De 6 II. K., die er wonen, parochieren te /ippingedam. — De
dorpsehool wordt gemiddcld door een getal van 45 leerlingen bezoeht.
Vroeger vond men onder dit dorp bet adell. h. B o l h u i s , doch dit
is in 1845 afgebroken en de landerijen zijn verkocht.
W ibdcm is de geboorteplaats van den Kronijkschrijver A del E ppens ,
geb. in 1554.
Bij hct graven van eenen put in dit d- vond men, bencden in de
wierde, waarop bet gedeeltelijk lig t, meststof en ecnig gesneden en
verwerkt hout. Dat hier echter aanzienlijke veranderingen in den wa-
terstaat zijn voorgevallen , is vooral merkbaar aan de streep lands op
de noordzijde aan het meergemelde diep, längs W irdum en Eekwerd
gelegen, welke nog den naam van U i t e r d i j k e n draagt. In het
oude zijlboek wordt ook gesproken van den Zijlregter van W irdum , over
den Delf (het Damsterdiep).
WIRDUM , kerk. ring , prov. Friesland, klass. van Leeuwarden.
Deze ring bestaat uit de 11 volgende gem. B e e r s - e n - J ei l u m ,
Bo x um- e n -Bl e s s u n i , Grouw , H y l a a r d - L y o n s - c n -H u i n s ,
I d a a r d - Ae g um - en - Fri ens , J orwer d , Ma n t g um - e n -
S c h e l l a a r d , R o o r d a h u i z um, Wa r g a -Wa r s t i e n s - e n -Wa r -
t e n a , Wei d um en Wi rdum. - Men heeft er 17 kerken, bedient!
wordende door 11 Predikanten, en telt er 5500 zielen , onder welke
1500 Ledematen.
WIRDUM of W ierdsheim , d., prov. Friesland, kw. 0 ostergoo, griet.
Leeuiearderadeel, arr., kant. l | u . Z. van Leeuwarden. Het is het aan-
zlenlijkste d. der geheele grietenij. Men telt er in de kom van het d.
680 inw., en met de daartoe behoorende b. Wij t g a a r d , 174 h. en
ongeveer 1150 inw., die meest in den landbouw en vooral veeteelt
hun bestaan vinden, daar de omtrek voortreffelijke weilauden bevat.
De Rerv., die er 690 in getal zijn , onder welke 180 Ledematen,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Leeuwarden, ring van
Wirdum, behoort. De eerste , die in deze gem. het leeraarambt heeft
waargenomen, is geweest V incent P eekker , die in bet jaar 1584 lier-
waarts kwam , en in bet jaar 1614 emeritus werd. S ixtus H ommius
is hier van 1615 tot 1621 als Predikant in dienst geweest. De kerk ,
welke vo6r de Reformatie aan den H. Martinus was toegewijd, is weiser
eene vikarij geweest. Deze kerk is een ruim en fraai gebouw,
dat vroeger twee torens had, een met een spitse kap ten westen en een
met een gewoon Friesch huisdak ten zuiden der kerk ; doch de eerste
is omtrent hct jaar 1 6 8 0 , om zijnen ouderdom , afgebroken, en dus
de laatste alleen blijven staan , doch later in eene spits veranderd.
Men heeft in deze kerk een orgel. Ook is daarin eene menigte graf-
steenen en fraaije wapens, als zoo vele overgcbleven getuigenissen der
Edelen, welke hier voorheen bebben gewoond, doch wier familicn
thans meerendeeis geheel zijn uitgestorven. Wanneer deze kerk ge-
bouwd is, kan men niet zeker zeggen.
Vroeger had men hier mede eene Doopsgezinde gem., doch deze is
geheel verdwenen, thans behooren de 90 Doopsgez., die men er aan-
trcft, tot de gem. van Leeuwarden en Warrega, — De R. K., die
er 550 in getal zijn, parochieren te Wijtgaard.
Ook waren er oudtijds, in den omtrek van dit dorp, vele adellijke
sloten, als; U n i a , Cams t r a , J u w s ma , Camminga , Boot s -
iua, Oenema , Ba r r a h u i s , enz.
W irdum is de geboorteplaats van den Staatsman W igle van Avtta van
Z wichem , die op de state Barrahuis, d e n 19 October 1507, het eerste
levensiichl zag, en den 8 Mei 1577 overleed, en van den Lat i jn-
schen Di c h t e r en Le 11 e r k u n dige Ecco Epkbba , geb. 15 October
175 9 , 1 Februarij 1852, te Middelburg.
WIRDUMER-MAAR (HET), water in Fivelgo, prov. Groningen,
dat in het d. Wirdum ontstaat, en in eene zuidelijke rigting naar hat
Damsterdiep loopt.
WIRDUMER-NIEUWLAND, streek lands, prov. Frieslund, kw.
Oostergoo, griet .Leeuiearderadeel, arr. en kant. Leeuwarden, W. van
Wirdum. v
WIRDUMER-VAART (DE), vaart, prov. Friesland, kw. Oostergoo ,
griet. Leeuiearderadeel, welke bij de kerk te Wirdum eenen aanvang
ueemt, en in eene noordelijke kronkelende rigting längs Swicheiu en
tioutum, naar de Potmarge loopt, waarin zij zieh le tluizum outlast.
WIR1NGIA, Lat. naam van het eil. W ieb inge » , in de Zuiderzee,
prov. Noord-Holland. Zie W ieb ingen.
WIRODESSO, distr. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java.
Zie W ibadesso .
WIROSARIE, distr., d. en bosch in Oost-Indie, op het Sundasche
eil. Java. Zie W ie b o sa b i.
WIROSOBO of W ib a sa b a , d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil.
Java, resid. Soerdbaija, reg. Djapara.
Het, is een stil en afgelegen verblijf , in het midden ran een uit-
gestrekt bosch gelegen. Niet ver van daar liggen de bouwvallen van
de prächtige en uitgestrekte stad Madja pah it. Zie dat woord.
WIRTHUM, oude naam van het d. W i r d u m , in liv e lg o , prov.
Groningen. Zie W ib d um .
WIS (DE), streek lands in het Lundvan- F innen, prov. Zuid-Hol-
land, arr. Gorinchem, kant. engem. Vianen; palende N. aan den Lek-
dijk en de stad Vianen , O. aan het Hoogeland , L. aan den Monnikhof,
W. aan het Bosch. — Het rnaakt een gedeelte van den pold. Vianen uit.
WISCH, gem. in het graafs. Zutphen, prov. Gelderlund, distr. en
arr. Zutphen, kant. Ter-Borg (5 k. d., 12 in. k ., 5 s. d.) j palende
N. W. aan de gem. Zelhem , N. O. aan Liehtenvoorde, O. aan Aalten
en Dinxperlo , Z. aan de Pruissische prov. Rijnland, waarvan zij door
den Oude-IJssel gesebeiden wordt, Z. W. aan den Oude-IJssel, die
haar van de gem. Gendringen scheidt, W. aan Ambt-Doetinehem.
Deze gem. bevat de plattelandst. T e r - B o r g , de dorpen Si l l e-
vo ld e en Va r s s e v e l d , benevens debuurs. Heuve n , S i l l e v o l d e ,
L i g t e n b e r g , S i n d e r h o c k , Bi nn e n h e u m e en We s t e n d o r p ,
alsmede het H u i s - t e - W i s c h , waarvan deze gem. hären näam ontleent.
Zij beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 7227 buhd.
41 v. r. 51 v. eil., waaronder 7115 bund. 42 v. r. 91 v. eil. belast-
baar land ; telt 817 h., bewoond door 969 huisgez., uitmakende eene
bevolking van ongeveer 5900 inw., die meest in den landbouw en den
handel in hammen , spek , schors en hout hun bestaan vinden. Ook
heeft men er eene ijzergieterij en eene branderij.
De Herv., die er ongeveer 5800 in getal zijn , maken de gem. van
Te r -Bo r g , S i l l e v o l d e en Var s s e v e l d ui t , welke in deze bürg,
gem. ieder eene kerk hebben , alsmede eene bijkerk in de buurs. S i n -
de rhoek. — De Cbristelijkc Afgeschcidenen , van welke men er ongeveer
200 tel t , behooren tot de gem. van Varsseveld. — Het twin-
tigtal Evang. Luth., die er wonen, worden tot de gem. van Doetin-
chem gerekend. — De R. K., van welke men er ongeveer 1800 t e lt ,
maken de stat. van Te r -Bo r g en S i l l e v o l d e uit. — De Isr,, die