W O E
o u w a a r s o h i j n l i j k , als afkomstig van den waard wa^rm de stad ge-
bouwd is. Eenige nabnrige arnbachten , *00 als Waarder en
woutswaarder leiden 00k de gedachten 1er ene . VVoer-
Het crimincel regtsgebied van dit baljuwsehap werd in de stad_ VVoer
f a ' I S [ . ' l . ' . b„,g.,1UU. h a d ta J« „.„b.ohUte.rUjkb.a.n
ieder hare bijzondere reg lb an k . T enden • Dalende N.
WOERDEN, kant., prov. Zutd-Holland, p n r . nMa a r s s e n en
aa» h .t kam. Wo»brW , 0 . a.a da UtreabUcl« kant. »
IJsselstcin, Z. aan bet kant. Schoonhoven , W. aan de kant. taouan
Alf e . n . , b « ,.t da 8,m. Wo . r d . n , n kV .i.n ' » ¡ . ‘ i i ' -
k e n e s , Bo d e g r a v e n , He k e n d o r p , ^ chttien d e . Br’ee p a.
k o o p - e n -No o r d e n , Waar d e r , R * e tv e ld r * n -A
p e k o p - e n -Di eme r b r o e k , L a n o e" ^ u l S e* 12 259 bund.
en beslaat, volgens bet kadaster * ag4 18’ v. be-
OQ v r Ri v eil. en daaronder Duna. o** _ _„ . , .
lastb'aren grond. ’Men telt er 1723 h., bewoond door 2204 hmsgez.,
uitraakende eene bevolking van ongeveer l l ,80 .» • ^ n
WOERDEN, kerk. ring, prov. Zuid-Hollami * ' B^ d e l
Zij bestaat «it de volgende 11
«raven L a n g e r - e n -K o r t e r - A a r , L e ymu i d e n , Ni e u wko o p ,
Noo r d e n , Ou d e - e n -N ieuw e -We t e » n g ^ ^ “en , welke
» Pred^kanten bedie*nd worden , en telt er ongeveer 8700 zielen
, onder welke 3320 Ledematen. 7„ ;j Hnllarul
WOEHDEN pm . m bei bal . . . , » W » , Q Ä f B
arr. Leyden, kant. Woerden, ( 1 6 m. ? Houtdiiken
N. aan de Utrechlsche gem. ’s Gravesloot e n Kamenk-en-d-^ i djli* ,
O. aan de Utrechtsche gem. Harmelen, Z. . en . \nraarder
sehe gem. Linseboten en Wulverhorst, W. aan g
Barwoutswaarder-en-Bekcnes en Rietveld-en- e- rce* , . q
Deze geni. bevat de \ o e r d e n benevens^e
d e l a n d , T o u r n o i sv eld , Sne l , Mid vnWns het ka-
B u1 » ü £ , G e l d e r , da
daster, e e n e o p p e r v l a k t e v a n 1 2 o 6 bund. 7 7 . • bewoond
1221 bund. 83 v. r. 43 v. eil. belastbar laml ; en eit 634 h bewoond
door 748 huisgezinneh, uitmakende eene bevolkm„ , fI0e(l
4200 inw., die meesthun bestaan vmden in bet ver le . jandb0uw ’
en dat , hetwelk de gevangenis veroorzaakt, alsme driift 0ok
terwijl men er veel handel in hennip, pannen «n scheepstimheefl
men er 12 pannen-, tigchel- en steenb
merwerven , 1 boorhoutmakenj , 1 leerlooyery en . .. 2 bier.
„er waren er nog meer boorboutmakerijen , touwslageryen , i bier
brouwerijen , 1 olfeslagerij en lakmoesfabrijk 1 jcneverslokeru, 2 hout-
zaagmolens, 1 tabaksplanterij en 1 fabryk van besUan
blaauw, doch deze hebben van (1), °"der welfee
De He r v o n n d e n , die er 2330 in ggtal J n r e«den
830 Ledematen, maken eene gem. ui t , welke tot l e kh» • V ’
ring van Woerden, behoort en door Iwee P r e d . k a n cn ^ . e d word
De eerste, die hier bet leeraarambt heeft
Nicolaas S imonszoon , die hier in 1379 kwam en m 1386 opgevolgd werd
E onder deze ! f de volgende opgaven van het sterktegetal van .edere gerindte
seijn niede begrepen de militaiven , het gavnizoen witmakende, en de gevangenen.
door S egerhs Koningsbbrgen. De eerste tweede Predikant, die hier het
leeraarambt heefl waargenomen , is geweest P etros de Br ic ijo e g n y die
in bet iaar 1398 herwaarts kwam en m bet jaar 1619 afgezet werd.
Het beroep geschiedt door den kerkeraad , onder agreatie van de ste-
delijke regering. Onder de hier gestaan hel.bende Pred.kanten verdienen
melding Hesricos Hieronybos tes Oever , die hier in 1784 kwam
en in 1787 naar 's Hertogenbosch verlrok, waar hy Hoogleeraar in de
Mathesis is geweest, in 1816 emeritus werd’ en m 1823 overleed.
De E v a n g e l i s c h -L u t h e r s e h e n , die er 130 jn gelal zyr., onder
welke 80 Ledematen, maken eene gem. uit, die tot den ring
van 's Gravenhage behoort. Deze gem. is de oudste dier gezindte
in peheel Nederland. Een van W o ero en s inboorlmgen , namelyk Jo-
„abnes PISTORIRS , meer bekend onder den naam van Jan 4>e B a rk e r
en Jan van W o e rd e n , had alhier reeds vöor het jaar lo 2 0 eene Luthersehe
gemeente uit het Pausdom vergaderd en zieh zoo ondubhel-
zinniir voor L e t r e r verklaard , dat hy , den lh September 1323 , toen
de vervolmngen legen de Lutheranen in de noordelijke gewesten , en
wel bepaaldelijk in Holland, eenen aanvang namen , de eerste was ,
die den marteldood leed. Hij werd , «aauwelyks 27 jaar oud, te
’s Gravenhage openlijk verbrand ; doch zijn dood was de ondergang
der door hem gestichte gemeente niet. Zijne aanhangers bewezen
hunne standvastigheid, in weerwil van de wreedste vervolgingen , door
hunne önderlinge , ofschoon ook geheime zamenkomsten waarm zy elkander
in de waarheid opbouwden en de sebrift onderzochten. Zy ver-
kregen, bij gedurigen aanwas, ten jare 1363 in C o rn e lis W o lf a a r t s t
zoon VAN DER L a e r eenen Predikant, wiens gehoor het kerkgebouw op
het kasteel, alwaar zij vergaderden , weldra met meer bevalten kou.
In 1369 bekwam hij tot ambtgenoot Johannes S a lig e r . oedert dien
tiid had de Evang. Luth. gem. te W o erd en twee Predikanten, tot
dat in het iaar 1394 , de beide Predikanten Segerds Koningsbergen en
Hen d rik Boxhorn openlijk tot de Hervormden overgingen ; waarna de
Lutherschen Be rn ard o s Mutkens zoon van Arn o ld o s Moykens en daarom
gewoonlijk Be rn ard o s Arn o ld i genoemd, tot hunnen Predikant be-
roepen hebben , die in 1601 opgevolgd werd door Arn o ld o s G la se ro s ,
van Hatsum in Oost-Friesland herwaarts geroepen, die mede de dienst
te Bodegraven waarnam en in 1613 naar Amsterdam vertrok. Onder
de in deze gem. gestaan hebbende Predikanten verdienen onderscheiding
de door hunne Schriften bekende H en d rik V o lk e r ts van 1769 17/6,
Carel P hilip S ander van 1 7 7 7 - 1 7 7 9 , en J ohannes Gottlieb Hendrik
R eodler van 1824—1841. Het beroep geschiedt door den kerkeraad.
Het twintigtal Re m o n s t ra n ten , die er zijn, onder welke 12 Ledematen
, maken eene gem. ui t , welke tot de Derde klass. dier broe-
derschap behoort, en waarin de dienst door den Predikant van Zwam-
merdam wordt waargenomen. Vroeger had deze gem. eenen eigen
Predikant. In 1621 werd zij in commissie , voor de drie laatste maan-
den van het iaar, bediend door Reyn W alenbürg. Ook in 1624 werd
aan hem en T heodoros Boom de bediening dezer gemeente , met die
van Gouda, S c h o o n h o v e n , Mo o r d r e c h t , Wa d d i n x v e e n en
Ze v e n h u i z e n , opgedragen. In 1630 werd in de bediening dezer
gemeente voor een half jaar gesteld J oannes L ourius , voonnalig Pre—
dikant te St. Andries. In Maart 1632 schijnt hem de gemeente van
W oerden voor vast toegeschikt te zijn en van toen af heeft W oerden
steeds «jenen afzonderlijken Predikant gehad tot dat in 1793 L ahrens
Maas naar Zwammerdam was vertrokken. Sedert werd de gemeente