Toen Keizer M aiih il ia a n , in heL jaar 1500, hinnen Augsburg e e n e n
rijksdag hicld , verscheen ook b y dio gelegenheid Hertog A lbrecrt van
S aksen ; klagende, dat Friesland , waaronder hij niet alleen de Omme-
landen wilde opgenomen hebben , rnaa.r zelfs de , buiten Friesland gelegene
, stad Groningen zieh weerspannig toonde , zoo wel tegen hem,
als tegen zijnen zoon H endrik , die in bet tegenwoordige Friesland in
bet naauw zat. Zyn beklag werd gehoord. Hy kreeg bevel, om de
weerspannigen tot gehoorzaamheid te brengen , en toog al aanstonds
met een leger derwaarts , den weg door Oost-Friesland nenuende , en
zieh vervolgens in of bij Appingedam nederslaande. De aank'omst
dier woeste benden verwekte bier algemeenen schrik. Desniettegenstaande
spande men overal, vooral in Groningen, alle mogelijke krachten in ,
om dit leger bet hoofd te kunnen bieden. De Öinmelanders, inzon-
dcrheid die van de Marne, vatteden post bij de W abffomerzijl , ai-
waar z(j de Westerlauwersche Friezen opwachtten, welke aldaar met
1000 man zouden aankomen. Hertog A l b r e c h t , hiervan kondschap
bekomen hebbende , rukle met zijne troepen derwaarts op. Men werd
er al aanstonds slaags , met dat gevolg , dat de Ommelanders de neder-
laag leden. Het gevecht was bloedig, en dezerzijds bad men bet verlies
van vele dappere strijders te betreuren , alsmede 180 krijgsgevangen.
Na het eindigen van den slag trokken tie troepen van Hertog A lbrecht
van S aksbk verder op naar Winsum , sloegen zieh daar vooreerst neder ,
en riglten groote verwoestingen in deze streken aan. Zij hebben toen
(1800) ook Groningen, maar vrucbteloos, belegerd, zoodat die stad
steeds van de Saksische heerschappij is bevrijd gebleven.
WARFHIJIZEN of W e r f h u i z e n , d. i n Hunsingo, prov. Groningen ,
arr. en r u im 6 o. W. van Appingedam, kant. en 2 tfi W. Z. W. van
Onderdendam, gem. en 1 u. O. Z. O. van Leens, aan het trekdiep
en op ^ n. afstands van het Reitdiep , op eene wierde. .
ln de kronijk der-Wierumer Abten vindt men het reeds op het jaar
1280 vermeld ; want daar wordt B e h e l t o v a n W a r f h u i z e n genoemd
onder de Edellieden , die over bet Burgemeesterschap twist ten en
oorlog voerden. Het dorp W a r f h u e s e h komt ook voor in den zijlves*
terbrief van het Schouwerzijlvcst van den 19 Junij 1371 , alsmede in
eenen brief van 1381 , waarin onder de geestelijken bovenaan slaat
de Curatus Ecclesie in W arfhusen. Volgens den lateren zijlbrief, van
1438 of 1468, was destijds net Werffhuester-Hamrik groot 980 jukken
land. Na de Rednctie dezer provincie vindt men J o h a n n e s C l a n t v a n
WARFHcizEN, van 1601 tot 1603, op de lijst der Gedeputeerde Staten,
en , van 1607 tot 1610, op de lijst der Raden van Staten bij U b b o Em ih o s .
Meii telt er in de kom van het d. 78 h. en 440 inw., en met de
daaronder behoorende buurs. S c h ouwc n , de Ro o d e h a a n , Bar-
n e g at en gedeelten van de geh. S ch ouwe r zl j l en de Hoorn,
166 h. en rnim 1000 inw., die meest in den iandbouw en veeteelt hun
bestaan vinden.
De Herv., die er 580 in getal zijn , onder welke 80 Ledetnalen,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Middelstum, ring van
Leens, behoort. De eerste, die bier het leeraarambt heeft waargeno-
men , is gewecst H bbmanus ä B e s t e n , die er in 1897 stond en in 1611
opgevolgd werd door B a r th o lom e o s B i l l e r b e e k . Het beroep was vroc-
ger eene collatie van bet adellijk geslacht v o n In n e n d K n ip h a h s e n , te
Ulrnm , doch is later aangekocht door H. E l l e n s , wiens erven die lhans
bezitlen. De kerk, welke voor de Reformalie aan den H. L u d g e ru s
was tocgcwijd, staat op eene wierde cn is cen taraelijk groot gebonw,
met eenen kleinen spilscn torcn , doch zomlcr orgel. Men treit dnarin
de wapenschilden der lamilie von A sbeck aan. ,
De Afgescheidenen , die er 80 in getal ztfn , behooren tot dc gem.
VaDe^D(Topsgez., welke er 17 in getal zijn, hadden hier vroeger eene
vermaning, doch behooren tbans tot de gem. van Mensingeweer.
De R. K. van welke men er ongveer 400 aantreft, parochteren op
^De^dorpschool wprdt gemiddeld door 70 lcerlingen bezocht.
Vroeger stonden bier twee bürgen als L u l e m a en Te rborg. Zie
die woorden. . . . ,
Soinmigen geven deze plaats verkeerdelyk op als de geboortepiaats
van den beroeinden Balthazar B ekker , wiens vader hier Predikanl is
p-eweest. Hij was, zoo als wij dit op dat art. vermeld hebben , ^ te
Metslawier , in de provincie Friesland , geboren j doch , op tienjarigen
leeftijd alhier gekomen , heeft hij er grootendeels zijne opvoeding gc-
n oten.
Dit dorp werd den 26 Maart 1864 door de Fnezen aan kolen go-
legd , uit weerwraak , omdat de Spaansche Stadhouder over Stad
en Lande, F rancisco db V e rd u g o , eenen strooptogt in Friesland ge-
daan had.
WARFSTER-MOLEN , geh., prov. Friesland, kw. Ooslergoo , griet.
Kollumerland-en-Nieuw-Kruisland, arr. en 6j u. O. ten hi. van
Leeuwarden, kant. en 4 u. 0 . Z. O. van Doekum, $ u. N. ten O. van
Bu rum , waartoe het behoort. — Men heeft er eenen korenmolcn , op
den Oude-zeedijk, längs welke de rijweg loopt en de huizen eene
dubbele rij gebouwd zijn.
WARFUMERBUREN , oude naam van hetd. Wabfu», In Hunsingo,
prov. Groningen. ■ Zie Wabffum.
WARFUMERD1EP, water in Hunsingo, prov . Groningen. Zie Wahf-
f u h e r - z i j l .
WARFÜMER-KLÖOSTER, voorm. kommander|j in Hunsingo, prov.
Groningen. Zie W a r f f g b (H e t K l o o s t e r - ) .
WARGA, W a r r e g a of W a r r a g a , oudtijds R a w i e r geheeten , d.,
prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Idaarderadeel, arr. en l j u.
Z. O. van Leeuwarden, kant. cn 2 u. N. O. van Rauwerd. Men telt
er in de kom van het d. 152 h. en 6 7 0 r inw., cn met de buurtjes
Naa rd cr bu re n en Domwi e r , 202 h. en ongeveer 1000 inw.,
die in de koemelkerij cn handel in boter en kaas, en granen htm bestaan
vinden. Ook heeft men er 1 olie- en 1 roggemolen. Men heeft
hier eenige kleine binnen schepen en over het doorloopende water drio
zware bruggen.
Volgens soramigcn zou dit dorp van het volgende voorval zijnen
naam ontleend hebben. Nadat W i l l e m IV, Graaf van Holland, in
het jaar 1345 , met al zijne Heeren en Ridders nabij Stavoren versla-
gen was en vele vlugtende Hollanders gekomen waren in Oostergoo,
achter Wirdum, zouden de Friezen, die in het riet verborgen lagen,
zulks ontdekkende, hen onvoorziens overvallcn en op de vlngt
geslagen hebben , en hiervan zou het dorp zijnen ouden naam Ra-
w i e r verloren en dien van W a r r e g a , zo o veel als een dorp van ver-
weeringe of van oorlog te kennen gevende, ontvangen hebben ; doch
deze naamsafleiding komt ons zecr bedenkclijk voor, want, behalve
dat bet twijfelachtig is of de verslagen Hollanders , al vlugtende, zoo
ver landwaarts in gekomen zijn , kan W a r r e g a wel zoo veel als