bekend onder den naam van Wavbrland (1 ), hctgeen niet te verwon-
deren is , daar vöor de onlusten met Spanje de heerlijkheid zieh to t hier-
toe uilstrekte.
De gem. en het dorp, dat rond de kerk ontstond was echter, zoo
als noff, meest bekend onder den naam van het Kebkie.
De voorzanger der gemeente, waaraan toen ter tijd tevens het .amht
van schoolmeesler noodzakelijk verbonden was, was tot nu. to e , wcl
aan de overzijde der Linie , echter veiligheidshalve, bij het veer, tegen-
overhet fort T u r k i j e (dns in Staten-Oudeman) gevestigdgeweest (2),
de Predikant woonde te IJzendijke. Beide vestigden zieh nu ook in
het nieuw gestichte dorp, zijnde in 1669 , in plaats van den vermoorden
Predikant Stoirboüt , beroepen en bevestigd J acobos Schahfelaar.
De nieuwe kerk stond echter geen halve eeuw, want bij den inval
der Franschen, in 1708, werd zij door hen, met de pastorie en ver-
scheidene hofsteden, in denomtrek, in brand gestoken. Yan de kerk
bleef alleen het achterste gedeelte, met de consistoriekamer, gespaard.
Ook schijnt de predikstoel, die tegen den achtermuur s ta a t, ongeschon-
den gebleven te zijn ; men hondt hem ten minste voor den zelfden , die
in 1669 uit het oude kerkgebouw herwaarts is overgebragt, en oude
lieden verzekeren , dat daaraan , vöor dat hij voor ongeveer 20 jaren
overgesehilderd w erd , noch de bloedvlekken van den ongelukkigen
Predikant Stoirbout te zien waren.
De kerk werd uit liefdegiften, denkelijk te r zelfde grootte, als db
vorige herbouwd. De namen en wapens der voornaamste gevers waren
op de glazen der kerk te zien. Ook was er een raam, waarop het
geheele bedrijf van tu rf delven, trappen, steken en droogen werd af-
gebeeld, tot gedachtenis aan de Friesche turfsebippers, die toen nog
door de Linie tot tegen dit dorp konden varen, en die eene aanzien-
lijke gift tot den herbouw gegeven hadden. Dit raam was , toen zij voor
ettelijke jaren met andere verwisseld werden , nog nagenoeg ongescbon-
den. In deze herbonwde kerk werd, den 25 December 1715,- het
eerst gepredikt door Ds. Abdias Hatihiga van S luis, die te dien einde
had gegeven 150 guld. to t opbouw der kerk en 60 guld. to t opbouw
der pastorie. In de laatste helft der vorige eeuw, werd het armbe-
stuur.dezer gemeente begiftigd, met eene som van 25,910 guld. uit
de nalatenschap van J acob Claays , die hier als wees was opgevoed ,
en daarna als Kapitein in dienst der Oost-Indische Compagnie bemid-
deld was geworden. Hiervan is echter de helft verloren gegaan daar
de stukken , mcestal uit effecten bestaande , en onder het beheer van
het collegie van den V rije , als Opperarmmeesters, zijnde, bij het
bombardement der stad Sluis, zijn verbrand of te zoek geraakt.
Toen , in 1797, onder het fransch Bestuur de Predikant Johannes de
Lbpelaar , naar elders beroepen werd, bleef de geih. herderloos. Zij
werd , bij de organisatie door Napoleon, in 1804, met die van IJzendijke
vereenigd , doch, door de gezamenlijke Predikanten van dat consistorie,
steeds als gemeente beschouwd en als vacature bediend , totdat dit
land in 1814 aan onzen Staat terug kwam en men in 1815 weder verlof
kreeg , eenen eigenen Predikant te beroepen.
(1) Zie Zeeuwsche Älmanak 1846, bladz. 59.
(2) Da t een schoolmeesfcer van lJ z e n d y k e , bij den he rb o uw , een nieuwe scliaaljo
(bord öm de catechismus-afdeeling en psalm aan te duidenj ten geschenke gaf oin
voor den predikstoel te plaats en t is geen b ew fs daartegen.
De B. K. voor zoo ver zfj ten Westen van den Molcnweg wonen ,
bchooren to t’ de par. van Oostlurg, ten bedrage van omtrent 230 zielen
• de overigen , beoosten dien weg, bedragende nagenoeg bO zielen,
behooren tot de par. van IJzendijke. — De F,vang. Luth. behoort tot de
gem. van Groede. — Men heeft in deze gem. eene school, die gemiddeld
70 leerlingen telt.
Het d. ligt 4j£ u. Z. van Middelburg, 2 | u. O. van Sluis, ruim
1 u 0 . ten Z. van Oostburg. Het is zijn ontstaan verschuldigd aan het
bouwen der kerk in 1669, zoo als bovengemeld is , en was eerst bekend
onder den naam van h b t K e b k je , zoo als het nog in de wandelinggenoemd
wordt. Het bestaat uit 31 h., met 150 inw. De voornaamste huizen
staan afzonderlijk gebouwd. ■
Het d. lipt zeer aangenaam en is gebouwd op de scheiding van den
Vr i j e - p o l d e r en den P a s s e g e u l e - p old e r , aan den Molenweg ,
ook tegen en onder aan den dijk , längs den Gouden-polder l iet is
oobestraat, doch door den zandigen bodem niet morsig , en heeft be-
halve de kerk en school geene openbare gehonwen. Onder aan ge-
melden dijk sta an , naar den kant.van IJzendijke, nog vele huizen,
die tot het dorp schijnen te behooren , doch, als in den Gondenpoldcr
staande , deel maken van de gemeente IJzendijke.
De kerk i s k l e i n , m a a r j u i s t op h e t m i d d e n S t a a t e e n t o r e n t j e ,
d a t i n Mei 1847 v a n e e n u u r w e r k is v o o r z i e n g e w o r d e n , d o c h z i j h e e f t
geen orgel. .
Eerst in 1796, nadat , bij deu vrede yan Campo F ornno, Staats-
Vlaanderen aan Frankrijk was afgestaan en het Vrije van Sluis ver-
nietigd werd , is de bnrgerlijke gemeente ontstaan , en heeft zij den
naam van W a t e b l a n d k b r k je wettig verkregen. Het platte land van
het Vrije werd toen overal in gemeenten verdeeld 5 maar het was niet
mogelijk overal de kerspelen tot grondslag te nemen.
Waterland-Oudeman behield het grondgebied, dat tot hiertoe de
heerl. Waterland gehad had, tot tegen de Linie , alhoewel het ker-
kelijk gebied der Hervormden zieh daar tot de oude grenzen uitstrekte.
Er was geene reden dit te betwisten , vooral omdat alles nu onder een
bestuur behooren zou, en tot het zelfde departement (der Schelde) gebragt
werd j — IJzendijke deed aanspraken opden Gouden-polder geldcn.
Daar nu de van het kerspel overblijvende Vr i j e - p o l d e r , P a s s e -
g e u l e - p o l d e r en V a n - d e r -Be k e s - p o l d e r te klein waren, om een
burgerlijke gemeente te vormen , voegde men van het kerspel Oostburg
daarbij den Ca t e l i j n e - p o l d e r en den D i e r k e n s t e i n - p o l d e r .
De stad Oostburg kreeg van het Vrije reeds een aanmerkelij k toe-
voegsel van grondgebied , cn verlangde misschien — even als Aarden-
burg en Sluis — geen te groote uitbreiding, om den invloed, die dan
de buitenlieden verkregen : — men berekende niet den invloed, die
zulks zoude krijgen op het trouwen , begraven en armwezen, dat toen
alles nog kerkelijk was ; om niet van vele andere botsingen van allerlei
aard te gewagen , die uit het verschil van kerkeljjk en burgerlijk
grondgebied tegenwoordig voortvloeijen.
In 1830 en vervolgens bebben de inwoners veel gehechtheid aan bet
vaderland bewezen en de Belgische vlag is niet pp den toren geweest,
ofschoon de bende van G r e g o ir e er doortrok en hij gelastte die op
te steken.
De kermis wordt gehouden den zesden Zaturdag na Pinksteren.
Het wapen , dat de gemeente in 1819 verkregen heeft, is. niet dat
der oude heerl. Waterland, maar bestaal uit een schild, dwars door