van weinig dienst zijn, zoo zij niet in polders-worden gcbragt ; doch
door dit hcilzaam middel , hetwelk meer cn meer wordt aangewend,
kunnen zij alle zeer mittig gemaakt worden. Ondertusschen zijn er
ook grietenijen , die voor een groot gedeelte alleen uit läge landen ,
poelen en nieren bestaan , hetwelk vooral in Wo n s e r a d e e l , W ym-
b r i t s e r a d e e l en H em e l ume r -O l d e ph a e r t plaats heeft.
Westergoo maakt thans nagenoeg bet arr. Sneek ui t , beslaat, volgens
het kadaster, eene oppervlakte van 89,30b bund. 67 v. r. 92 v. eil.
en daaronder 82,724 bund. 37 v. r. 47 v. eil. belastbaar land ; telt
13,130 h., bewoond door 16,312 buisgez., uilmakende eene bevolking
van ongeveer 79,000 inw., die meest in landbouw en veeteelt hun
bestaan vinden. Ook beeft men er de volgende fabrijken : 13 kalk-
branderijen , 62 steen-, pannen- en pottenbakkerijen , 3 plateelbakke-
rijen , 1 suikerpottenbakkerij , 3 geelgieterijen , 2 ankersmederijen ,
34 scheepstimmerwerven, 14 lijnbanen', 4 zeilmakerijen , 2 zeiltaanderijen
, 1 traankokerij , 1 lijmzicderij , 3 zeepziederijen , 11 zontket
en, 17 looijerijen , 1 zeemfabrijk , 2 leem- .en zeemtouwerijen ,
3 vellenblooterijen , 1 lintweverij , S wolkammerijen , 3 saijetfabrijken ,
1 calicotweverij, 1 deken-volmolen , 1 wolspinnerg , 1 papierfabrijk,
S boekdrukkerijen , 1 stcendrukkerij , 11 chicoreifabrijken , 4 bierbrouwerijen
, 1 mouterij, 1 branderij , 1 likeurstokerij, 2 vrieschgroenfabrijken,
6 wagenroakerijen , 44 houtzaag-, 9 olie-, 3 cement-
3 tras- en looderts-, 1 leer-, 8 eek-, run- of sckors-, 1 specerij-
1 kalander-, 9 pel-, 1 rijstpel-, 3 pel- en koren- en 18 korenmolens..
De voörnaamste vaarten in dit kw. zijn : de Tr e k v a a r t vanLeeu-
ward en over F ra ne ke r n a ar Har l i n g e n , de Tr e k v a a r t
van Le euward en over Bol s w a r d naar Wor kum ende Sne e -
k e r t r e k v a a r t , welke laatste, over het grootstc gedeelte van hären
loop , de grensscheiding tusschen Oos t e rgo o en W estergoo nitmaakt.
Men heeft er ook eenige aanzienlijke nieren , als : het M a k k u-
me rmee r , of het Ko u dme e r , het P a r r e g a a s t e rme e r , het
Wo r ku m e r mee r , de F l i e u s s e n , het Hee g e r m e e r , de Oor-
d e n , het Ha a nme e r , de Morr b a , het F' lai t , de Vl akke -
Br e k k e n , het Gaa stme e r en op de grenzen het S n e e k e rme e r
en het S l o o t erm e e r ; benevens eene ontelbare menigte kleine meert-
j e s , vooral in Wo n s e r a d e e l , Wymbr i t s e r a d e e l en Hemelu-
me r -Ol d e p h a e r t - e n -No o r dwo l d e .
Nergens worden in Friesland meer zeesluizen gevonden dan in W e s -
stergoo, zijnde daar, van Ropt a z i j l tot S t a v o r e n , acht in het
gebeel. Ondertusschen heeft meu hier nog dikwijls grooten overlast
van het binnenwater, het geen uit verscheiden oorzaken ontstaat.
De meeste dier sluizen liggen aan plaatsen , alwaar het verschil der
hooge en läge getdjen zeer klein i s , gelijk vooral te Wo r k um,
Hi n d e l o o p e n en S t a v o r e n plaats heeft, en dus kunnen die sluizen
weinig uitlozing geven, dan alleeu met Noordelijke en Oostelijke
winden die, vooral in natle jaargetijden , zeldzaain waaijen , in ver-
gelijking van de zuidelijke en wcstelijke winden, die voor de uit-
strooming zeer ongunstig zijn. Met zulke regenachtige en ongunstige
winden wordt het water uit de läge kwartieren naar de hooge gedre-
ven, en dus naar de scheiding tusschen het B i l d t , Men aLduinaV
d e e l , Baa r d e r a d e e l en Oost e r g oo ; doch hier wordt het water
gekeerd door het Leeuwarder-veilaat, en vindt naauwelijks eenen aan-
merkenswaardigen doortogt dan door de Iieije naar de Dokkumer-Ee;
terwyl daarentegcn die van Oostergoo, met oostelijke winden ,-hun
verlaat openzettendo, W estergoo nog daarenbovcn met bun overtollig
water bezwaren j doch dewijl Oostergoo thans , na bei slallcu der Dok-
kunier-Ee, zijn water gemakkelijker kan lozen , is dit laatste nadeel
thans minder groot dan wel voor dezen ; doch het eerste hlijft nog steeds
aanhouden, en is inzondcrheid nadeelig voor h e t B i l d t en Menal -
d umade e l , dewijl de anderzins hooge bouwakkers daardoor dikwyls
in den wintertijd diep onder water staan.
De voornaamste wegen in het kwartier zijn : De k l i n k e rw e g v a n
L e euwa rd en ove r Sne ek naar de Le mm er cn de g r i nd weg
v a n Le e uwa rden over F r a n e k e r n a a r Har l i n g e n .
Het wapen van W estergoo was oudtijds zeer verschillende van het
tegenwoordige, hebbende het toen bestaan uit drie vrouwen, welker
middelste eene Santin of Heilige was, die twee kleindere als twee
kinderen ter wederzijden had. Thans bestaat het wapen uit een veld *
van aziiur met eene bande van zilver.
WESTERGÖIIS (HET), voorm. gors aan het eil. Wolphaarsdijte,
prov. Zeeland, later bedijkt als Westerlandsche en' IVestkerke polder.
Zic die art.
WESTERGUITE , pold. in het eil. Zuid-Beteland, prov. Zeeland.
Zie Goite- poider (W ester-) ■
WESTERHEIKANT, geh. in de Meijerij van 's Hertogenbosch, kw.
Oisterwijk, prov. Noord- Brak and. Zie W estreikamt.
WESTERHEM , voorm. hoeve of boerenwoning in de par. van Haltna
of IIouten, prov. Utrecht.
De Graaf van Goije heeft zijn regt op de tienden dier hoeve, in het
jaar 1226, gestaan aan de St. M^riakerk te Utrecht. In het jaar 1392
vindt men haar vermeld orider den naam van 'W eestrdm. De naam
is gcheel verloren en men weet niet meer de juiste plaats aan te wijzcn ,
waar zij gestaan heeft.
WESTERHESE , plaats , waarvan de goederen in de negende eenw
door Rotgarius aan de kerk van Utrecht geschonken werden, zonder
dat men weet, waar zij gelegen - was.
WESTERHESSELEN , naam, onder welken het geh. H esselte, in
Dieverderdingspil , prov. Jjrenthe, in eene bulle van Paus Pius IV
voorkomt. Zie H esselte.
WESTERBITSUM, b., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Franekeradeel, arr. en 4 | u. W. van Leeuwarden , kant. en u. U. ten
Z. van Harlingen, u. Z. W. van Franeker, 10 min. W. van Hilsum ,
waartoe-het behoort; met 4 h. en 30 inw.
WESTERHOEVEN, geh., prov. Friesland, kw. Zevenwouden
griet. Stellingwerf- Wesleinde, arr. en 4 ü. Z. O. van Heerenveen,
kant. en 2 u. Z. Z. W. van Oldeberkoop, £ u. N. N. W. van Ein-
kega-, met 3 h. en ruim 20 inw.
WESTERHOF, voorm. landg. in Zalland, prov. Overijssel, op
hetwelk, in 1 3 9 8 , het klooster A gn es h e r g gesticht is. Ziedatwoord.
WESTERHOLT, havez. in Zalland, prov. Overijssel, arr. enSju.
N. ten W, van Zwolle, kant., en gem. Vollenhove.
WESTERHORN, buurs. in het JPesterkwartier, prov. Groningen,
arr., en 4 ul W. N. W. van Groningen , kant en l j u. W, >ten N.
van Zuidhorn, gedeeltelijk gem. en onmiddellijk ten Z. W. van Grijps-
kerk , gedeeltelijk gem. en £ u. N. N. W. van Grootegast, £ u. N. van
Lutkegast, waartoe dit gedeelte kerkelijk behoort.
Deze buurs. bestaat uit 19 boerderijen en 18 h., met ongeveer 260 inw.
De bodem bestaat er uit klei, en de lagere ztiideiijke landen, längs het
Hoendiep , worden door watennolens drooggebouden.