du stad zelve nog voert , als zijnde d i t , len lijde van dien vourmaligcn
Heer teg&n bei voormalige stadstapen verwisseltl , dat door Hertog Al-
brecht Paltzgraaf op den R ijn , aan hei Grootwaterschapvan Woerden
f-esehonken was j dat van Er.c , Hertog van Bm nsm jk.LunenburgJc r
gedachtenis , dat deze sta d en heerlijkheid aan hem , in het jaar 13.>8,
in pandschap was overgegeven door F .u r s l l , Koning van Spante ; dat
van den Graaf van Hoheneo , aan Wien de stad , het kasteel en de heerlijkheid,
na onderscheidene jaren in bovengenoemden Pandsheeren banden
te zijn verbleven , zijn overgegaan ; dat van het hm* van Oranje, ge-
steld bii gelegenheid , dat de stad Woebuen en onderhoongheden , in het
jaar 1372, het Spaanscbe juk afschudde, en zieh voor den .Pno^Mti
Oranje verklaarde, en dat van de voormalige Vereemgde Nederlandcn.
D eH o f- of ü t r e c h t s c h e - p o o r t h e e ft, wat haro bouworde betrett ,
niets bijzonders. . ,
Buiten de Rielveldsche of Levdsche-poort heeft men ter wederzijden
van den Rijn eene uitgcstrckte voorslad , gcmeenlijk de F an ne n-
b a k k c r i j genaamd , alwaar een groot aantal fabrijken van onderscheidene
soorten van dakpannen , vloerlegels en metselsleen aanwezig zijn ;
alsmcde scheepslimmerwerven voor binnenlandsehe vaartuigen. Oe mindere
bewoners dier voorstad hebben eenen yan de ovengc mwoners der
binnenstad zeer verschilfenden tongval en uitspraak.
Buiten de Hof- of Utrechtschc-poort had men vroeger, behalve cemge
weinige huizen , nog een aantal aan den Rijn gelegene tuinen en lnst-
hnisjes, die groolendeels zijn gesloopt; bevorens werd er oak eene
kleine scheepstimmerwerf gevonden.
De met boomen bcplantte binnenwallen verschaffen eene aangename
en lommerrijke wandeling. In bet jaar 1800 heeft men de wandel-
wegen aanmerkelijk verfraaid , door de singels aan de oost- en westziide
met boomen te beplanten.
Van de algemeene B e g r a a f p l a a t s e n , op twee der boiwerken van
den binnenwal aangelegd , is. de eene , tot algemeen gebruik beslemd
cn de andere door de R. K. tot hunne dienst ,; aangelegd. Deze
laatsten hadden , reeds vöör eenige jaren , in de nabijheid hunner k e rk ,
eene opene begraafplaats , doch deze is nu , na het bouwen van de
nieuwe kerk , geheel buiten gebruik gesleld.
Onder de openbare gebouwen muut vooral mt het i i a s t e c l ot
S lot . Zie het volgende artikel.
I l e t S t a d h u i s , a a n h e t e i n d e d e r Kerkstraal, g e b o u w d i n 1 ö 5 j ,
h a d a a n d e v o o r p u i , t e r w e d e r z i j d e n m e t a r d u i n s t e e n e n t r a p p e n , e e n e n
c e h v o u d i g e n i n g a n g , p r i j k e n d e i n d e n t o p m e t h e t b e e i d d e r g e r e g t i g -
b e i d . H e f c f r o n t e s p i e s , t e r h o o g l e v a n h e t d a k o p g a a n d e , w a s v a n e e n e
l a t e r e b o u w i n g ; h e tw e l k b l i j k t u i t h e t d a a r i n g e b o u w e n j a a r t a l 1 6 1 7 .
D i t s t a d h u i s b a d e e n e n a c h l h o e k i g e u l o r e n , v a n g e r i n g e h o o g l e , m e t
e e n e n l a n t a a r n o p d e n t o p ; d a a r i n b o n g e e n e k l o k o f l i e v e r e e n z w a r c
b e n g e l , w a a rm e d e v a n s t a d s w e g e , w a n n e e r e r a i k o n d i g i n g e n a l s a n d e r z
i n s m o e s l e n g e s c h i e d e n , g e l u i d w e r d , i n z o n d e r h e i d o o k b i j h e t a a n -
g a a n d e r o p e n b a r e v i s c h m a r k l . I n v o r i g e t i j d e n p l a g t m e n d a a r v a n
o o k g e b r u i k t e m a k e n , w a D n e e r d e g e v a n g e u e r v v a n h e t k a s t e e l n a a r
d e v i e r s c h a a r w e r d e n o v e r g e b r a g t , o u i h u n v o n n i s t e v e r n e m e n . O p
e e n d e r h o c k e n v a n d i t g e b o u w , a a n d e n v o o r g e v e l , S t a a t e e n e
s t e e n e n z o o g e n a a m d e k a a k , a a n w e l k e d e , t o t t e p r o n k s t e l l i n g v e r -
vteien e , m i s d a d i g e r s w e r d e n l e n l o o n g e s t e l d . B o v e n d e z e k a a k h i n -
e e n , a a n e c 'n e i j z e r e n k e t e n e n b e n g e l , tw e e z w a r e s t e e n e n , d i e ,
» a a r s c h i j n l i j k o o k t e W o e b u e n r e v e n a l s r>p a n d e r e p l a a t s e n , z o l l e B
h o f a b e n g e d i e n d t o t e e n e t o e n m a a l s i n o n s V a d e r l a n d g e b r u i k e l t j k c
s t r a f , o n d e r d e n n a a m v a n steendragen b e k e n d . D e i n g a n g v a n
s t a d h u i s h e e f t e e n m i m v o o r p o r t a a l , w a a r b o v e n tw e e s t e e n e n i n d e n
m u u r z v jn v a s t g e h e c h t , w e l k e d o o r s o m m i g e n v o o r R o m e i n s c h e m o -
l e n s t e e n e n g e h o u d e n w o r d e n , d i e h e t d u i s t e r e o p s c h r i f t h e b b e n a a n -
gevuld , als : .
b e I d t d e s e s te e n e n r o d t ( d . t . r o n d ; ,
bv W e d d ’ s t e I n Men V o d t ( d . i . v o n » ) ,
I n h o fL anö on bed aQ h t e
O p d e r t I enden »aCb
V an I V nI V S tg e slaC bi
I n ’ t » I e p en » e r s t a » s « raC h t b ( 1 ) -
e n w a a r m e n n o g e e n v r e e m d , . m i s s c h i e n e e n h u l d i g i n g s , s c h i l d * i e t .
H e t t e l t b e h a l v e d e z o l d e r i n g s l e c h t s d r i e b o v e n k a m e r s o f v e r t r e k k e n
v a n w e l k e d e r a a d z a a l , d e v o o r n a a m s t e i s , z i j n d e « e ri r m m e n l u c h t g
v e r t r e k , , b o v e n h e t p o r t a a l , v a n v o r e n h e t u i t z i g t h e b b e n d e 0 P d « " R j n
o f d e h a v e n e n d o o r e e n e d e r z i j r a m e n i n d e E e r k s t r a a t . ß o v e n i d e n i i n
g a n g v a n d e b i n n e n d e u r d e z e r z a a l s t o n d e n v o o r h e e n tw e e t i n n e n k a n -
E i n w e l k e , b i j p l e g t i g e g e l e g e n h e d e n , d e z o o g e n ä a m d e e e r e w y n W e rd
a a n g e b o d e n . N i e t l a n g v o ö r h e t e i n d e d e r a c h t t i e n d e e e u w w a s d e z e z a a l
„ o g v o o r z i e n v a n e e n i g e z e e r f r a a i g e s c h i l d e r d e g l a s r a m e n j o p s o m m . g e
v a n w e l k e m e n d e v o o r n a a m s t e g e s c h i e d e m s s e n v a n o n s V a d e r l a n d v o n d
a f e e b e e l d . O p d e o v e r i g e z a g m e n d e w a p e n s c h i l d e n v a n h e t t o e n -
m a l i g e g e m e e n e b e s t d e r V e r e e n i g d e N e d e r l a n d e n , d i e d e r S t a d h o u d ö r s
e n d e r k o n i n g r i j k e n v a n E n g e l a n d e n F r a n k n j k . O p e e n d e z e r g l a z e n
l a s m e n t e r g e d a c h t e n i s h e t v o l g e n d e r
In de maand Maart, den sestiende dach,
Men in dese stad incomen sack,
Frankrijks en Engelands gesanten,
De staten al 't saam verwanten
En Prince Maobitz met Staten R a a d ,
Om a f te doen 't geschil en quaat
Tussehen Utrechts stad en staten ,
Waartoe zij daags daaraan eerst säten
In deze kamer, nogh niet geheel
to lm a a k t, waardoor op haar beveet
Men dese glasen heeft doen zetten ,
God toil voortaan tweedracht beletten.
1601- , , j a
D a n , d o o r d e a l l e s v e r n i e l e n d e h a n d d e s t i j d s , z o o w e l a l s d o o r d e n
moedwil der Eranschen, in de voor ons Vaderland noodlottige jaren
1672 en 1 6 7 3 , is ook d i t , voor W o e r d e n in de daad zoo schoone
gedenkstuk, hetwelk het sieraad der raadzaal uitmaakte , groolendeels
vermeid geworden; terwijl het weinige daarvan overgeblevene, ten gc-
volge der in den jare 1793 in ons Vaderland voorgevallen omwente-
ling, drie jaren la te r, bij de toen plaats hebbende wegrmming der
wapenhorden of Schilden uit de kerken en andere gebouwen , is verloren
geraakt. In gemelde kamer Staat eene ta fe l, waarop de stad
W o e b d b n , met hare vestingwerken, kerken en andere openbare en
biizondere gebouwen zeer kunstig van hont gemaakt en allen be-
weegbaar zieh vertoonde, welke tafel door den maker cn kunstenaar
D e g ro o te l c t t e r s , w e lk e in h e t ro o a g e s c h ild e rd z i j n , ma lcen in d it tijd v a r s
h e t j a a r 1590 u it.