woa .
Het wnpen dezer gem. bestaat in een schaap met een klaverblad in
zijn bek , op een veld van azuur, waaronder een paling, — als zinnebeeid
, dat deze vroeger zoo vischrijke meer door de droogmaking
in grasrijke weilanden is herscbapen.
WORMER-EN-JISP , kerk. Doopsgez. gem., prov. Noord-Holland.
Men heeft er ¿¿ne kerk te Worin er en teil 170 zielen.
WORMER-MEER (HET), naam , welken men aan het meer de Wb-
de-of Groote-Wormer , in fyaterlaud, prov. ISoord-Holland, gaf voor
dat dit meer bedijkt was. Zie Wormer-Wijde.
WORMER-SLUISJE (HET), voorm. houten sluis in het balj. van
Blois, prov. Noord-Holland.
Het was het ooslelijkste en , naar alle waarschijnlijkheid, het oudste
der twee houten sluisjes, welke van vroege tijden in den^ dam te
Zaandam waren- Mogelijk werd er , in plaats van dit slnisje, een
ander houten sluisje gemaakt, door die van Oostzaan ter eener en
die van Wormer, Jisp en Neck ter andere zijde. In laler tijd is het
in eene steenen sluis veranderd , die in het jaar 1721 , veel verbe-
terd en eenigermale wijder gemaakt werd. , . •
WORMER-SLUISJE (HET), of het Ruper-sioisje , voorm. sluisje,
in Kennemerland , prov. Noord-Holland, in de banne van Jisp , doch
behoorende aan de banne van Wormer, schüttende vroeger in de Beem-
ster-rinysloot, later in het Groot-Noord-Hollandsche-kanaal. _
WORMERVEER, gem. in het balj. van Blois, prov. Noord-Holland,
arr. Haarlem., kant. Zaandam (6 k. d., 8 m. k., 7 s. d . ) ;
palende N. aan de Togtsloot, waardoor zij van de gem. Uilgeest-en-
Marken-Rinnen gescbeiden i s , 0 . aan de Zaan, die haar van Wormer-
en-Enge-Wormer scheidt, Z. aan Zaandijk en Westzaan, W. aan West-
zaan en Krommenie-en-Krommeniedijk.
Deze gem. bevat het d. Wo rme r v e e r en het westclijke gedeelte
van het d. K n o l l e n d a m . Zij beslaat , volgens het kadaster , eene
oppervlakte van 639 bund. 18 v. r. 76 v. eil., waaronder 896 ^und.
91 v. r. 84 v. eil. belastbaar land ; telt 367 h., bewoond door 892
huisgez. uitmakende eene bevolking van ruim 3000 inw. ^
In voorgaande tijden waren te W o rm e r v e e r zeer vele schippers , die
met hun eigen koopmanschap , op Groningerland , Zeeland , Braband,
Viaanderen, Friesland, Overijssel en andere streeken voeren , van
welke men er tegenwoordig genoegzaam geene heeft, thans zijn er echter
nog vele schippers voor binnenlandsche vaart, die vracht^varen
op Amsterdam , Rotterdam, Alkmaar, Purmerende en het Nieuwe-
diep. De kaaskooperij bloeide hier weleer ook op eene uitstekende
wijze, en is , ofschoon later eenigzins verminderd , thans weder zeer
belangrijk en toenemende. Er bestaat hier zelfs eene wekelijksche
kaasmarkt. Men maakt er thans veel werk van de olieslagerij , pa-
piermakerij, pellerij, stijfselmakerij, verfmalerij en meer dergelijke
fabrijken , waarin de veelal welvareude kooplieden hun voordeel zoeken
en waarin de arbeidende klasse , ten groole getale, een goed bestaan
vindt. Men heeft er onderscheidene blaauwselmakerijen, 2 smederijen
met slijpmolens , 1 stijfsel- en 2 chocolaadfabrijken , 4 papiermolens,
2 koorn-, 1 pel-, 1 schulp-, 1 verw-, 16 olie- en 2 houtzaagmolens.
Bovendien zijn er nog fabrijkanien , die huune fabrijken buiten deze
gem. hebben , als 2 stoom-papier- en 1 loodwitfabrijk , 2 stijlselma-
kerijen en 2 pelmolens. De zeehandel, vooral in kaas , grancn en
zaden , alsmede de scheepsreederij , is er in de laatste jaren zeer toe-
genomen. Men heeft er eigenaars of reeders van schepen, die goederen,
WO R.
meestal voor eigene rekeniug, naar Engeland, Frankrijk, Spauje ea
Portugal enz., uit en van de Noordsche havens , voornamelyk uit de
Oostzee aanvoeren. Sedert kort is door eenen der voornaamste ban-
delaars een schip of buis ter haringvangst uitgerust.
De Herv., die er ruim 2020 in getal zijn , maken gedeeltelijk de
gem. Worme r v e e r uit en behooren gedeeltelijk tot de gem. Knol-
Itndam-en-Marken-Binnen. — De Doopsgez., van welke men er 820
t e lt, maken gedeeltelijk de gem. W o r m e r v e e r-op-het-N oord en
Wo rme r v e e r - o p - h e t -Z u i d uit en behooren gedeeltelijk tot du
gem. Knollendam-Krommeniedijk-en-Marken-Binnen. — De R. K., die
men er 1460 aantreft, maken gedeeltelijk de stat. van Worme r v e e r
uit en parochieren gedeeltelijk te Krommeniedijk. — De R. K. van de
Oude Clerezy , , meestal Jansenisten geheeten , die hier 14 in getal zijn,
behooren tot de stat. van Krommenie en- Wormerveer, welke ook in
deze burg. gem. eene kerk heeft.
Men heeft in deze gem. twee nieuwe van steen gebouwde scholcn ,
als: eene bij de Herv. kerk en eine aan het zuideinde van het dorp,
welke gezamenlijk door 400 leerlingen bezocht worden. Bovendien bestaat
er eene bloeijende kost- en dagschool, in welke vreemde talen
en hooge wetenschappen onderwezen worden , met 30 leerlingen.
Het d. W o rm e r v e e r ligt 4 u. N. W. van Haarlem, 1£ u. N. ten W.
van Zaandam, aan de Zaan , waar längs het zieh ongeveer ^ u. gaans
uitstrekt en wel in dier voege, dat genoegzaam alle de huizen , slecbts
weinige uitgezonderd , het gezigt van voren op de Zaan hebben, längs
welke de gemeene weg loopt. Dit geeft een zeer aangenaam gezigt,
zoo voor de bewoners op de dagelijks in menigte voor bij körnende vaar-
tuigen , als uit de vaartuigen op de huizen. Ook zijn er nog eenig-
paden naar het Westen, digt met huizen betimmerd.
In het jaar 1803 en 180 4 , waren hier 14 of 18 huizen of visschers
woningen , e.n toen werd die buurt d e Z aan , of h e t Z aan genaamd.
In het laatstgenoemde jaar gaf F r e d e r ic o s van B aden , de zes en
vijftigste Bisschop van Utrecht, verlof hier eene kapel te stichten.
In het jaar 1807 was echter de naam W o rm e r v e e r reeds in gebruik,
wegens de overvaart van daar naar het toen volkrijk dorp W o rm e r ,
welk veer thans nog bestaat. In dien tijd , verzochten de inwoners
van dit plaatsje , bij gemelden Bisschop F r e d e r ik van B ad en , om, wegens
de afgelegenheid van hunne parochiekerk te Westzaan, en ter
waarneming van hunne godsdienst, bij hunne huizen eene kapel te
mögen bouwen: waartoe zij met toestemming van F i u p s va n B o o r -
g o n d ie , Graaf van Holland, en van den Pastoor van Westzaan, A t-
f e r t J aco bsz . , verlof verkregen, waarop zij die kapel stichtten', ter
plaatsC, waar men naderhand school en kerk bouwde.
De Herv., die er 1970 in getal zijn, onder welke 760 Ledematen,
maken eene gem. ui t , welke tot de klass. van Haarlem, ring van
Zaandam, behoorl. Met deze gem. was eerst Z a a n d i j k vereenigd
en had alzoo tot eersten Predikant J a c o b o s B o b s t i o s , die in 1638 be-
roepen werd en in 1643 naar Dordrecht vertrok. Nadat in 1684 Ant
o n i o s d e R a h voor beide dorpen beroepen was , werden zij gescbeiden
en d e R a n bleef W o r m e r v e e r alleen bedienen. Het beroep geschiedt
door den kerkeraad.
Het oude Raadhuis, bij de Herv . kerk, in het jaar 1738 gebouwd ,
is thans tot eene onderwijzerswoning ingerigt. In 1828 is e r , meer
in het midden van het dorp , een nieuw en fraai gemeentehnis gebouwd
} hetwelk zeer doelmatig ingerigt is.