belasting, onder het gebied van Assendelft, 'met ccne zckere som hebben
afgckocht, waardoor het onderbouden van dendijk, längs het gebied van
Assendelft, voor rekening van dat dorp blijft.
De Herv., die er ongeveer 1840 in getal zjjn , onder welke 620 Le-
dematen , maken eene gem. ui t , welke lot de klass. van Haarlem,
ring van Zilandam, behoort. Deze gem. wcrd in het jaar 1584 be-
diend door den Predikant van Assendelft, Klaas Abrahahisz. Oostek-
boorn, doch in het jaar 1886 bekwam zij tot eigen Predikant Jobannes
Andellos , die in het jaar 1889 naar Heusden vcrtrok. Het beroep
geschiedt door de tien regerende Leden van den kerkcraad, met de
vijf, die laatst a^jegaan zijn , onder het opzigt van een naburig Pre-
dikant als Raadsman.
• De Doopsgez., die er 570 in getal zijn, maken er twee .gem. uit,
zijnde die van Wc s t z a a n - o p - ’t -Noo r d en We s t z a a n - o p - ’t-
Zuid. — De Evangel. Luth., van welke men er enkelen t e lt, worden
tot do gemeente van Zaandam gerckend. — De R. K., die men
cr 240 aantreft, parochieren te Zaandam, Wormerveer cn Assendelft.
- Men hceft in deze gem. twee scholen, als eine te W e s t z a a n - o p -
Jt -No o r d , iene te We s t z a a n - o p ' t -Zu i d , welke gezamenlijk ge-
middeld door 400 lcerlingen bezocht worden.
' Westzaan , maakte oudtijds met Krommcnie en Krommeniedijk de
hecrl. van Zanen of Zaanden ui t , die in het jaar 1296 , uit hoofde
van den moord van Graaf F loris V , waar aan ook Heer W illem van
Zaanden de hand had , ten behoeve van de Graaflijkheid , werd verbeurd
verklaard. Doch W illem de Goede, Graaf van Henegouwen en Holland,
schonk ze , onStrent 1506 , aan zijnen broeder, Heer J an van Bead-
fflosT, aan wicn hij ook, omstreeks dien zelfden tijd , de heerl. van
Gouda en Schoonhoven in Holland, nevens Tholen in Zeeland geschon-
ken heeft. Deze stierf in 1586 , oud 74 jaren , nalatende alleen eene
dochter, J ohanna genaamd , welke, in den jare 1 3 5 9 , getrouwd was
met Lodewuk van Cbastillon , Graaf van Blots, die bij haar drie zonen
had , welke allen na den anderen de heerlijkbeden van Rlois en van
Zaanden beheerscht hebben. De eerste was L odewijk , die ze van het
jaar 1386 tot 1372 (waarin hij ongehuwd stierf), bezeten heeft. De
tweede was J an van Chastii.lon, die in het jaar 138 1 , zonder wcttige
kinderen , ovcrleed. De derde was Guy, Graaf van Blois, die, in
het jaar 1397 , zonder kinderen na te laten , gestorven is.' Met de dood
van laalstgemelde kwamen zijne hcerlijkheden in Henegouwen en HoL
land, en dus ook de ambachten van Westzanen en K r om m e n i e in
handen van Hertog Albebt, te dien tijde Graaf van Henegouwen , Holland
, Zeeland en-Friesland.
~ Van den eene en den andere dezer opgemelde Heeren hebben de in-
gczetencn in deze twfee bannen onderscheidene handvesten en regten
entvangen , oradat die, welke zij vroeger bezaten , met het woeden
tegen den Hcer W illem van Zaanden , en al wat het zijne was, verbrand
en buiten gebruik geraakt waren. Van dien tijd af bleven deze twee
bannen , als eigen onder de graaflijke goederen , tot op F ilips I I , Ko-
ning van Spanje, den een en dertigsten Graaf van Holland , en stonden
tils landen van Blois, onder den baljuw van Beverwijk.
‘ In 1729, werden beide deze bannen , als ambacbtsheerlijkheden , door
bare bijzondcre Regenten , afzonderlijk ingckocht; die van W estzanen
voor 300,000 gulden, en die van Krommenie voor 28,000 gulden.
Het d. W estzaan, vroeger W estzanen en Westzaanden gespeld , ligt
5 u. N. O. van Haarlem, 1 u. N. W, van Zaandam en f «. W. van
de Zaan , waarvan het buiten twijfel den naam , als eigen aan die gc-
kgenheid, verkregen heeft. Het strekt, in de lengte, bij na znid- en
noordwaarts, en is van den dijk aan het IJ af tot aan het noordeinde
van den Mi dd el (het noordelijk gedeelte van het dorp), een groot
uur gaans lang. Door het aanleggen van eenen rijweg van Zaandam
op Haarlem, met eenen zijtak door het geheele dorp is Westzaan zeer
verfraaid en ten gevolge der geregelde correspondenlie in belängrijk-
heid toegenomen.
Men wil dat dit dorp reeds in de negende eeuw , onder den naam
van W bstzegnem , bekend geweest is. Omtrent het midden van de
veertiende eeuw werd het door J an van Henegohwen , Heer van Beaumont
, die (gelijk boven gemeld is ) , door gifte van zijnen broeder ,
Graaf W illem de Goede, onder meer andere, ook Heer van W estzanen
en K r omme n i e geworden was ; als ook op het einde van die eeuw ,
door zijne dochters zoon, Guy van Chastillon , Graaf van Blois j en
door Hertog Albert , Graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland,
met nieuwe handvesten en privilegien beschonken, naardemaal de
oude verbrand waren. Onder de bijzondere voorregten hun, te dien
tijde verleend , en door den eene en den andere bevestigd , was ook de
vrijheid van tollen , door alle hunne landen , in Holland en Zeeland,
niet alleen voor de inboorlingen , maar ook voor allen , die daar van
buiten met er woon kwamen , gedurende dcu tijd van hun verblijf. Ook
kochten ze bij den laatsten de koorntienden voor de geheele banne a f ,
mits betalende daarvoor , alle jaren 10 ponden (7 guld. 80 cents), aan het
gasthuis te Amsterdam. Deze en meer andere vrijheden , lokten ver-
volgens onderscheidene inwoners van andere plaatsen derwaarts , en cer-
lang , werd er aanmerkelijken koophandel op verschillende wyze , ge-
dreven. Dus was e r , reeds voor de Spaansche onlusten , een Sterke
handel in uif- en inlandsche granen ; zoodat in het jaar 1857 , of
daar omtrent, een hunner schippers , J an Yf genaamd, met zijn schip,
groot omtrent 180 lasten van Dantzig körnende, zijne granen aan de
ingezetenen verkocht, en aan den Hooge- of Zeedijk te Westzaan , cn
wel aan den Overtoom, ontlaadde, tegen 12J en 13 goudgulden (18 guld.
78 cents en 19 guld. 50 cents) het last. Ook was er ora dien tijd , nevens
meer andere handelaars, een lakenkooper , die gedurende eene reeks
van jaren, met onderscheidene zijden- en fluweelenstoffen , camme-
lotten en lakens van Antwerpen körnende, die te W estzaan en in de
omgelegene dorpen weder verkocht.
Het Raa d h u i s van W e stz a an , dat men in 1781 is begonnen te
bouwen ter vervanging van een , dat in 1641 gesticht, en nu te bouw-
vallig en bekrompen geworden was, overtreft vele stadhuizen in uiter-
lijke pracht en inwendige sieraden. Het is vierkant, ruim 12,50 eil.
lang en even zoo breed , twee verdiepingen hoog, aan de hoeken, tot
meer sieraad, rond gewerkt van gebakken steen , de plinten echter
van Soissyschen en het middenfront van Bremer steen. Het bestaat uit
vier kolommen , twee aan twee gekoppeld , naar de deftige en sierlijkc
Ionische orde, en is versierd met eene frontespice, waarin het bansen
ambachtsheerlijkheidswapen pronkt, rastende op twee bundelbijleii,
Naar de teekening en ordonnantie van den vindingrijken Credtz , worden
, door gepaste en schoon nitgewerkte zinnebeeiden , die door den
knnstenaar Antbonie Ziesenis, zijn vervaardigd , en de bezigheden vertoon-
den , waartoe dit gebonw is ingerigt. Uit het dak rijst eene fraaije achtkante
koepeltoren , versierd met vergolde festonnen van laurierbladen ;
•op een ijzcrcn speer praalt een zon en twee kruiswijze over clkander