S ch o r e e 11, er van afgescheidcn was door de Faal of Waal, in de
kreek bij Colijnsplaat nog voorhanden en voorheen door het Kalsche
rek zuidwaarts loopende.
WIJTVLIET (BEWESTEN), voorm. eil., prov. Zeeland, hetwelk door
de Wytvliet van B eo o a te n - fV i j t v l i et gescheiden was en tbans het
westelijke gedeelte van Noord-Beveland uitmaakt.
Toen het nog een afzonderlijk eil. was, lagen daarin , behalve dc
heerl. V l i e te , met een dorp, als in eene krans Gij n t e r s of Gerol f s-
di jk, S c h o t e l i n g e k e r k e , Ram p e n en Wi s s e k e r k e . Alledeze
«laatsen hadden kerken en kapellen. In de meeslen woonden de Heeren
op hunne bürgten , en verscheidene dezer Noordbevelandsche Heeren
hebben zieh in de geschiedenis van het vaderland beroemd of berueht
geniaakt, inzonderheid die van R ats.
WIJTWERT, g ew o o n lijk h e t K l o o s t e r -W n t w e b t g e n o em d , v o o rm .
k lo o s t. in Hunsingo, p ro v . Groningen, o p d e h e llin g v a n e e n e uit-
g e s t r e k t e t e r p o f w ie rd e in d e o nm id d c lly k e n a b y h e id v a n b e t d o rp
Usquert.
Dit klooster zijnde van de Johanniter orde , was het rijkste hetwelk
die orde in dezen oord bezat, en naar bet schijnt, gestiebt door een
van de Heeren 1» d e n Oert , destijds Hoofdelingen van Middelstum ,
welke bij den kruistogt naar het heilige land of die orde omhelsd hadden
of haar toegenegen waren. De stichting van dit klooster moet
reeds gebragt worden onder de dertiende eeuw , omdat men reeds ten
jare 1304 een bulle van Pans Benedictus X I beeft, waarin het niet als
een nieuw gesticht voorkomt. Ook schijnt dit klooster in betrekking
gestaan te hebben met de Ridders van Maltha, althans deze hadden
hier hunnen Commandeur, znlks blijkt nog te meer uit een schoor-
sleenmantel met het jaartal 146 4 , versierd met hun wapen , in eene
kamer van een der twee schoone boerderijen, gebouwd op de plaats
« f althans op de aanhoorigheid van dien, waar vroeger hfet klooster
gestaan heeft; nog treft men in het zelfde gebouw , boven de deur van
den ingang, eene in den muur gemetselde zerk aan , waarop volgen^
sommigen de opdringing van het kruishout aan S ih o n v a n C v r e n b n ,
volgens anderen de legende van de Heilige V e ro n ik a , zeer fraai is
uitgebijleld j onder het stuk leest men het volgende tweeregelig versje:
’ ® men;strijß tu t ö ö e ic ß ü o o r ötj /
3® a t öoe # t u töEEE fttj m C
De commanderie bezat eertijds een huis te Groningen, bet W ij t-
w e r d e r h u i s , gelegen in de Butjesstraat, hetwelk in 1625 werd
verkocht. Er zijn nog onderscheidene ongedrukte brieven van voorhanden.
WIJTWERT (LUTJE-), geh. in Fivelgo, prov. Groningen, arr.,
kant. en 3 u. W. van Appingedam, gem. en i u. Z. van Stedum; met
7 h. en ruim 60 inw.
WIJVEKEEN (DE), vaarwater in Zuid-Holland, hetwelk uit den
Amer naar het Hollands diep loopt.
WIJZEND, geh. in het balj. van de Niedorperkoggen, prov. Noord-
Holland. Zie L angereis.
WIJZEND, geh. in de Vier-Noorderkoggen, prov. Noord-Holland,
arr. en 1 u. N. ten W. van Hoorn , kant. en 2 u. W. van Medemblik ,
gedeeltelijk gem. Nibbixwoude-en-Hauwert en b min. K. W. van Nib-
bixwoude, waartoe dat gedeeltc k e r k e l i j k behoort; gedeeltelijk gem.
Zijbekarspel-en-Benningbroek, 10 min. Z. van Benningbroek, waartoe
dit gedeelte Kerkelijk gerekend wordt en gedeeltelijk gem. lUidwoud'-
en-Oostwoud, £ u. Z. W. van Midwoud, waartoe dit gedcelte kerkclyk
behoort; met 26 b. en 130 inw., waarvan 15 h. en ongeveer 80 inw.
onder Nibbixwoude, 5 h. en 12 inw. onder Benningbroek en 8 h. en
40 inw. onder Midwoud.
WIJZEND (DE), geh. in Dregterland, prov. Noord-Holland, arr.
en 2 u. N. O. van Hoorn, kant. en ruim 1£ u. W. ten Z. van Enk-
huizen, gem. en 5 min. Z. van Hoogearspel.
WIJZEND (DE), water, prov. Noord-Holland, dat zieh ten N. O".
van het Schermeer uitstrekt tot aan den ban van Berkhout, alwaar het
eindigt, ter plaatse, waar vroeger eene sluis aanwezig was, door welke
het door de LuiwegsLoot in eene andere kil overgebragt wordt, welke
Je Naamsloot beet, en tusschen de gern» Berkhout ter eene, en die
van Avenhorn , Grosthuizen en Seharwoude ter andere zyde voortloopt j
voorts ontvangt het bij hot dorp Seharwoude eene vaart, en vloeit
daarna naar de stad Hoorn, alwaar het, na, tusschen die stad en alle
de voornaamste plaatsen van Noord-Holland, zoo door zijnen loop als
door de sloten die het van water voorziet, of welker wateren het ontvangt,
eene gemeenschap gemaakt te hebben, zieh in het Hoornsche-
Hop onllast heeft, door middel van eene sluis, sind» langen tijd niet
meer aanwezig, alzoo de verzakking van den polder haar doelloos maakie.
Thans echter wordt de W i i z e n d door drie watermolens uitgemalen in
het Hoornsche-Hop.
WIJZEND (DE) , water in de Zeevang, prov. Noord-Holland, dat
ten 0 . van de Becmster zijn begin neemt, en aan de Dosthuizer-ban
komt, alwaar het in twee vaarten verdeeld wordt, de eene de IJ e genoemd
, die zieh naar de stad Edam en de andere naar de ringsloot van
de Purmer, beide ten zuiden gelegen , uitstrekken. Van de IJe , scheidt
zieh weder eene tak a f, die, onder den naam van W imen » noordoostwaarts
loopende, de gem. Ooslhuizen-en-Hobrede van*Middelie-en-Axwijk-en-
Warder scheidt, en, vervolgens eene oostwaartsche rigting aannemendc,
tegeu de Zuiderzee uitloopt.
WIJZEND (DE ACHTER-) , water in de Vier-Noorderkoggen, gem.
fr ognum-en-Wadway, loopende in eene westelijke rigting van den
Nieuwenweg naar Opmeer, en scheidende de Westeinderlanden van
Zijbecarspel-en-Benningbroek van die van fVognum-en-fVadway en
Spanbroek.
WIRHOVEN, geh. in de Meijerij van ’s Hertogenbosch, kw. Peellan
d , prov. Noord-Braband. Zie U rkhovek.
W1RION , naam, welken de Negers geven aan de koilijplant. Ja-
cobosdal , in Nederlands-Guiana, kol. Suriname. Zie Ja co b o sd al,
T O i i r i r P rov> Friesland, griet. Gaasterland. Zie W v k e i .
WI KREN BURG, adell. h. in het Overkwartier der prov. Utrecht,
Zie W ickenburg.
WIKRINGEN of W ickringen , in het Fr. W ickrange , geh. in de
heerl. Meysenburg, grooth. Luxemburg, arr. en 2 u. Z. W. van Luxemburg,
kant. en 1£ u. N. W. van Esch-aan-de-Ahette, gem. en
ruim £ u. Z. 0 . van Reckingen; met 6 huizen «ri ruim 40 inwo-
ners. Het behoort kerkelijk tot Steinbrüken, waarvan het 20 min
ten N. N. W. ligt.
Het geh. W ikringen heeft een eigen gemeentebosch, groot 9 bund.
24 v. r.
WILAARD of Wiiaardebbdren , oudtijds Wijiaarder-Hejirtck of
Wlardara-Hehrtck , geb., pro v. Friesland, arr., kant., gem. eu £ tu