iu de Oud-Saksiscbe cu Wesl-üolhisehe la a l, eeii jagleigendom , waarop
ecu llecrschap alleeu regt heeft-cm., zoo als heden de oude jagleigeti-
dommen warkel(jk in uenige oordcu vau Duitschland ecu heegh, geheege,
htlgh genoemd worden. Woodsbnd heeft het Hceger-meer len N. W .,
bet Slooler-meer ten Z., de Wymerts len Ni, de Welle ten N. 0 . cn
het Koevordermeer verder oöstwaarts. Van daar, dat alle schepen, die
van Sneek cn Ylst naar Slooten, de Lemmer of de Kuinre bestemd
zijn, deze plaats voorbijvaren en veelal aandoen, welke menigvuldigc
doorlogl deze aanzienlijke plaats zeer veel levendigheid bijzet. Het is
een digt gebouwd dorp , dat nelte en zindelijke , met Friesche klin~
kerts aan den kant geplaveide, straten voor voetgangers heeft : want
voor rijtuigen was dit d. steeds ontoegankelijk , uithoöfde van de breede
waleren , waarvan het örogeven is. Men telt er 280 h. en 1410 inw.,
onder welke aanzienlijke en vermögende lieden ; .o'ok vindt men er
2 scheepstimmerwerven, 2 houtzaagmolens, 1 lijnbaan, waarop ook
palen ttouw geslagen wordt, door eene machine , die met. een paard
gedreven wordt, 1 zeilmakerij en taanderij , 5 mast- en blokmakerijen ,
smederijen , 2 leerlooijeiijen, 2 wolkammerijen en 1 rogge-, weit- en
pelmolen ; voorts schippers, op onderscheidene binnenlandsche plaat-
sen geregeld varende, zoo als, onder anderen, eenen beurtmän op
Amsterdam. Men drijft er ook veel handel in Oostzeesche produkten ,
klaphout voor kuipers, Lennep, lijnzaad en dergelijken. Voor eenige
jaren had men er nog .eene zoutziederij , die nu vervallen is. Vroeger
woonden hier ook vele fluit- en kofschippers, waarvan de eigenaars
of reeders groolendeels te Woodsend te huis behoorden , en waardoor
veien een groöt, vermögen gewonnen hebben, vooral in den oorlog tus-
schen Frankrijk en Engeland, van het jaar 1786 tot 1764; doch ook
velen hebben daarna , door de irouweloosheid der Engelsehen, groote ver-
iiezen geledcn. Dit middel van vertier is vervolgens door bekende oor-
zakeu allengs zeer verminderd. I Er bestond evenwel nog onlangs eene
aanzienlijke reederij voor kof- en andere schepen , behoorende er, op
1 Janu'arij 1849, nog 12 zeeschepen hier tbuis , doch deze reedery is
dezer dagen weder ontbonden en de schepen zijn verkocht.
Woodsend is het eenige dorp in de grietenij Wymbritseradcel, dat met
het regt van eene waag is begiftigd geworden ; doch het voormalige waag-
gebouw , aan de westzijde van de Burenslraat, is thans een partikulier'
huis, nu het Ou d e -He e r e n -Lo ge men t genoemd ,• in welks gevel
men een steen ziet , met opsebrift, balans en schalen. Thans heeft
W oodsend nog eene eigen vleeschhal. Ook heeft men hier eene jaar-
markt in de maand October, welk voorregt deze plaats heeft met de
dorpen Heeg en Nieuwland , buiten welke in de grieteny Wymbritse-
radeel geene jaarmarkten gehouden worden.
De Her v., die er 970 in getalzijn, behooren tot de gern. Woudsend-
Ypekolsga-Smallebrugge-en-lndiji. De kerk , welke hier voor de Refor-
matie stond, was aan den H. Aartsengel Michael toegewijd. Zij bragt
100 goudg. (180 guld.) op , en daar was eene prebende van 60 der-
gelijke guldens (90 guld.). Volgens een handschrift der Utrechtsche kerk
werd de pastorij door eenen Monnik bekleed, welke ongetwijfeld een
Karmeliet zal zijn geweest, want le. W oodsend heeft, zoo als wij
later zien zullen , voordezen een Karmelieter klooster gestaan. Deze
kerk is in het jaar 1660 vervangen door 6ene nieuwe, boven wier
ingang men de wapens van Boabania en J ockema vond , en daaronder
dit versje ;
Cum Dueo major liuTViiinhi, rexerttl unnos
Praeturam tredecim, tune sacra struota ilontus.
Filius en Duco junior, cui quatuor anni
Is prinium laterem ftut dat et aptat opus.
fluic Eduarda fuit de stemmate Juckcma mater,
Progeniem claram Cambur ab arce gerens.
(d. i. Toen Doco Bobbania , de oude, dertien jaren Grietman was geweest,
is dit heilig huis gebouwd. Doco deJonge, zijn zoon , vier jaren oud,
legde den eersten .steen en bereidde het werk toe; de moeder van deze
laatsle was Edoabda , uit de stam van J bckema , een beroemd geslacbt,
dat het slot Gabbingha tot stamhuis had). Aangezien deze kerk, door ver-
zakking onbruikbaargeworden was , heeft men, in 1837, eene nieuwe gebouwd,
waartoe uit het ionds voor noodlijdende kerken 2000 gülden ver»
leend is. Het leggen van den eersten steen aan dit gebouw, hetwelk een
plegtig feest opleverde, is gedenkwaardig gemaakt, doordien bij die gele-
genheid het kerkfonds van eene aanmerkelijke schuld ontheven is , van
gelden, daaraan als renteloos voorschot, door eenige godsdienstvrienden,
verstrekt, welk voorbeeld naderhand ;door anderen vrijwillig gevolgd
is. Deze kerk is een- kruisgebouw, met een uitmuntend orgel en
eenen koepeltoren op vrij hooge kolommen en van klok en uurwerk
voorzien.
De Doopsgez., van welke men er 33 te lt, maken, met die uit de
dorpen Yp e k o l s g a , Sma l l e b r u g g e en I n d i j k , eene gem. nit ,
welke 100 zielen, en onder deze ongeveer 80 Ledcmaten telt. Wie \
de eerste Leeraar in deze gem. geweest is , kan men niet met zeker-
heid opgeven. De eerste , van wien de oude papieren der gem. mel-
ding maken, is A b s e n K l a z e s , die hier in 1682 Leeraar werd en ^ den
11 Augustus 1727 overleed. Niet onwaarschijnlijk is het, dat hij de
eerste was. Vroeger echter heeft er eene gem. bestaan in Ypekolsga.
De kerk, staande aan de westzijde van het dorp, is een klein , doch
net gebouw, zonder toren of orgel.
: De R. K., die er 300 in getal zijn r maken met die van Yp e k o l s g a ,
Sma l l e b r u g g e en I n d i j k , eene stat. uit, welke 383 zielen, en
onder deze ongeveer 200 Communikanten telt, en door eenen Pastoor
bediend wordt. De kerk, aan den H. Michael toegewijd, is een sier-
•lijk langwerpig gebouw, zonder toren , doch met een orgel en eenen
zger fraaijen predikstoel, welks snij werk toont, dat de on bekende ver-
-vaardiger een bekwaam beeid snij der was. Elk der drie altaren prijkt
met eene schilderij van den beroemden Kunstschilder O tto de Boeb ,
die den 11 Julij 1797 te Woodsend geboren is ; vooral wordt door de
kuustkenners het groote altaarstuk, de Opwekking van Lazarus, be-
wonderd. ,
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 180 leerlmgen
bezocht.! | | i .-1
Men heeft er een De p a r t eme n t der Ma at s chappi j :^ Tot
Nut van ’t Algemeen, betwelk den 4 September 1838 upgerigt is en
16 Leden telt.
Ten jare 1816 werd alhier eene Maatschappij ter onderlinge verze-
kering voorbrand, door sommige ingezetenen opgerigt. In den beginne
bepaalde deze; Maatschappij zieh alleen tot de grietenij Wymbritsera-
d eel, doch later, ten gevolge van den bijval, die het publiek aan
deze inrigting schonk , oordeelde men z'e algemeencr te moeten maken ;
zoodat zij zieh; thans over Friesland en naburige provincien uitstrekt ,
terwijl ze reeds tot een kapitaal van tusschen 50 a 40,000,000 guld. is