Eenige minuten buiten de stad, aan den Körte Muiderweg, ligt de
fraaije S t e d e l i j k e Beg raa f p l a a t s , in het jaar 1829 daargesteld ,
waarvan een gedeelte voor de R. K. is afgescheiden. Zij vormt een groot
vierkant en is door een h ek, met zinnebeeiden des doods, afgesloten. Men
vindt op deze begraafplaats ook eenige gemetselde kelders, versierd
met gebouwen gedenksteenen. Zij is geheel omplant met populierboo-
mcn en wijders omgeven door een alleraangenaaraste openbare \vande-
lin g / Schaduwrijke lanen , donkere prieelen , stalig geboomte , fraaije
uitzigten en de nabijheid van den Äkker Gods nopen evenzeer tot stille
overpeinzing , als tot herdenking aan het verledene. Op den zelfden
piek toch stond eenmaal bet buitenverblijf L a n ds k r o o n , het Va 1-
k e n b o f van den dichterlijken Drossaard H ooft. Bij den ingang tot
deze wandeling , in welker midden de begraafplaats als verscholen
l igt , staat eene nette doodgraverswoning, waarbij eene behoorlijke
lijkenkamer. Den 6 Januarij 1830 is daarop voor bet -eerst begraven.
Dehalve de reedsgenoemde 2 Br and s p u i t h u i Z e n , in de Schoolsteeg
, is nog eenige jaren geleden aan de Noordzijde der Hervormde
kerk een net gebouw gemetseld, geschikt tot berging van drie brand-
spui t en met toebebooren.
Den 9 November 1791 is te W eesp een L e t t e r k u n d i g ge-
no o ts c ha p onder de zinspreuk: Voor het Menschdom opgerigt, het-
welk gedurencle eenige jaren zeer gebloeid heeft en vele Geleerden onder
zijne Leden telde. ürie deelen met verhandelingen en letterkundige
stukken , zijn door dit genootscbap in de jaren 1793, 1794 en 1798
in het licht gegeven. ln het begin der tegenwoordige eeuw is dit
genootscliap echter reeds ontbonden geworden. Het locaal, waar het
zijne bijeenkomsten hield, vroeger de oude R. K. kerk, staande aan
de Achtergracht, behoort thans aan de stad en is verhuurd aan de
Societeit Vriendschap en Eerpdragt, De mime, en schoone zaal , die
wel bezienswaardig is , wördt door gemelde societeit ook aan onder-
scheidene inrigtingen , binnen de stad bestaande, ook wel aan particu-
lieren tot het geven van partijen , afgestaan. In gemeld locaal verga-
dert het De p a r tem e n t der Maat schappi j : Tot Nut van ’t Al~
gemeen, dat den 13 September 1799 is opgerigt en ongeveer 40 Leden
telt. Dit De p a r tem e n t heeft drie zeer nuttige instellingen, als:
1° de S p a a r b a n k , 2° de Com m i s s i e t o t u i t d c e l i n g van
warme en v o ed zame spi j zen aan behoeftigen gedurende den win-
ter en 3° de He r h a l i n g - s c h o o l , in 1847 opgerigt, en waaraan gedurende
het eerste jaar, bij afwisseling een getal van ongeveer 120 leer-
lingen heeft deel genomen.
Nog bestaan alhier een Mu zi j k g e z e l s c b a p : Filomele gcnaamd, ,
hetwelk ruim 20 medewerkende personen telt en den 19 Februarij
1841 is opgerigt, en eene Za n g v e r e e n i g i n g , metname Euphonia,
in 1847 opgerigt, welke thans 20 zangers en zangeressen telt.
Yroeger had men te W eesp eene zeer bloeijende Latijnsche school.
Wanneer zij gesticht en wie de eerste Rector daaraan geweest i s , ligt
in het duistere, zooveel is echter zeker dat , van de jaren 1391—1399,
zekeren Meester G eb b it Rector aan deze school geweest is , doch on-
bekend is het van waar hij kwam, en of hij hier overleden dan wel
naar elders vertrokken is. De laatste Rector van deze school is geweest
F banciscds A drianus van A c h t e s , geboren teGent, den '12 Junij 1721,
en overleden te W eesp den 31 Maart 1789. De gemelde school is, in
1790, in eene Fransche kostschool voor jonge Heeren herschapcn , die
thans gemiddeld een getal van 40 leerlingen telt. Het locaal , aan
da stad behoorende, Staat aan het einde der Hteuwstad en is , ten
vorigen jare (1848) l aan de achterzijde zeer vergroot en verlraa.d
geworden. De kostschool voor jonge Jufyrouwen, die gemiddtld
30 leerlinaen telt, is een particulier eigendom van de tegenwoordige
onderwijzeresse en een der fraaiste woonhuizen der stad , staande aan
de Noordzijde van de Heerengraoht. In het ja a r 1843 is daar naast
een afzonderlijk en sierlijk schoollocaal gebouwd. De S tad s Burger-
s choo l telt .gemiddeld 130 en de S t a d s Armen s ch o ol 100 leerllnwnEESP
is de geboorteplaats van de God g e i e e r d e n : An« old us
L o d f f of L o u f f i u s S. S. Theol. Lic., geb. 17 September 1397, f 19 Junij
1636 , nadat hij vier en dertig jaar Pastoor m z i j n e geboorteplaats
was geweest, en S a lom o n v a « T i l , geb. 26 December 1643, f 31 October
1713, als Hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Leyden
Van den Ge n e e s k u n d i g e J oannes H oütman , geb. 13 Maart 17o4,
f 24 April 1 8 2 3 , die mede niet onverdienstelijk de Nederlandsche lier
^VaiT'den S c h i l d e r G ijsb e b t J ansz. S i b im e , die in de eerste helft
der zeventiende eeuw leefde en Burgemeester in zijne geboortestad was.
V a n d e n Ku n s t p l a a t s n i j d e r J oachim J an O obtman , geb. 23 Mei
1777 , t teParijs, den 9 Januarij 1818. _
W e esp was oudlijds leenroerig aan het bisdom van Utrecht en heeft
als zoodanig langen tijd onder het bestuur der Heeren van A mstel ge-
staan. Bisschop O tto II begiftigde , in 1223, G usbb ech t van A mstel ,
den eersten van dien naam , met het hooge geregt van Mulden , Weesp
en Diemen. G usbbecht van A mstel , de derde van dien naam, is mede
bezitter van W eesp geweest. Ofschoon G o d e u h d e , Abdisse van Elten,
bij hären afstand van Gooiland (Nardinclandt) aan Graaf F lobis V, in
1280, deze stad mede onder hare eigendommen teld e, is het echter
zeer waarschijnlijk, dat h ij, na zijne verzoening met den Graaf,
in het bezit daarvan verbleven is , tot dat h ij, als jj medepligtig aan
den moord des Graafs, het land moest ruimen en zijne goederen voor
den Graaf verbeurd verklaard werden. Graaf J an II begiftigde daarmede
zijnen broeder G uido van H enegouwen , na wiens overlijden het weder
aan W illem III verviel, en sedert dien tijd is W e esp onder het grafe-
lijk bestuur gebleven.
De lotgevallen der stad zijn , zoo verre men heeft kunnen nasporen,
de navolgende:
In 1 2 0 4 , omdat G usbbecht III , Heer van Am stel, hulp verleend
had aan de weduwe van D ib k VII , Graaf van Holland , Vrouwe A leid ,
die de grafelijke regering op hare dochter A da , gehuwd met L o d ew u k ,
Grave van L o o n , wilde doen overgaan , werd W eesp door de Kenne-
mers, die de zijde van W illem I , den broeder van den overledenen
Graaf, hielden , onder aanvoering van W outer van E smond en A lbrecht
B anjaabd van B bederode , in de asch gelegd.
In 1336 werd de stad W e esp , thans onder het bestuur van W il lem
V , Graaf van Holland, staande, door J an van A rkel , den zeven
en veertigsten Bisschop' van Utrecht, met geworven krijgsvolk belegerd
en zoo hevig bestormd, dat hij daarvan binnen vier dagen meester
werd, waarna hij de stad verbrandde, die inmiddels door de inwoners
verlaten was.
In 1754 werd de stad bemagtigd door A rnold van H oobne , den
negen en veertigsten Bisschop, en zulks ten gevolge van den twist,
waarin de Utrechtschen met Hertog A lbrecht van B e ije r en geraakt