk-polder
aungéwonnen. Ten Ooslen van Veere heeft men sedert nog gewonnen,
in 1618 het schor ten halven Crij , na de bedijking de Oranjc-poldcr
genoemd. En ten Oosten van het eiland Waicheren , voor den mond
der Arne, hct reeds in 1393 genoemdc Arnemuider-zand , hetwelk men
als het begin der vcrlanding van het Sloe kan beschotrwen , en waarop
sedert gedijkt zijn : in 1631 , Sint Joosland ; in 1644 , Nicuwland ; in
W A L.
«•" I iffill - in 1671 Nieuw- en Sftil-Joosland (1)
aangedijkt land , vroeger een afeonderlijk-
eiland vormende, dat thans door dämmen en door het mtgedroogde kanaal
van Welsinee met W a l c h e r e s een geheel uitmaakt en waardoor A r n t
in u i d e n digt bij Middelburg gelegen , in eene landstad herschapen
geworden (¡ie het art. A r s em o .d e n ) ; have, voormahge haven wordt thans,
in nlaats van met schepen bevaren , met wagens bereden.
Vroeger moet de zee ook hier hare woede botgevicrd hebben, Oud -
Arnernuiden, niet ver van het tegenwoordige hebbende gelegen, is
door haar verslonden. Tegenwoordig wast er aan de oostz,jde e„
„oordoostziide tot aan Vere overal land aan, zelfs op den noorde-
lijken uitkoek bestaat polderland ; de dainen z.jn daar, wel .s waar
zeer sterk verminderd, doch daarvoor längs is weder eene groote
zandstrook opgeworpen , het B r e e t a n d genaamd. Bij de steeds toe-
nemende verzanding kan het niet missen of de geheele' «'H'” 16’
schon dit eiland en .Noord-Bevelaod en Zuid-Beveland, thans reeds
voor het grootste gedeelle met slijkbanken is opgevuld , van naauwe ka-
nalen doorsneden , zal vroeg of laat geheel en al in^ land overgaan
en. zoo doende deze drie eilariden in een enkel edand herschapen worden.
Aan de westnoordkant , westkanten zuidwestkant, daarentegen,
heeft het eiland altoos verliezen ondergaan , vooral door het wegspoelen
en overstuiven der duinen, waarmede de kust alhier voor het
grootste gedeelte beze^ is. .
Op het eil. W a ic h Um » liggen de drie steden Middelburg, Vere
en Vl i s s i n g e n ; en de volgende 42 heerl.: Br i g d amme , Dut -
t i n g e , Ho o g e l a n d e , Poppenda m m e ,Gn j p s k e r k e Kerk-
wer v e , St. La u r e n s , Ma r i e k e r k e , Me l i s ke rke Sir Pop-
p e k e r k e , Ri t t h em, We l s i nge , Ar nemu i d e n , We s t - S o u b
u r g , Oo s t - S o u b u r g Ko u d e k e r k e , Rromme nh o e k e ,
Zo u t e l a n d e , St. J a n s k e r k e , Sir Boudewi j n sk er ke , W e stk
a p e l l e -Bi n n e n , We s t k a p e l l e - b u i t e n , Zandi jk, Kl ever s -
kerke, Li e v e - V r o uwe - p o l d e r , Ga p i n g e , S c b e l l a c h , be-
roos ke rk e, Oos t k a p e l l e , Aa g t e k e r k e , Domburg- Bmne n ,
Domburg-Bi i i ten, We r e n d i j k e , Bonendi jke , den Ha y m a n ,
N i e u w e r v e , B i g g e k e r k e , Mo r t i e r e , N o o r d -Mo n s t e r ,
P o p p e k e n s d o r p , N i e n w e r k e r k en de heerl. het N i e u w -
l a n d , vroeger een afzonderlijk eil. inet S t. J o o s l a n d , dat ondor
de heerl. ’s Heerarendskerke behoorde. ^
Het eil. W alcheres bevat alzoo de stedelijke gemeenten M i ddel bürg,
V l i s s i n g e n en Vere, benevens de volgende 18 plattelandsgemeenlen :
Aa g t e k e r k e , Ar n emu i d e n -Ni e uwe r k e r k e - e n -Mo r t i e r e ,
B i g g e n k e r k e - e n - Rr omme n h o e k e , Dombur g - Bi nn en -
e n - ß u i t e n , Ga pinge , Rl e v e r s k e r k e , Roud ek er ke , Mel i s-
e n-Ma r i e k e r k e , N i e u w l a n d r e n - S t . - J o o s l a n d , Oos t kap
e l l e , Oos t - en - We s t - S o ub u r g , R i t t h em - N ie u w - E r v e -
e n -We l tzinge, , Se roos ke rke - Ri j nsburg - en - Ho nde gems -
Amb a c h t , St. Lau re n s - e n -B r i gdam me , Vrou we - p o l d e r -
Za n d i j k - b u i t e n - e n - S c h e l l a e h , We s t k a p e l l e - B i n n e n - e n -
Bu i t e n en Zout e l a n d e - S t . - ^ a n s k e r k e - e n - B o u d e w i j n s -
(1) Wÿ hebben gemeend voor de beschrÿvihg der wateringen , waarin W a l o h b r b h
verdeeld is , enz. g een bet er gids te k u nnen volgen dan onaen geleerden meddarbelder
J . a b U t r e c h t U r e s s e l h u i s , zooals bij die opgeeft in D* provincic Zettemd in J t d r i
aloudt gesteldhcid , b l. 104-106 en 185 en 136.