des Bisscliops, die zoo menigmaal het hem gelustte aldaar zynen in-
trek neinen konde, doch in 1447 werd deze hccrlijkheid door den laat-
sten Ueer Jacob van Gabsbeek aan Robolpb van Dibpuoet, den drie en
viifligsten Bisschop, en de Slaten ’s Lands van Utrecht overgedra-
g e n , voor eene som van 1 2 ,0 0 0 guld. met behoudvan de jaarlljksche
inkomsten zoo lang h ijle e fd e , welke, inkomsten hij later voor 14.000
guld. raede afstond. Onder David van Bobrgondik , den vyl en vijf-
tipslen Bisschop . is de herbouwing van het nieuwe slot begonnen , hct-
welk door zijnen opvolger voltooid werd. Bij de van tijd van tijd. voor-
vallende oneenigheden tusschen de stad Utrecht en de Bisschoppen,
„amen deze Prclaten dikwijls de Wijk naar het versterbt slot Dbbr-
stede ; waardoor de reeds genoemde David van Bobrgondie^ en biups
VAN Bobbgondie, de zeven en vijftigste Bisschop, de eerstc in hetjaar
1496 en de tweede in 1524 aldaar gestorvcn en begraven zijn,
Dat de stad van eene groote uitgestrektheid geweest is , wijzen de
in den omtrek der tegenwoordige stad gevondene en nog opgedolven
wordende zware fondamenten , alsmede de overgeblevene benamingen
van wegen en landen genoegzaam aan. Volgens sommigen zoudener,
voör dat de stad door de Denen verwoest werd, dertig, volgens anderen
v ijftig , en volgens nog anderen vier en vijftig of vijt en vijftig kerspel-
kerken geweest zijn , doch daaronder moet men waarschijnlijk teilen
alle de kerken uit den omtrek ; een oud schrijver getuigt evenwel, dat
er te D b b b s t e d e vele kerken waren. Het is dus te vermoeden , dat de
Deensche verwoeslingen en het verminderen van den koophandcl het
getal der kerken en huizen in de stad zal hebben doen afnemen.
De stad Wijk heeft van hare Heeren en van de ßisschoppen van
U trecht, van ouds ook eenige voorregten verkregen. Heer G i j s b r e c h t
heeft h a a r , in h e tja a r 1 3 0 0 , van alle sckattingen vrij verklaard,
met name van het regt van keurmede, volgens hetwelk , het beste pand
der overledenen aan den Heer verviel. R b d o lb v a n D i e p h o l t , de drie
en vijftigste Bisschop van U trecht, heeft dit voorregt, in hetjaar 1449 ,
bevcstigd , en de ingezetenen te gelijk van alle tollen in het Sticht vry
verklaard. De stad werd, nevens Amersfoort enMontfoort, ontheven
van het huisgeld , hetwelk in het jaar 1532 in het Sticht geheven werd.
Ten tijde van Bisschop D a v id v a n B o ü rg o n d ie , is hier een toi gelegd 9
die voorheen te Rhenen gelegen had , werwaarts hij , volgens eene schik-
king van hetjaar 1477, wederom gebragt moest worden : hetwelk echter
of achtergebleven of slechts voor körten tijd geschied i s , alzoo men
d ien , in de volgende eeuw, reeds wederom te W |j k - b i j - D b b r s t e d e ont-
vangen h e e ft, zoo als dit tot in 1811 heeft plaats gehad en daarna
onder het Fransch bestuur door een Droit de Navigation vervangen ,
in 1813 wederom kortstondig op den ouden voet gebragt en thans ver-
eenigd is met die , welke te Arnhem geheven wordt.
De stad is rondom omringd met oude wallen , die tot aangename
wandeldreven zijn aangelegd , heeft vier poorten, de V r o u w e n - p o o r t ,
len W. , waardoor men naar Schalkwijk g a a t, de V e l d - p o o r t , t en«. ,
waar huilen de weg naar Utrecht lo opt, deze is zeer oud en met
torentjes versierd, de Ru n m o l e n - p o o r t , ten O. die naar Rbenert
geleidt en de W a t e r - p o o r t , ten Z., benevens nog eenen uilgang
met eene hrug over de graqht, die het kasteel van de stad schcidt.
ßehalve de oude wallen , vinden de liefhebbers van wandelen er
ruimschoots gelegenheid, om zieh te verlustigen. Hare omstreken zijn
allerhekoorlijkst ; welige boomgaarden , vruchtbare akkers , weelaerige
bosschen cn rijke weiden wisselen er elkander a f, waarbij men hier en
daar uitmuntende vergezigten heeft op de kronkclendc «troomen van
Rijn en Lek. Bovenal raunt het bosch van W i jk - b i j - D oorstedb met
zijne. schilderachtige partijen en liefelyke plekjes in dezen luslhof uit.
Doorsneden van helder vlielend water, versierd met klimmende en
dalende wandelpaden , die door bekoorlijke slingeringeu, eene onop-
houdelijke afwisseling daarstellen, paalt het onmiddellyk aan deze
stad en omsluit den alouden romanesk gelegenen bouwval van het kasteel
Duurstede.
Het aangename van een verblijf te W i jk wordt nog aanmerkeljjk
verboogd door het nette, inwendige dezer stad , aan welke in den laat-
sten tijd vele verbeteringen zijn aangebragt. De wallen zijn , insgelijks
in bevallige wandeldreven veranderd, de straten in goed geplaveide
wegen berschapen , en overal waar de ruimte zulks toeliet, met fraaijc
boomen beplant; de openbare gebouwen worden wel onderhouden, zoo
dat dit alles, gepaard met een goed aantal nette, nieuw gebouwde
huizen , W i jk - b i j -D oorstedb tot een schoon landstadje vormt.
De Markt te W i jk - b i j -D bbrstede is vrij aanzienlijk en met fraaije
boomen beplant. Ook staan daarop twee waterpullen , tot gerief der
ingezetenen. Men hield hier vroeger, behalve de weekmarkt, twee paar-
denmarkten, des Woensdag voor St. Joris of voor den drie en twin-
tigsten April, en op den zestienden Junij. De paarden, die op deze
markten te koop gebragt werden , waren vrij van het veer voor de stad.
De vrijheid, of het vrijgeleide voor buitenlieden , duurden , volgens
het privilegie van-Heer G ijsb r ech t van het jaar 1300 , drie dagen voor
en drie dagen na den marktdag , doch deze paardenmarkten zijn ge-
hcel vervallen. Yoorts is er eene magere beestenmarkt, die den eersten
Woensdag in April, en eenige volgende Woensdagen gehouden wordt ;
cn eene vette beestenmarkt, die den eersten Woensdag na St. Victor,
of na den tienden October, en de twee volgende Woensdagen wordt
gehouden, doch ook deze laatste is van weinig beteekenis, de weke-
lijksche veemarkten in April en Mei zijn echter meer bezoebt. De
jaarmarkt o f kermis valt veertien dagen na de Utrechtsche, die den
tweeden Maandag in Jnlij begint.
Het voornaamste gebouw van deze stad was ontegenzeggelyk het kasteel
Du u r s t e d e reeds vroeger door ons beschreven. Zie het art. D b b r st ed e .
Het S t a d h n i s j aan de Markt, is een fraai nieuwerwetsch gebouw
van drie verdiepingen. Het heeft een sierlijk koepeltorentje. De ingang
is in het midden van den voorgevel. Daarboven is een uitste-
kende kap of verdek. ^ Men komt er in längs eenen deftigen dubbclen
trap. Dit gebouw is in 1808 veel verbeterd.
Het voormalig Mu n t h u i s in de straat, welke daarnäar nog de
Muntstraat'^heet, en de voorm. To l k ame r , aan den J^almuur, bij
de Lek, zijn tbans ingerigt tot woonhuizen.
.De He r vormd e k e r k , op de Markt, draagt de blijken van een
groot gebouw geweest te zijn , waarvan het koor in lateren tijd schijnt
afgebroken en de kruispanden alleen nog slaande zijn gebleven. De
tijd. harer stichting verliest zieh in het duister; zij is in den ßyzan-
tjjnschen styl opgetrokken en was, vöör de Kerkhervorming, aan den
H. J ohannes den Dooper toegewijd. In het jaar 1366 heeft G ijs b e r t d s ,
Heer van Duurstede en Abcoude, daarin een kapittel van 12 Kanon-
niken °PSer'8^» welk kapittel, tijdens de laatste Fransche overheer-
sching, is vernietigd en even als de overigen opgeheven. In deze kerk
waren weleer onderscheidene altaren , waaraan vicaryen verbonden waren
, zoo door de Heeren van D bbrstede als anderen gestiebt. In het