Kimswer.d, welk oord, door bei siuifen van de Banlumer-zyl of zoo«
genaauule Scholelbauk in den Pingjumur-Halsband , voor den vloed be-
waard blcef, was deze geheele grielcnij overstroomd, Benourden i a k-
k u in liep de zeedijk Zuer groot gevaar van eene doorbraak, doch de
ijver eu opoffering, gepaard met moed eu beleid , van Makkums ingeze-
lenen voorkwauieu bet gevaar, door zakken met steenen in het gat ,
helwelk ingeslagen was, le stoppen. Zonder onderschcid van rang,
bebben alle weldenkenden zieh op den dijk begeven eu zieh aan het
geweld der golven blootgesteld. Het dijksbestuur van Wonseradeels
Zuidcrzee-dijken verdiende mede , wegens zijne waakzaamheid , allen lof.
Erger en noodlottiger voor dit deel was de doorbraak bij het Worku-
m e r - b u k , welke wel niet van eene aanuierkelijke wijdle 6n diepte
was, inaar toch groot genoeg, om , bij d e • ontzettend hooge vloeden
van den 3 , 4 eu 3 Februarjj, veel waler door te lalen. Door dit
water, vereenigd met dat , helwelk door den Oude- of Slaper-dijk
slroomde, waren de landen tot aan Par r ega reeds den 6 Februarij
overdekt, welke overstrooming zieh mede uitstrekte over de dorpen,
aan de Zuiderzee gelegen. Van onberekenbare gevolgen was deze overstrooming
voor de groote polders, vooral ook voor de Marne, het At-
s e b u u r s t e r r en S e nsm e e r , van welk meer inzonderheid het weste-
M | | « i; ljjke gedeelte of Sensmeer veel leed. De polder-dijken , den aandrang
van het water niet langer kunnende wederstaan, braken op meer dan
eene plaats door. Met eene vreeselijke woede en een geraas, dat zieh
in de verte hooren liet, stortte het water naar binnen , en overstroomde
de landen tot de verbazende hoogte van meer dan 2 eilen. Sommige
kindlichen op hooglen wonende, waren veilig voor bet geweld van
den vloed ; doch akelig was de toesland der lager liggende bewoners ,
welke hunne huizen tot op eene aanuierkelijke hoogte . soramigen zelfs
tot aan het dak toe , met water opgevuld zagen. Te raidden vao
dezen jammer beviel op eenen zolder eene vrouw , welke des andereu
daags door het dak van daar gehaald en in veiligheid gebragt werd.
De zeedijk was bij M a k k u m en S u r i g overal zwaar geteisterd , vooral
in de omslreken van laatstgenoemd dorp. Veel schade werd er aan
paai-, kisl- en aardewerk veroorzaakt, en doorbraken zouden er ont-
staan zijn , zoo men zulks, met inspanning van alle krachten , niet voor-
gekomen had. Makküni leed niet veel ; de schade hier veroorzaakt,
werd te weeg gebragt aan de dijkhuizen , die van achteren door de over-
slorlende zee ingeslagen waren. Aan de landzijde werd deze plaatsden
7 Februarij overstroomd, betwelk hier bet water zoodanig deed rijzen ,
dat bet in sommige huizen tot eene aanmerkelijke hoogte indrong, en
in eenige fabrijken ^ el hoog stond. Sur i g werd overstroomd in den
uacht van den 7 op den 8 Februarij. Het water stond er 8 palmen
boven het hoogsle winterwater, en eenige landlieden, aan den voet van
den zeedijk wonende, waren genoodzaakt, met hun vee en goed de
vlugt te nemen. By deze overstrooming kwam evenwel slecbts een mensch
om , die, schapen uit bet land willende halen , onder weg bezweek.
Slechls vijf schapen zijn in deze grietenij verdronken ; dan bijna
1200 bund. vruchlbaar land, van den besten en kracbligsten grond in
dit gewest, stonden van 1,20 tot.,3 eil. boog onder den uitgestrekten
plas, en bet nadeel van den sinds lang verachtcrdeu landbouwer was
zeer groot.
Het wapeu van W onseradeel is een sp rin g en d b e r t m e t gebrokeu
horens , en zou , zoo men zegt , zy n en ' oorsp ro n g versch u ld ig d zijn
a a n zeker h e r t , b e tw e lk , u it de n a b u rig e bosschen o p g e ja ag d , door
de ingezetenen dezer grietenij , na bet brekeu der hoornen gevaugen
werd , welke, ofscboou beuzeiaebtige, zaak weleer gewiglig genoeg
werd geoordeeid, om er een wapen van aan te nemen.
WONSERADEELS-ZUIDERZEEDIJK, zeedijk, prov. Friesland,
kw. Westergoo.
Deze dijk begint aan bet d. Makkum en strekt zieh doorgaans zuid
waarts ui t , längs de Zuiderzee , tot digt bij. de stad Workum.
De dijkspligtigen , tot deze contributie behoorende, had den , even als
op vele andere plaatsen, van ouds hunne bijzondere afdeelingen van de
dijkwerken ; doch den 6 Maart 1719 werden de Heeren Raden van het
Hof Proviuciaal, wegens du Staten des Lands, gemagtigd , om de ge-
meenmaking der zeedijken, zoo van aard-als paaiwerk, in de gezegde
contributie te regelen en de daar over ontstane gesckillen , bij wege
van bemiddeling en zonder vorm van procès , af te doen. Nadat het
ilof zulks , zoo nopens deze als andere contribiitiën , gedaan en de zaken
op een vasten voet gebragt had, i s , bij Staatsbesluit van 24 Junij van
gezegd jaar, goedgekeurd de uitspraak van het arbitrament des Hofs,
nopens de taxatien der zeedijken in Wonseradeel en zijn aandeel in
het onderhoud dier werken.
Dit gemeenmaken der dijken, eene zaak van de uiterste aange-
legenheid, was , ten aanzien dezer contributie, lang tegengehouden :
want, volgens Staatsbesluit van 19 Junij 1697, werd het collegie reeds
gemagtigd, om de dorpen in W o n sera d e el , en des noods de particulière
ingezetenen en eigenaars der landen,, over te halen1, tot het
verbeteren en gemeenmaken der zeedijken en aardewerken aldaar,
en echter is deze heilzame schikking, Suiten twijfel door tegenstand
v a n vele dijkspligtigen , eerst 22 jaren daarna voltrokken.
Hot bestuur over dezen dijk houdt zijne zittingen te Boisward eu
bestaat uit eenen Dijkgraaf, eenen Gedepuleerde en twee Gecommit-
teerden binnendijks, met hunnen Rekenmeester , eenen Gedepuleerde
en twee Gecommitteerden buitendijks, met hunnen Rekenmeester,
benevens nog eenen Rekenmeester van de stad Boisward, met eenen
Secretaris en eenen Ontvanger-Generaal.
WÖNSER-VAART (DE), water , prov. Friesland, kw. Westergoo,
griet. Wonseradeel, in eene eerst zuidelijke en daarna westelijke rig-
ting loopende van Wons naar Makkum en het Makkumermeer.
WONSER-WEEREN , geh., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Wonseradeei, arr. en u. W. N. W. van Sneek, kant. en 1£ u.
W. ten N. van Boisward, u. O. N. 0 . van Makkum, waartoe het
belioort.
WPNSER-WEERSTAL (DE), nog bij verkorting de W eeren genaamd,
opene p],aats of rond plein, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Wonseradeei, 20 min. Z. 0 . van Wons , £ u. Z. W. van Schraard, al-
waar het regt, naar de gewoonte der oude volken , onder den blooten
hemel gehoudeu , of vonnis of vrijspraak gewezen werd. Van deze plaats
heeft het d. Wons zijnen naarn ontleend.
WOOLD of W o l t , buurs., prov. Gelderland, kw;., arr. en 8 u.
Z. 0. van Zutphen, kant. en u. 0 . N. 0 . van A a lten , gem. en
Z. van Winterswijk ; met 146 h. en 1010 inw. Men heeft in
deze buurs. ééne school, welke des zomers door 8 0 , des winters door
18Q à 180 Iccrlingcn bezocht wordt.
WOOLDE of W oelde , buurs. in Twenlhe, prov. Uverijsssel. arr.
cn 2 | u. Z. 0 . van Almelo, kaut, en J u. 0 . van Delden, gern, en
random het d, Uengelo gelegen; met 139 h, en 980 inw. — Men.